Bir Özyaşamöyküsü'nde, felsefe tarihini incelerken ilk olarak "Platon ne düşünüyordu?" diye, ikinci olarak "Haklı mıydı?" diye sormanın zorunlu olduğu yollu, Oxford'daki hocalarınca yaygın bir biçimde savunulan görüşü ele alıyordu. İlk sorunun tarihsel, ikincinin felsefi olduğu söyleniyordu. Ama Collingwood gerçekte tek bir soru bulunduğunu, onun da tarihsel bir soru olduğunu ileri sürer; çözmeye çalıştığı sorunun ne olduğunu keşfetmeden, Platon'un ne düşündüğünü anlamak olanaksızdır, çünkü sorunun ne olduğunu ancak çözümden geriye doğru giderek biliriz.
doğu batı yayınları, altıncı basım, çeviren: kurtuluş dinçer, şubat 2015, kızılay
_Tanrı, ilk ateisttir. E. Hubbard
_Din, gönüllü köleliktir. Herzen
_Burada bir ateist yatıyor. Giyinip kuşanmış hazır, ama gidecek bir yeri yok; ne cennet ne de cehennem. Mezar taşı
_Çürümüş bedenimden çiçekler çıkacak ve ben de onların içinde olacağım. E. Mumch
_Bir zamanlar ateist olmak istemiştim. Artık vazgeçiyorum. Adamların tatili yok! H.
_Tanrıları, tıpkı insanlar gibi sevgi ve nefretle harekete geçen, armağan ve kurbanlarla etkilenen duygulu ve zeki varlıklar diye biliriz. İşte, dinin kökeni budur. Dolayısıyla, puta tapıcılığın ya da çoktanrıcılığın da kökeni budur. Tanrısal varlıkları yetkinliğin en son sınırlarına değin yücelte yücelte, sonunda birlik ve sonsuzluk, yalınlık ve
Evvela sormak lazım;"Ben'ini bulabildi mi bu insan? Hakikat tarifine varabildi mi? Varmak nedir ona göre? Ölüm nedir? Ölmüşse şayet, bana oradan bir kanıt sunabildi mi? Sınanabilirlerin en mühimi olan iki şeyi -yaşamı ve ölümü- sınamışken hazır bu insan, oradan mana taşırabildi mi? Haklı mıydı bari? Söylesene Marks, haklı mıydın? Sartre, Camus, Hegel, Descartes, Kant, Heidegger, Husseri, Lenin, Platon, Aristotales, Socrates, Hobbes, Spinoza, Leibniz, Russell, Wittgenstein, Nietzsche, Rousseau... haklı mıydınız? Cevap yok mu? Keşke, ölümden sonra soracağımız bu soruyu hesaba katarak bir cevap vermek üzerine kafa yorsaydınız. Keşke yanıtsızlığınızın yaptıklarınızı manadan mahrum bırakacağını bilseydiniz. Keşke, derin olmak ile makul olmak, öze hizmet etmek ile öze lanet etmek arasındaki ayrıma baksaydınız biraz da. Sanırım bilmiyor değildiniz ölümü. O sizin için dahi hakikat olmaktan uzak değildi. Son nefesinizi vermeden muhakkak kendi hakkında size bir kanıt sunmuş olmalı. Söyleyin öyleyse; neydi ölümü hakikat kılan? Kulağınıza son anda ne fısıldadı öyle? Aranızda ne geçti? En çok ne hissettiniz? Son nefes ile ölüme ilk adım arasında nasıl bir sınır vardı? Söyleyemezsiniz değil mi? Çünkü ölüm susturucudur. İradeye ve yaşama boyun eğdirir. Kimi, nasılı, niçini yoktur. Sözün bittiği yerdir ölüm.
Sayfa 172Kitabı okudu
“Peki Platon haklı mıydı?”
Platon Atinalılara demokrasinin insanları eğitmesi gerektiğini söyledi. insanlar cahilse, dedi, onlardan daha bilgili olanlar zorbalaşıp onlara ne yap maları gerektiğini söylerler. Platon haklı mıydı?
Bu konuda biraz fikir yoralım isterseniz. Size, hırsızlık veya mülkiyet hakkında hiçbir şey öğretilmediğini farz edin. insanların bir şeylere sahip olma ve onları elinde tutma haklarının olduğunu bilmiyorsunuz. Kimse size çalmanın ne olduğunu anlatmamış. Bu konuda tamamen cahilsiniz. Diyelim bir LEGO seti almak için elinizde beş lirayla mağaza ya gidiyorsunuz. Yolda karşınıza komşunuz çıkıyor. Yaşça ve fizik olarak sizden daha büyük olan komşunuz beş liranıza el koymayı planlıyor.
"Hey!" diyor. "Bugün çarşamba olduğunu bilmiyor musun?" "Ne olmuş?" diyorsunuz.
"Şey;' diyor o da. "Çarşambaları bütün küçük çocukların paralarını büyük çocuklara vermeleri gerekir. Bu bir kanundur! Eğer bana paranı vermezsen, kanunları çiğnemekten hapse girersin:' Siz doğru olanı yapmak istiyorsunuz. Kimse de size böyle bir kanun olmadığını anlatmamış! Bu yüzden paranızı uzatırsınız, komşunuz da alıp gider.
Sokrates- Thrasymakhos, adil biri sence başka bir adil kişinin karşısında, ondan daha avantajlı olmak ister mi?”
Thrasymakhos- “Hayır, asla böyle bir şey yapmaz. Öyle olsaydı, kibar ve saf yürekli bir insan olmaktan çıkardı.”
“Ya da belki bir başkasının adil, haklı davranışından kendine bir çıkar sağlamak ister miydi?”
“Bunu da istemezdi.”
“Peki,
