Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal KarıncaYaşar Kemal · Yapı Kredi Yayınları · 201710,4bin okunma
Mimarlık, hattatlık, hakkâklık, mücellitlik, tezhibcilik, marangozluk, demircilik,
boyacılık, halıcılık, çuhacılık, ressamlık, nakkaşlık gibi uygulamalı tekniklerin yalnız bir yöntemi vardı; o da, halk tekniği idi. Demek ki, genel olarak yüksek ve güzelduyusal özelliği olan bu sanatlara, özel olarak “Türk sanatı” adını verebiliriz. Bunlar, Osmanlı uygarlığının öğeleri değil, Türk kültürünün öğeleriydi. Bu gün Avrupa, bu eski sanatlarımızın ürünlerini milyarlar harcayarak parça parça topluyor; Avrupa’nın, Amerika’nın müzeleri, salonları hep Türk yapıtlarıyla dolmaktadır. Avrupa’da bu Türkseverliğe “Turquerie” adı verilir.
Ama makine üretiminde çalışan ya da döküm, demircilik ya da kaynak yapan kişiler “çelik”in hiçbir biçimi olmadığını görürler. Çelik, eğer yeterince ustaysanız istediğiniz her biçimi alabilir, ama eğer usta değilseniz istediğinizin dışında her biçimi olabilir. Şu sübap gibi biçimler sizin vardığınız ve çeliğe verdiğiniz biçimlerdir.
Sumer yazar ve ilahiyatçıları, tanrı düzenini sağlayan tanrısal bir gücün varlığına inanmışlar ve o güce me adını vererek, Tanrıça İnanna'nın bu öyküsü* içinde onları bir liste halinde yazmışlardır.
Tanrılar, "kültür nitelikleri ve türleri" olarak adlandırılan bu me'lerin iyi olanlarını meydana getirdikleri gibi kötü olanlarını
Sayfa 95Kitabı okudu
Türk-Moğol dünyasında demircilik sanatı yet altı dünyasıyla bağlantılıdır (ilk demirci orataya çıkan Erlik'in betimlenmesinde, demircinin özellikleri hakkındaki sayısız anıları hatırlayalım). Yakutların inancında yer altı dünyasındaki ruhlara, bu ruhların türlerinden birisi olan, demircilerin koruyucu ruhu Kıday Bahsı önderlik ediyordu. Gelecekteki şamanların "kut" ruhu demir beşiğe yerleştirilir ve kuzey (yer altı) ihtiyar kadınları üç yıl onları emzirerek beslerler. Bundan sonra ise iyi şamanın kutu Kuday Bahsı'nın ateşinde büyür.
Sayfa 55Kitabı okudu
