Berna Moran’ın Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış adlı üç ciltlik eserinin ikinci cildi Sabahattin Ali’den Yusuf Atılgan’a kadar olan dönemi içine alan yazarın Anadolu romanı olarak nitelendirdiği dönemin eleştirisidir.
Berna Moran bu ciltte
Anayurt Oteli’ini ele alarak Anadolu romanını incelemiştir.
Yazara göre Anadolu romanında göze çarpan ilk özellik eylem (aksiyon) öğesinin egemen olması. Ezen/ezilen çatışması üzerine kurulmuş bu romanlarda, eylemin, karakter ve düşün öğelerinden daha önemli rol oynaması doğaldır. Anadolu romanlarının birçoğunda baştaki durum kıtlık, sondaki durum onun tersi bolluktur. Kıtlıktan bolluğa geçişi orta kısımdaki eylem sağlar. Gerçi kıtlıktan bolluğa geçiş tüm Anadolu romanlarının ortak özelliği değildir, ama birçok romanda yer alması, dönemdeki sorunsalın belirleyici gösterir.
Anadolu romanında sık rastladığımız başka bir kalıp da, belki yine mitoslardan kalan, kahramanın sevdiği kızı ya da karısını kurtarma kalıbıdır.
Birinci dönem romanında öykünün önemli kişileri Doğu ve Batı'yı temsil eden kişilerdi. lkinci dönem Anadolu romanının kişileri ise, en genel düzeyde ezen ve ezilen sınıfların insanlarıdır.
İkinci dönem romanında sorunsalın belirlediği bir özellik de mekan ile ilgilidir. Birinci dönem romanında mekan Batı ve Doğu değerlerini temsil etmek bakımından bir anlam taşıyordu ve kent ikiye ayrılıyordu. Anadolu romanında mekanın anlamı doğal olarak başkadır. Köy, kasaba ve yabanıl doğa, ezen/ezilen çatışması açısından bazı özellikler ifade eden coğrafya bölgeleridir.
Türk romanını eleştirel bir gözle incelemek ve yeniden okumak isteyenler için çok kapsamlı olarak eserlerin ele alındığı bu kitabı herkese tavsiye ediyorum