Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devleti'nde Kadıİlber Ortaylı · Kronik Yayıncılık · 20161,249 okunma
Emevi devrinde kadılar, valilerin hukuk işleri danışmanı (şansölyesi) derecesinde oldukları sürece, cezai davalar ve infaz konusu tamamıyla idari amirlerin yetkisi ve görevi bütününden idi. Fakat daha Abbasiler'in ilk devirlerinde kadı'nın bürosu genel ibareden ayrılınca bu görevler onu yüklendi ve görevleri yargının da dışına taşmaya başladı. Bunun kaçınılmaz bir sonuç olduğu açıktır.
Sayfa 41Kitabı okudu
Adı Muhammed Olanlara Müjde
Muhaddis Süreyc ibni Yunus'dan¹ (v. 235/849) rivayet edildiğine göre şöyle demiştir: Allah Teâlâ'nin yeryüzünü dolaşan melekleri vardır ki, onlar Muhammed aleyhisselâma hürmeten, Ahmed ve Muhammed adında ki kimselerin yaşadığı evleri ziyaret ederler.
Metindeki "iyadetühä" kelimesinin "ibadetühä" şeklinde okunması hâlinde bu cümlenin anlamı şöyle olur:
Onların görevleri, Muhammed aleyhisselâma hürmeten, Ahmed ve Muhammed adlı kimselerin yaşadığı evleri korumaktır.
Sayfa 368
Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devleti'nde Kadıİlber Ortaylı · Kronik Yayıncılık · 20161,249 okunma
Sınavlarda verilen ilginç cevaplar
Soru: Divan üyelerinden Kadı'nın görevleri nelerdir?
Cevap: Yemek yapmak, bulaşık yıkamak, evi süpürmek, çocuk doğurmaktır.
Sayfa 46 - Yakın Plan Yayınları
Kadı'nın Görevleri
Osmanlı kadısının mülki, adli, beledi, askeri alanlardaki görevleri şöyle sıralanabilir: Sefer-i hümayun sırasında geçilecek yol, köprü, çeşmelerin tamiri ve erzak temininin başlıca sorumlusu kadıdır. Yangın ve zelzele zamanlarında, ordu sevkıyatı, donanma inşası gibi olağan üstü durumlarda acilen inşaat işçisi, kalfası, ustası sevki ve malzeme
Sayfa 269Kitabı okudu
Muhtesib, klâsik islâmda çarşı pazar
kontrolü dışında, re'sen ahalinin toplum kurallarına uymasını denetler ve zorlardı. Muhtesib dini kurallara uyulmasını sağlayan geniş görevli bir memur olarak, kadıyı da bu konuda uyarır ve eleştirebilirdi. Osmanlı döneminde muhtesib'in bu görevleri son derece daralmış ve o diğer örf ehlini meydana getiren memurlar arasında özellikle çarşı pazar ve narh kontrolüyle, meskukâtın rayicine dikkat etmekle görevli bir memur haline gelmiş olup, kadı'nın başlıca yardımcısıydı. Her halde de görev alanı şehrin sınırlarının ötesine pek taşmamaktaydı.
Belki bazı erkeklerimizin hoşuna gitmeyebilir. Bir
latife olarak ifade edeyim. Müslüman bir ailede kadın
hiçbir iş yapmaya mecbur değildir. Evin bütün vazifesini görmek, evin kazancını temin etmek erkeğin vazifesidir. Müslümanlıkta kadına kendi yaratılışına uygun
görevleri yapmak tavsiye edilmiştir. O bundan fazlasını
yaparsa bu onun ahirette mükafatını göreceği bir ilave
çalışma ve lütuf olarak kabul edilmiştir. İslam' da kadı
nın, ne Doğu' da ne de Batı' da erişemeyeceği çok büyük
bir yeri vardır.
Sayfa 85Kitabı okudu
Devletin iktisadi kararları, asıl fonksiyonu iktisatla ilgili olmayan kazasker, defterdar, kadı gibi bürokratik görevlilerin başka görevleri arasına serpiştirilmiştir. Yani, klasik Osmanlı sisteminde, ne iktisadi olaylar ve
fonksiyonlar bağımsız, başlı başına bir nitelik kazanmış ne de bunları yerine
getiren görevliler bugünkü anlamda uzmanlaşmış kişiler olmuştur.
Sayfa 8Kitabı okudu
Her halükârda şer'i hukukun uygulayıcısı olan kadı'nın tek görevi yargı değildi. Sanatkar ve esnafın kontrolü, lonca düzeninin, yönetimin ve bununla ilgili kuralların gözetimi, şehrin ekonomik hayatıyla yakından ilgili olarak fiyat tespit ve kontrolü, diğer yandan şehirlerin alt yapısal tesislerinin denetimi, imar nizamının korunmasını gözetmek, vakıfların yöneticilerini denetlemek, bu konudaki atamalarla ilgili olarak arzda bulunmak gibi, hepsi ayrılmaz bir bölüm teşkil eden çeşitli görevleri vardı.