Sarıkamış bozgununun o vakit ordu içinde nasıl kötü tepkiler uyandırdığını hatırlarım. İleri sürülen tek özür şu idi: "Harp bir bütündür. Hindenburg, Rus ordusu ile çarpışırken, Asya Rusya'sında o cepheye giden kuvvetlerden bir kısmını üstümüze çekmek de bizim görevimizdi. Sonraları Sarıkamış savaşına katılan bir hekimin günü gününe tuttuğu notları okumuştum. Bir Rus albayını esir almışız. Esir albay cepheye doğru giden üstsüz başsiz zavallı askerlerimizi görünce:
-Yahu bunları soğuktan ölmeye götürüyorsunuz, diye acımış.
Sayfa 96 - PozitifKitabı okudu
VİCTOR HUGO'NUN SÖYLEVİ
Cezanın canavarsa olması, ılımlı olmaması
Cezanın canavarca olması da, cezadan kurtulmak için duyulan acının büyüklüğünden daha çok çaba gösterilmesini kışkırtır. Gerçekten tüyler ürpertici bir ceza, tek bir suçun cezasından yakayı kurtarmak için birçok suçun işlenmesine yol açar. Canavarca işkencelerin yapıldığı ülkeler ve dönemler, her zaman en kanlı ve en insanlık dışı eylemlerin/suçların işlendikleri ülkeler ve dönemler olmuştur. Besbelli ki, yasa koyucunun elini yönlendirmiş olan aynı canavarlık ruhu, anasını, babasını, kralını öldürenin ya da kiralık katilin elini de yönlendirmekteydi. Kral, kendisine boyun eğen kölelerin korkunç ruhlarına demirden yasalarla hükmediyordu. Ancak bu kendine özgü karanlık ortam, o köleleri, yeni suçları işlemek için kendi zorba krallarını öldürmeye sürüklüyordu.
Sayfa 130Kitabı okudu
