Ovod

Ellerim hâlâ titriyor.
Hayatım boyunca okuduğum ancak bir kaç eserde hissettiğim; tuhaf, ezici, derin ve hastalıklı bir hisse sürükledi bu eser beni.
Beni götürdüğü yolculukta, peyderpey kalbimin kapılarını açıp, ellerimden göğsüme iletken bir yol oluşturdu. Bu neredeyse elle tutulabilen bağı tüm yolculuk boyunca koparmak bir yana, sürekli besledi. Büyüttü.
Bir süre sonra kalbimin Atsineği’nin kalbiyle bir attığını, onunla öfke nöbetleri geçirip, onunla mutluluğa gark olduğumu, onunla aşık olup, onunla endişe ve korkuya gömüldüğümü, o ağır fiziksel işkencelere maruz kalırken, kollarımı bacaklarımı nereye koyacağımı bilemediğimi, ruhu acıyla kıvranırken, ellerimden kalbime giden bu iletken yolun alev alıp, beni de kendisiyle birlikte yaktığını hissettim.
Böyle bir şey mümkün müdür?
Okurken bu hislerin yoğunluğuna dayanamayıp, o bağı koparmak için elinden bırakmak ister mi insan kitabı?
Yine de koparamaz, o kopmaz bağ süregider. Siz ondan uzaklaştıkça o bağ gerilir, gerilir, gerilir. Canınızı yakar, acıtır. Ama asla kopmaz. Öyle.
O iletken yol, bağ kuvvetlendikçe daha güçlü çeker kendine sizi. Öyle.
Gitmek ister, uzaklaşmak istersiniz, ama o bir Atsineği gibi peşinizi bırakmaz. Öyle.

19. Yüzyıl, siyasi çalkantılarıyla tüm sanat dalları gibi Edebiyat için de altın değerinde bir yüzyıl. İrlandalı yazar Ethel Lilian Voynich’in bu dönemde en tanınmış, en çok okunmuş ve basılmış, devrimci çevrelerde okutulmuş eseri Atsineği ile; Arthur’la, Gemma’yla, Cesare’la, Montenelli’yle ve diğerleriyle tanışacak; bu karakterlerle affetmenin imkânsızlığını, intikam duygusunun kaçınılmazlığını, vicdanın ağır yükünü, bir babanın oğluna duyduğu sevgiyle, Tanrı’ya duyduğu o kopmaz bağ arasında kalıp bocalamasını, yaşamak tutkusunu dâhi söndürebilen, bir yaşamın üzerine kurulabileceği kin duygusunu, acı çekmenin sınırlarını ve o sınıra gelen bir insanın yapabileceklerini okuyacaksınız.
Eserin bir ‘taraf’ı yok. Savunduğu bir ideoloji yok. Tuttuğu bir karakter yok. Sırlar yok. Öyle dürüst, öyle samimi kaleme alınmış ki; gözlerle değil gönülle okutuyor kendini. Öylesine insana ait, öylesine insanca.
Her okur için aynı şey olmayabilir.
Fakat bir puzzledaki kayıp parça gibi oturdu benim ellerime bu kitap. Öyle.
Son sayfayı kapatmama rağmen; o iletken bağ hâla ince ince sızlıyor. Öyle.
Bir çığlığın son bulması gibi bitmiş, fakat yankıları süren, yolcuyu sersemletmiş bir yolculuk bu. Öyle.
Hoşgörülü.
Hüzünlü.
Kıpkırmızı.
‘Ben bir insan değil, bir bıçağım. Yaşamama izin verirseniz bıçağı onaylayacaksınız.’

Not;
Birlikte dinlenilmesi önerilir:
https://youtu.be/QDW4VJGKLAQ

Bu əsər XIX əsrin 30-cu illərində italyanların işğalçı Avstriya imperiyasına qarşı üsyanından, bu üsyanın iştirakçılarından biri olan Artur Bertonun faciəli həyatından bəhs edir.
“Ovod” təxəllüsü ilə kəskin yazılar yazan bu gənc idealist sonunda öz xalqının azadlığı uğrunda canından belə keçməyə hazır olan inqilabçı Feliçe Rivarisə çevrilir.
O, usanmadan, yorulmadan düşmənlə mübarizə aparır, hətta haqqında çıxarılan ölüm hökmünün dəyişdirilməsi təklifi də onu tutduğu yoldan döndərə bilmir.
Bu mübariz gəncin qəlbində bir də şəxsi faciələrinin açdığı yaralar – doğmalarının onu intihara sürükləyən yalanı və bütün həyatını qaraldan cavabsız sevgisi var.

Mən xoşbəxt bir kəpənəyəm
Yaşasam da, ölsəm də...

Hər insanın bir qəhrəmanı vardır. Elə bir qəhrəman ki, düşüncələrini, arzularını, sevinclərini, xəyallarını, ağrılarını, xəyal qırıqlıqlarını, qısaca özünü tapdığı, onun bütün hisslərini öz hissləri kimi yaşadığı bir qəhrəman... Oxuduğu yüzlərlə əsərin içində hər insanın seçdiyi, xüsusi dəyər verdiyi və özü üçün şedvr elan etdiyi yeganə bir əsəri vardır... Bu günə qədər sayını itirəcək qədər çox əsər oxumuşam... Sevdiyim çox əsər olub, təsirləndiyim, göz yaşlarına boğulduğum, təsirindən günlərlə çıxa bilmədiyim çox əsər... Ancaq bütün bu hisslərin pik nöqtəsini mənə yaşadan yeganə bir əsər var ki, o mənim şedvrimdir. Kimlərinə görə bəsit, kimlərinə görə mənasız, kimlərinə görəsə normal sayılan bir əsərdən danışıram sizə... Söhbət “Ovod” əsərindən gedir. Əminəm ki, çoxlarınız bu əsəri oxumusunuz və əminəm ki, onu sevənlər daha çoxdur, nəinki sevməyənlər. Mənimçün isə sevmək sözü bu əsər üçün ifadə olunacaq sözlərin ən sadəsidir. Çünki mən bu əsəri sadəcə oxumamışam, yaşamışam, hər kəlməsini, Ovodun yaşadığı bütün hissləri onunla bərabər yaşamışam... Bu əsərdən hər danışanda, hardasa söhbət düşəndə içimdə dərinlərdə gizlənmiş ağrılar çıxır ortaya. Qeyri – iradi göz yaşlarıma hakim ola bilmirəm. Beləliklə, bu gün sizə Ovodu - Artur Bertonu mənim gözlərimdən, mənim pəncərimdən tanıtmağa çalışacam.
Əsər Etel Lilyen Voyniç tərəfindən yazılmış, 1897 – ci ildə ABŞ-da nəşr olunmuşdur. Bu əsər xanımın ideyaları, inqilabçı ruhu ilə səsləşir. Əsərdə “Gənc İtaliya” inqilabçı təşkilatının fəaliyyəti öz əksini tapmışdır. Əsəri yazarkən xanım Voyniç məhşur İtalya inqilabçıları Cüzeppe Madzini, Cüzeppe Haribaldinin həyatından da bəhrələnmişdir. Bu anlamda əsəri bioqrafik əsər də hesab etmək olar. Məncə, bu əsərin təsir gücünü artıran ən böyük səbəblərdən biridir.
Əsərin qəhrəmanı 19 yaşlı Artur Bertondur. Artur xarakter etibarilə çox saf, sadə, həssas, inanclı bir insandır. O, anasını yenicə itirib və bu, onunçün çox böyük itkidir. Çünki həyatda ən dəyər verdiyi 3 insandan biri idi anası. Bu itkinin ağrısını azca da olsa xəfiflətmək üçün qəlbən bağlı olduğu ruhani atası Montenlliyə sığınır, bütün boş vaxtlarını onunla ruhani seminariyasında keçirir.

Artur “Gənc İtaliya” təşkilatının üzvüdür. Bu təşkilat İtaliyanı düşmən müstəmləkəsindən azad etmək üçün yaradılmışdır və gizli fəaliyyət götərir. O, artıq təşkilatın gizli təşkil edilmiş yığıncaqlarında iştirak edir və burada öz məktəb yoldaşı Cemma ilə qarşılaşır. Artur Cemmanı gizli – gizli sevir. Qəribəsi də budur ki, Artur da, Cemma da ingilis olmaqlarına baxmayaraq məhz İtaliyanın azadlığı üçün mübarizəyə qoşulublar. Təşkilatın toplatılarının birində çox önəmli bir tapşırığın Artura deyil də, digər bir üzvə - Bollaya tapşırılması Arturun içdən – içə qısqancılığına səbəb olur. Lakin o tezliklə öz səhvini anlayır və günahlarını etiraf etmək üçün ruhani seminariyasına gedir. Ancaq artıq Montenelli burda yoxdur və Artur günahlarını, Bollaya qarşı qısqanclıq hissindən keçirdiyi vicdan əzabını yeni keşişə etiraf etməli olur. Bütün hadisələr də bundan sonra başlayır. Çünki Artur özü də bilmədən çox böyük təşkilati sirrin üstünü açmışdır. Arturun həbs olunması, həyatı ilə bağlı öyrəndiyi yeni sirlər onun bütün inanımını sarsıdır və ən dəhşətlisi də budur ki, ona yalan söyləyənlər bu dünyada ən çox inandığı insanlar – anası və Montenelli idi. Arturun Monteneliyə dediyi “Mən sizə Allaha inanan kimi inanırdım, amma siz ömrüm boyu mənə yalan demisiniz” sözləri onun nə qədər böyük xəyal qırıqlığı yaşadığını sübut edir. Bu ağır əzab, keçirdiyi dəhşətli sarsıntı onu yanlış qərarlar verməyə təhrik edir. 19 yaşlı bir gəncdən kim məntiqli davranış gözləyə bilər ki, üstəlik, belə bir vəziyyətdə?!. Həyatın çirkin üzüylə bağlı heç bir təsəvvürü olmayan, bu günə kimi sadəcə naz-nemətlə böyüyən, heç bir çətinlik görməyən bir gənc qarşısına çıxan ilk gəmiylə uzaqlara gedir. Arturun bu gəmiyə necə düşməsini oxuyanlar bilir, oxumayanlar isə mütləq oxusunlar və onda qaranlıq bütün məqamları özləri öyrənəcək, Arturu mütləq başa düşəcəklər. Artur məqsədinə çatmışdır, hər kəs onun öldüyünü düşünür. Beləliklə, dəhşətli bir yalan və saf bir inam təcrübəsiz bir gənci – Arturu - Ovoda (Mozalana) çevirmişdir. Arturun yoxa çıxdığı uzun illər başına daha dəhşətli hadisələr gəlir, hər addımda insanların vəhşilikləri, iyrəncliklərilə qarşılaşır, üst – üstə ağır fiziki və mənəvi əzablar yaşayır, ancaq məğlub olmur. İllər sonra Ovod kimi geri qayıdan Arturun keçmişiylə üzləşməsi, Cemma və Montenelli ilə qarşılaşması çox dəhşətli olur. Ancaq bunun da öhdəsindən gəlir. Çünki artıq o həyatı öyrənmişdir, ətrafında gördüyü çirkinliklərlə əylənəcək qədər, onlara qarşı mübarizə aparacaq, insanların mənəvi qüsurlarını üzlərinə çırpacaq qədər güclüdür, üstəlik inqilabın hərəkətverici qüvvəsidir... Ancaq qəlbindəki yaralar hələ də dəhşətli əzab verir ona. Arturu daha yaxından tanımaq onun əzablarına birbaşa şahid olmaq istəyənlər əsəri öz dilindən oxumalıdırlar. Əminliklə deyirəm ki, bütün bunlara biganə qala bilməyəcəklər... Arturun şəxsiyyəti, iradəsi, mübarizəsi, əqidəsi uğrundan ölümü belə gözə alması hər insanın, hətta hər inqilabçının bacaracağı xarakterik xüusiyyətlər deyil. Ona görə də Artur qəhrəmandır, öhdəsinə götürdüyü hər işi layiqincə yerinə yetirən bir qəhrəman. Sadəcə tək bir dəfə məğlubiyyətə uğrayaraq ki, bunun səbəbi ətrafındakıların hamısına sirr qalır. Bu səbəbi mən açıqlamayacam, mənə elə gəlir ki, bu əsərin sehrini tamam itirər. Sadəcə oxumağı tövsiyə eləyirəm dönə - dönə...
Bu günə qədər sayını itirdiyim yüzlərlə əsər oxumuşam, təsirləndiyim, oxuyub da göz yaşlarına boğulduğum, yaralandığım yüzlərlə əsər, ancaq heç biri Ovodun mənə yaşatdığı sarsıntıları yaşatmayıb. Ovodu sizə anlatmağa hardan başlayım, necə başlayım, nədən başlayım bilmirəm. Yazdıqlarım o qədər mənasızdır ki, onun ağrılarının, acılarının yanında... Arturu anlamaq üçün onun yaşadıqlarını onunla bərabər yaşamalısan. Onun əzablarını öz əzablarınmış kimi dərindən hiss eləməli, dərindən yaralanmalı, bütün bunların öhdəsindən gələ bilmək üçün isə ən azı onun qədər güclü olmalısan... Əsəri artıq neçənci dəfə oxuduğumun sayını itirmişəm. Təkcə keçən il azı 6 dəfə yenidən oxudum bu əsəri və hər dəfəsində eyni ağrıları, eyni əzabları, eyni üsyankar ruhu yaşadım. Bütün bunlarla barışmaq çox ağır idi mənimçün... Hələ də barışdığımı söyləyə bilmərəm. Dəfələrlə oxumağıma rəğmən hər dəfəsində eyni hissləri ilk dəfə oxuyurmuşam kimi yaşadığım yeganə əsərdir Ovod. Əsər haqqında yazdıqlarım isə hiss elədiklərimin 100də 5.i belə deyil...
Sonda isə əsərdən sevdiyim sitatları paylaşmaq istəyirəm...

*** Həqiqət zəncirdə saxlanmalı köpəkdir.
***Bizim hər birimizin insanlıq ləyaqəti müxtəlif yollarla tapdalanır.
***Əgər həmişə cilov dartılarsa, dinc at da şahə qalxar.
***Yaxşı məqsəd üçün dalaşmaq – həyatın cöhvəridir.
***Yolun ortasına qoyulan daşın da ən yaxşı niyyətləri ola bilər, amma buna baxmayaraq yenə də ortalıqdan yığışdırmaq lazımdır.
***Axı ürək laldır. O səsini çıxara, qışqıra bilmir. O elə həmişə dözməlidir, dözməlidir, dözməlidir...
***Yalnız ən yaxşı çıxış yoludur deyə ölməyə haqqınız yoxdur
***Sevginizə layiq olan qadın... Ona hər gün rast gəlmək olmur.
***Mən öz payıma düşən işi yerinə yetirdim. Ölüm hökmüm də sübut edir ki, bu iş ləyaqətlə yerinə yetirilmişdir.
***Mənim bildiyim ən öldürücü silah varsa, o da gülüşdür.
***Məni vəhşi ölkələrin təbii gözəlliyindən daha çox oradakı tam azad həyat cəlb edir.
***Məncə, hökumətin öhdəsindən gəlmək hələ öz-özlüyündə bir məqsəd deyil, ancaq məqsədə doğru aparan bir vasitədir, bizim başlıca məqsədimiz – insanın insana olan münasibətini dəyişməkdir.
***Soruşma ki, yalan deməsinlər.
***Məsələ daxili zülmətdədir: orada nə ağlamaq, nə diş qıcırtması var, ancaq susmaq... susmaq...

*Yakınlarının ihaneti ile intihara sürüklenen,
*Babasına ve Tanrı'ya aynı anda kızgın olduğu için sonradan ateiste çevrilmiş,
*Çocukluğundan beri dillendirmediği aşk acısının hayatını karartan yaraları,
*Ve tüm bu insanlardan aldığı yaralar ile ölüm kalım savaşı veren 'Ovod'- yaşam ile intikam arasında incecik çizgiyi zorlayacaktır.

İhanetin üzerinden geçen 13 sene içinde, fiziken ve manen çekmediği azap kalmamıştır artık. Tüm bunlara rağmen onu babasının sevgisinden mahrum bırakmış kiliseye ve babası olan keşişe kızgınlığı gün geçtikçe artar. Kilise aleyhine keskin karükatürler yazan Ovod haline getirir.

Kitapta,
*Masum, insanlara güvenen Arthur 'un, acımasız, eleştiren Ovod' a keskin dönüşünün,
*Bu dönüşün, nefretin içinde aslında hiç pas tutmamış iki sevginin hep yeşermesinin,
*Bir de Tanrı ile oğlu arasında kalan rahip bir babanın bunlardan hangisini seçeceğinin en yakın tanığı olacaksınız..

*Ovod, Türkçeye çevrilmemiş bir ingiliz kadın yazarının 20. asırda kaleme aldığı bir dünya klasikidir.
*'Ovod'-dönemi acı mizah ile eleştiren insanlara verilen lakaptır. Bizde 'Mozolan' diyorlar. Rus ve İngilisler de ise Ovod :)

*En esası ise bu kitap benim doğum günü hediyelerimden biri olduğu için Ovod özeldir :)

Kitabı okurken Rusca filmini de izlemiştim. Rusca bilenlere tavsiye ederim.

Kitabı bulursanız hemen okuyun :)

İrlandalı yzar Ethel Voynich’in bir dönem Çin Halk Cumhuriyeti ve Sovyet Rusy’da çok popüler olmış eseri Atsineği, 19.yy başlarında Avusturya işgali altındaki İtalya’da verilen vatansever devrim mücadelesine katılan bir gencin başından geçenleri anlatıyor. Prensliklere ve eyaletlere bölünmüş İtalya’da bir yandan bu eyaletlerin bir kısmına sahip Papalık ve ruhban sınıfa bir yandan da işgalci Avusturyalılara karşı mücadele veriliyor. Kitap, özellikle ruhban sınıfın ikiyüzlülüğünün ve dinin çıkarlara alet edilmesinin çok güzel bir eleştirisini sunuyor. Kitabın oldukça sürükleyici ve akıcı bir kurgusu var. Neler olacağını çoğu zaman tahmin etseniz de sıkılmadan okuyorsunuz. Özellikle toplumcu gerçekçi eserlerden hoşlananlara, zor okumalar arasında dinlenmek için ya da okuma durgunluğu yaşandığı dönemler için tavsiye ederim. Daha genç yaşta okunduğunda daha sarsıcı olacağını düşünüyorum ama genel olarak eseri severek okudum.

Yenə qərəzli başladığım kitabdan biri daha:) Əslində bu kitabı qardaşım üçün almışdım, oxumaq fikrim yox idi. Çünki mövzu nədənsə cəlb etmirdi məni.
Rəvan Orucəliyev və Heydərov Cərulla çox sevdikləri kitab olduğundan tövsiyyə etdikləri üçün oxudum. Çox təşəkkür edirəm ki məni belə bir kitabla tanış etdilər, nə yaxşı ki tövsiyyələrini dinləmişəm:)
Kitab haqqın da ilk onu qeyd edim ki əsər trilogiyadır, üç hissədən ibarətdir. İkinci hissə "Qırılmış dostluq" kitabı və üçüncü hissə bizim dilə tərcümə olunmayıb. Bu hissələri oxumasanız da olar deyə düşünürəm. Amma kiməsə maraqlı gəlirsə oxuya bilər( şəxsən mən alıb oxuyacam).
Əsərin mövzusu, "Gənc İtaliya"nın üzvü olan Artur Berton adlı qəhrəmanın əhvalatlarından danışır. Arturun, Padro Montanelli ilə münasibətləri, Cemmaya olan sevgisi ilə başına gələn faciələr əsərin əsasını təşkil edir.
Kitab da qəribə olan cəhət Arturun da, Cemmanın da ingilis olmasına baxmayaraq İtaliyanın azadlığı uğrunda mübarizəyə qoşulmalarıdır.
Əsərin mövzusu haqqında çox danışmaq istəmirəm, məncə hərkəs özü oxuyub nəticə çıxarsa daha yaxşı olar.
Əsas obraz olan Artur haqqında nə qədər yazsam, danışsam da onun keçirdiyi hisslərin, yaşadıqlarının yanında mənasız qalacaq deyə düşünürəm.
Artur kimi bir obrazı anlamaq üçün onun keçirdiyi ağrıları, əzabları sizdə öz əzabınızmış kimi hiss etməli, onun kimi güclü olmalısınız.
Kitab da ən çox təsir edən cümlə:
"Mən sizə bir Allah kimi inanırdım, amma siz mənə həmişə yalan demisiniz."
Bir insanı öz gözünüzdə ilahiləşdirəsiniz və bir gün həmin insan sizə sizə xəyanət edə...Məncə bundan sonra əvvəlki kimi həyata davam etmək mümkünsüz bir şey kimi görünür.
Bu gündən etibarən mənim üçün Artur demək, igidlik, mərdlik, dürüstlük deməkdir♡

bezi hisselerinde agladigimi xatirlairam. mence her yash qrupunun oxuya bileceyi cox mukemmel bir kitabdir ve her kese tovsiyye edirem. hech de vaxt itkisi deyil ve oxumadiginiz gunler ucun peshman olacaginiza eminem

Siz nə güman edirsiniz, madonna? Ürək partlaması da zahirən xoş olan başqa izahatlar kimi bir şeydi.
Mən xoşbəxt bir kəpənəyəm,yaşasam da, ölsəm də...

Əgər bir insan sizə xəyanət edibsə və o insan sizin üçün bütün insanlığın təcəssümüdürsə bu hadisədən sonra yaşamaq, əvvəlki kimi yaşama davam etmək mümkünsüz görünür. Arturun özünün də dediyi kimi:" Mən sizə Allaha inanan kimi inanırdım, amma siz bütün ömrüm boyu mənə yalan demisiniz"
Kitab anasını itirən və ögey qardaşıgillə yaşayan Arturun günün birində sevdiyi qız tərəfindən haqsız yerə günahlandırılmasından və həyatı boyu ona yalan danışıldığını bilməsindən sonrakı həyatından bəhs edir. Necə Ovod oldu, başına hansı işlər gəldi? Bir zamanlar sevdiyi insanları yenidən görəndə olanların hesabını soruşa biləcəkmi? O çox istədiyi inqilab baş tutacaqmı?
Hər kəsin günün birində oxuması gərəkən əsərlərdən biridir.

Əvvəlcə bildirim ki, Azərbaycanca kitab oxuya bilmirəm, təməldən yaranan problemdi. Bu ilk kitabdı bizim dildə oxuyub və bəyəndiyim.
Kitaba ilk başlayanda sıxıldım, katoliklər, protestantlar, kilsə, ruhanilər... sonra gələn (13il sonra) siyasi danışıqlar və s.
Amma atmadım dedim oxuyacam
Və yaxşı ki davam etmişəm. O qədər təsirli və ağır bir sonluq gözləmirdim ilk baxışda.
Arthur'un yıxılan inamı-həm "atası"na, həm Allaha; həyatının onu keçirdiyi amansız süzgəcdən yaranmış amma ürəyində daima daşıdığı 2 ağır sevgisi ilə Ovod...
Oxumayan ya da yarıda buraxan varsa bilsin ki, çox şey itirər.

#alıntı
" Mən xoşbəxt bir kəpənəyəm yaşasam da, ölsəm də. "

1897 ci ildə ərsəyə gəlmiş Ovod Romanı, dünyaca məşhur əsərlərdən biridir.
Əsərdə Ovod'un bu qədər sevilməsinin səbəbi ondadır ki, Ovod hər kəsin oxuduqdan sonra ona bənzəməyə çalışacağı ideal bir obrazdır. Əsərdə öz ideaları, addımladığı yolu o qədər sabitdirki, onu heç ölüm belə öz yolundan çəkə bilmir. əminəmki oxuyarkən tək mən deyil, hər kəs eyni hisslər yaşayıb.. .

_ Əsər, Roman İtaliya burjua inqilabı dövründə yaşayan bir gəncin, məşəqqətli həyatından bəhs edir. Əsər həmən dövrün hadisələrini öz reallığı ilə əks etdirməsiylə yanaşı, bədiiliyi ilə də digər əsərlərdən xeyli fərqlənir. Əsər belə başlayır ki, Artur anasını itirdikdən sonra, katolik kilsəsinin keşişi Montanelli ilə daha çox vaxt keçirməyə başlayır. Bu dövrdə O, artıq 17 yaşlı Artur idi. İllər ötdü keçdii və 13 il sonra O bizim qarşımıza "Ovod" olaraq gəldi. Onun Ovod olmasına əsas səbəb, sevdiyi qızın, Cemmanın, onu xəyanətkarlıqda təqsirləndirməsi həmçinin Montanellinin Atası olduğu öyrənməsi, bütün həyatının başdan yalanlarla dolu olduğunu bilməsi, onda dərin izlər buraxır. O həyatın bütün üzlərini, bütün çətinliklərini görərək hazırki Ovod halını almışdır..