İkinci Dünya Savaşı tarihine özel bir ilgisi olan biri olarak okuyabileceğim en çarpıcı, en etkileyici eserdi. Altını çizdiğim ve üzerinde düşünmek için durakladığım çok bölüm var. Ama bence kitabın verdiği en sağlam mesajı şu şekilde sizlerle paylaşabilirim: "Bir insanın kamp gardiyanı mı yoksa tutuklu mu olduğunu bilmenin tek başına hemen hiçbir şey ifade etmediği açıktır. İnsanca incelik bütün gruplarda, hatta bir bütün olarak kolayca aşağılanabilecek gruplarda bile bulunabilir. Gruplar arasındaki sınırlar birbirine girmiştir, bu nedenle şunların melek, bunların şeytan olduğunu söyleyerek konuları basitleştirmememiz gerekir. (...) Bütün bunlardan, bu dünyada iki insan ırkı olduğunu, ama sadece iki ırk olduğunu - soylu insan ırkı ve soysuz insan ırkı - öğrenebiliriz. Her ikisi de her yerde bulunur, toplumun her kesimine sızar. Hiçbir grup sadece soylu ya da sadece soysuz insanlardan oluşmaz. Bu anlamda hiçbir grup 'arı ırk' değildir ve bu nedenledir ki bazen kamp gardiyanları arasında da soylu birisine rastlanabiliyordu."