Bütün sanayi mektepleri, sınai tesisler, Mülkiye Mektebi, müspet bilgi temeline dayalı irfan ocakları baştan başa onun eseri, Çarlık Rusya'sının (Trans-Siberyen) hattına eş, siyasi, askeri ve iktisadi bir hârika belirtici, binlerce kilometrelik Hicaz ve Anadolu-Bağdad demiryollanı, o devrin imkân ve tákatine sığacak iş midir?