Hakkında
Ebu'l Gazi Bahadır Han ya da I. Ebül Gazi Bahadur Han (Farsça: ابوالغازی بهادر خان , Bahādur Khān Abū al-Gāzi), (d. 1603, Urgenç - ö. 1663, Hive) 1643-1663 yılları arasında Hive Hanlığı yapan bir han ve tarih yazarıdır. Han olmadan önce İran'da on yıl, çok iyi öğrenim görmüştür. Onun hükmü altında Hive altın çağını yaşamıştır. Önemli kaynak olan, Ana Asya'nın tarihi çağdaş bilgiyi içeren iki "Türkmen soyağacı" ve "Türk soyağacı" gibi kitapları yazmıştır. Hive Hanları, Cengiz Han soyundan gelen Kıpçak Türkçesi konuşan Türk-Moğollardır.
1603'te Urgenç'te doğan Ebu'l Gazi Bahadır, 1619'da babası I. Arap Muhammet Han tarafından Kat'a vali olarak atandı. Kardeşleri İlbars ile Hubeş'in ayaklanmaları sırasında babasının tarafını tutan Ebu'l Gazi Bahadır, babası kardeşleri tarafından öldürülünce, 1620'de Buhara Hanlığı'na sığındı Ağabeyi İsfendiyar Han'ın hükümdarlık mücadelesine yardım etti ve 1623'te tahta çıkan İsfendiyar Han, ona Urgenç'i vererek onu ödüllendirmiş oldu. İsfendiyar Han'dan memnun olmayan Özbekleri çevresinde toplayarak ağabeyine isyan etse de, ağabeyi bu hareketi bastırınca Kazakistan'a kaçtı. Ağabeyinin yokluğundan yararlanarak 1628'de Hive Kalesi'ni ele geçirdi. Ancak İsfendiyar Han dönünce, yakalanarak 1629'da Safevilerin hâkimiyetindeki bölgelere sürüldü. Safevi hükümdarı Şah Safi'den yakın ilgi gördü ve İsfahan'a yerleştirildi. Burada kaldığı süre içerisinde Farsça öğrendi ve Türk tarihi hakkında çeşitli araştırmalar yaptı. İsfahan'dan kaçtıktan sonra, bir süre Kalmukların yanında kalan ve Moğol dilini ve geleneklerini öğrenen Ebu'l Gazi Bahadır, 1642'de Urgenç'te Han ilan edildi. İsfendiyar Han'ın ölümü ve hanlığını tanımayan Buhara Özbeklerinin çekilmeleri üzerine Hive'ye gelerek 1645'te tahta çıkan Ebu'l Gazi Bahadır Han, Türkmenlerin başkaldırılarıyla uğraştı. Yerini oğlu Enüşe'ye bıraktıktan kısa bir süre sonra 1663 yılında ölmüştür.
Eserleri
Şecere-i Terakime, (Türkmenlerin Soyağacı), 1659
Şecere-i Türk (Sagara-i Turki) 1663-1665 yılları arasında yazılmış olup oğlu Enüşe tarafından tamamlanmıştır.
Tam adı:
Ebu'l Gazi Bahadır Han
Unvan:
Özbek Tarihçi, Yazar, Hive Hanı
Doğum:
Urgenç, Özbekistan, 24 Ağustos 1603
Ölüm:
Hive, Özbekistan, 1663
Okurlar
16 okur beğendi.
156 okur okudu.
4 okur okuyor.
143 okur okuyacak.
6 okur yarım bıraktı.
Sözler ve Alıntılar
Türk Dili Tarihi dersine özlem
Büyük akarsulara Türkçe "çay" denir. Tacik küçüğüne "rud" ve büyüğüne "rudhane"der ve Arap "vadi" der. Moğul "müren" der.
Oğuz Han'ın büyük oğlunun adı Kün Han ve ondan küçüğünün adı Ay Han ve ondan küçüğünün adı Yulduz Han ve ondan kücüğünün adı Kök Han ve ondan küçüğünün adı Tağ Han ve ondan küçüğünün adı Tingiz Han.
Bu altısının her birisinin asıl (nikahlı, kanuni) hatunlarından olan dört oğlu var idi. Kün Han'ın büyük oğlunun adı Kayı ve ikinci Bayat ve üçüncü Alka Evli ve dördüncü Kara Evli.
Sayfa 44Kitabı okudu
Özbek atasözüdür: "it semirirse sahibini ısırır."
Sayfa 20
Han bir olursa il [el] düzelir ama iki olursa il [el] bozulur. Eski gelip geçen bilgeler derler ki "bir kılıfa iki kılıç sığmaz ve bir hatunu iki erkek alıp oturamaz ve bir yurda iki hükümdar sığmaz."
Sayfa 31 - Selenge Yayınları
tanrı bana özel olarak üç şey verdi:
1-Askerlik fenni, kanun ve nizamları, orduya kumanda etmek sanatı, bir orduyu yürütmek ve harp nizamına sokmak, dostlar ve düşmanlarla söyleşmek;
2-Her türlü şiir ile Türk, Arap ve Acem dillerini;
3-Moğolistan, Turan, İran ve Arabistan'da hüküm süren padişahların tarihini bilmek.
İletiler
Türk Tarihi (İslam Öncesi)
(Değerli arkadaşlar, okuduğum kitaplardan faydalı ve okunmaya değer bulduklarımı konularına göre ayırarak seriler halinde sizinle paylaşmak istedim. Kitapların değerlendirmesi tamamen kendi fikrime göredir, katı sağlamak isteyen olursa bana iletebilir; zira eklerken atladığım, görmediğim veya henüz okumadığım güzel kitaplar olabilir. İyi okumalar dilerim!)
Kök Tengri'nin Çocukları
Gök-Türkler
Gökbörü’nün İzinde (#29595435)
İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi (#27642812)
Eski Türklerde Yazı, Kağıt, Kitap ve Kağıt Damgaları (#27641918)
Eski Türk Mitolojisi (#27621697)
Şecere-i Terakime (#27621277)
İbn Fadlan Seyahatnamesi
Yorumlar ve İncelemeler
