İlk kadın ve ilk erkeğin cennetteki yaşamları kendine yeterli ve huzurlu, tüm ihtiyaçları karşılanıyor ama bu, tüm arzuladıklarını elde ettikleri anlamına gelmiyor; çünkü ihtiyaçların ve arzuların farklı olabileceği birazdan ortaya çıkacak. Cennetteki tek yasak, elma yeme yasağı. Elma, mesela şeftali kadar baştan çıkarıcı bir meyve olmadığından, elma yememekle çok büyük kayıpları olmaz sanıyoruz ama yanılıyoruz, çünkü elma aslında bilgi ağacının meyvesi. Yani onu yiyen doğru ve yanlışı birbirinden ayırmayı öğreniyor. Neden Tanrı insanların bilgi edinmesini istemiyor olabilir? Acaba masumiyet ve huzurun korunmasının ancak cehalet sayesinde mümkün olabileceğini ima ediyor olabilir mi?
Sayfa 97Kitabı okudu
Müminin kalbindeki marifet ağacı, yedi dalı bulunan bir ağaca benzer. Bu dallardan ilki gözlerine, ikincisi diline, üçüncüsü kalbine, dördüncüsü nefsine, beşincisi yaratılış anına, altıncısı ahirete ve yedincisi de Rabbine dek uzanır. Bu dallardan her birinin iki meyvesi vardır. Gözlerine uzanan dalların meyveleri ağlamak ve ibret nazarıyla bakmaktır. Diline uzanan dalın meyveleri bilgi ve hikmettir. Kalp dalının meyveleri Allah’a özlem duymak (şevk) ve O’na dönmektir (inâbe). Nefs dalının meyveleri zühd ve ibadettir. Mahlükata uzanan dalın meyveleri vefa ve sadakattir. Ahiret dalının meyveleri cennetteki nimetler, Mevla’ya uzanan dalın meyveleri ise O’nu görmek ve O’na yakınlıktır (rü’yet ve kurbet).
Buna mukabil, insanoğlunun kalbindeki hevâ ağacının da yedi dalı vardır. Bu dallardan ilki gözlerine, ikincisi diline, üçüncüsü kalbine, dördüncüsü nefsine, beşincisi yaratılış anına, altıncısı dünyaya ve yedincisi ise (ancak) ahirete dek uzanır. Gözlerine uzanan dalların meyveleri merak ve şehvet; diline uzanan dalın meyveleri gereksiz konuşmak ve gıybet etmek; kalp dalının meyveleri öfke ve düşmanlık; nefs dalının meyveleri haram ve şüpheli şeylerden kazanç sağlayıp geçinmek; mahlükata uzanan dalın meyveleri tuzak ve hileye başvurmak; dünya dalının meyveleri aldanış ve riya; ahiret dalının meyveleri ise hasret ve pişmanlıktır.
Her insan yeme-içme, barınma gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak, güvenlik bir gelecek için çok çalışmak zorunda olmak, diğer insanlarla sosyal ilişkiler geliştirmek, bilgi ve kültürünü artırmak gibi sayısız faaliyet içine girmek durumundadır. Bütün bunlar kişi üzerine bir baskı oluşturur ve stres olarak bilinen soruna yol açar. İnsanın çevresi yukarıda belirtilen faktörlerle sarılmış durumdadır. İşte ibadet, kişiyi kuşatan bu karmaşadan “birliğin algısına” çeker ve kendisini saran çemberi kırmasını sağlar.
İnsan yaratılış (varlık) ağacının meyvesi olarak düşünülürse, ibadet meyve konumundan birliği temsil eden çekirdeğe doğru yapılan bir yolculuktur. Çekirdeğe yapılan seyahat aslında ağacın tümünü anlamaya yönelik bir çabadır, çünkü ağaç aslında çekirdeğin içinde gizlidir. Eğer insan bir meyve gibi ele alınırsa, çekirdek o kişinin özünü simgelemiş olur. Bu durumda sözü edilen seyahat (ibadet) aslında insanın kendisine ulaşma çabasına dönüşür. Kendini anlamak ısteyen kişi bu yolculuğa tek başına çıkmak zorundadır.
Netice olarak ifade edilirse, ibadet hayatın karmaşa, stres ve zorluklarından uzaklaşma ve nefes alma imkânı sağlar. Aynen gürültülü, dumanlı, karanlık bir ortamdan temiz hava ve sessizliğe çıkıştaki ferahlık gibi bir hâl verir ibadet..
Âdem’in kaburgasından yaratılan Havva miti de böyledir. Havva, nefstir. Nefs dişildir. Her erkekte nefs vardır.
Havva, Âdem ile Cennet’i terk etmek zorundaydı; çünkü zaten ondan ayrı değildi. Âdem’in Havva’ya meyli olmasaydı, böylece cennetten düşmeselerdi Cennet’i de bilemezdik.
Yedikleri, elma ağacının meyvesi değil, bilgi ağacının meyvesidir. Birliktelikleri, bilinenin, Bilen’in mükemmelliğene ayna olması açısından, özünde kusursuz bir denge hâli yani itidâldir.
Her birimiz hem Âdem hem de Havva’yız.
Gülgün TÜRKOĞLU
9. BÖLÜM
SONSUZ SABIR
Bir zamanlar cennet meyvesini işitmiş olan bir kadın vardı. Ona tamah etti.
Adına Sabar diyeceğimiz bir dervişe sordu, “Bu meyveyi nasıl bulabilirim ki böylece mevcut bilgiye erebileyim? “Sana verebileceğim en iyi tavsiye benimle çalışman olur,” dedi derviş. “Fakat böyle yapmazsan, kararlı bir şekilde ve bazen yerinde
Bu güzel metaforların şifresini kendi başına çöz; derinlemesine düşün onlar hakkında.
Bu yüzden hikayeler üzerinden konuşuyorum. Onlar üzerinden hiç kimse konuşmamıştı. Niçin ben bu küçük hikayeler üzerinden konuşuyorum? -sadece nasıl düşüneceğine dair sana birkaç ipucu vermek için. Bunlar bu hikayeler üzerine yapılan yorumlar değiller; ben bir