Çoğulluk zeminindeki Umwelt'ler ardında kaynaşan farkları bir araya getiren, "besteleyen" bir plan vardır. Zaman ve mekânın ötesinde kendi "devasa klavye"sini çalan Doğa, tüm canlıların katıldığı kuşatıcı bir "senfoni"nin icrasına imkân verir. Darwin'in evrim teorisinden daha geniş kapsamlı olan bu plan, her Umwelt'te farklı bir melodi ya da ritim taşıyan bir müzik eseri gibi karşılığını bulur. Uexküll, bağlantıları olmasa da, birbirlerini dışlasalar da, her canlının büyük bir müzikal bestede olduğu gibi, iç içe geçmiş dünyalarının varlığını bulgular. Üstelik bu dünyaların sakinleri, aynı monadlarda gibi, çoğu zaman diğerini duymadan, biri diğerinden etkilenmeden yaşar giderler.
Sayfa 13 - Uexküll'de Doğanın Görüngübilimi - Akademim YayınlarıKitabı okuyor
"Ulan" kelimesi bizim için argo, hoş karşılanmayan bir sözcük. Aslı "oğul." Zaman içinde evrim geçirerek "oğul, oğulan, ulan, lan, la" şekline dönüşmüş. Bu kelime Avrupa dillerine askeri terim olarak geçmiş, "uhlan" mızraklı süvari demek. Kaynak: Oxford Etimoloji Sözlüğü
İnsanlar; bireysel olarak ağır hareket ederler, güçsüzdürler ve başkalarının yardımı olmadan uzun süre doğada hayatta kalmayı başaramazlar. Atalarımızın evrim geçirdiği dünyada yalnız bir insan çok geçmeden ölü bir insan olurdu.
Sayfa 104Kitabı okuyor
''Zamanı sürekli bir akış olarak algılıyoruz, geleceğe doğru sonsuz bir hareket olarak; gelecek kapanırsa, zaman durur. Katlanması,·tahammül edilmesi olanaksız bir fikir bu. İnsan soyunun kusursuzlaştırılabilirliğine olan inancımızla alay ederek ahlaki duyarlılıklarımızı; evrim ile ilerlemeye olan inancımızı yadsıyarak da aklımızı rencide ediyor.''
Art arda eklenen minik zamansızlıklar zamanı oluşturur.
Sonra, daha büyük bir ölçekte, kâinat: bütün evrenin döngüsel bir süreç, bir genişleme ve daralma salınımı olduğunu, öncesi ve sonrası olmadığını düşünüyoruz. Yalnızca, içinde yaşadığımız büyük döngülerin her birinin içinde doğrusal zaman, evrim, değişme vardır. O halde, zamanın iki özelliği var. Birincisi onsuz hiç değişmenin, ilerlemenin, yönün veya yaratmanın olmadığı ok, akan ırmak var. Sonra da onsuz karmaşanın hüküm süreceği, anların anlamsızca art arda dizileceği, saatlerin, mevsimlerin veya verilen sözlerin olmadığı bir dünyada yaşayacağımız çember veya döngü var.
Sayfa 193Kitabı okuyor
