Ursula K. Le Guin

Hakkında edindiğim bilgilerle okumaya karar verdiğim romanı yaklaşık bir ay önce satın almıştım. Aslında kısa süreli okuma planlarım arasında bu romanı okumak yoktu ama sitede düzenlenen bir aktivite vasıtasıyla ilk okunacak roman konumuna geldi. İyi ki bu romanla daha erken tanışmışım, buradan aktiviteye düzenleyen arkadaşa bir kez daha teşekkürlerimi iletiyorum.

Esere gelecek olursak; eserin girişinde farklı iki dünyayı birbirinden ayıran bir duvar ve diğer gezegene yolculuk eden bir uzay gemisi karşılıyor sizi. Ya da gezegen demeyelim de birbirlerinin tamamlayıcı farklı iki dünya. Birinde yaşayanlara göre kendileri dünya diğer gezegen ay; diğer gezegende yaşayanlara göre ise tam tersi. Dünyalarımızdan birisi anarşizmin hüküm sürdüğü “Anarres”, diğer ise kapitalist ve devletçilerin dünyası “Urras”.
Baş karakterimiz ise bizi romanın girişinde karşılayanlardan bir diğeri, Doktor Shevek yada unvan kullanmayan Anarreslilere göre Shevek. Kendisi, adı Anarres’i aşan bir fizik profesörü. Gemimizde Anarresten Urrasa gidiyor. Bu yolculuk sadece dışa kapalı bir alandan yapılan ticaret dışında, aralarında iletişim bulunmayan iki farklı dünya arasında yapıldığından tehlikeli olsa da, Shevek’in yüce bir amacı var. Anarres de yapamadığı fizik çalışmalarını tamamlamak ve anarşizmin başarılı olduğunu Urras’a göstermek. Tabi bu göründüğü kadar kolay değil; Urras’ın gösterişli ve rahat hayatı en büyük zorluk. Shevek gösterişe ve rahata mı kapılacak yoksa amacına ulaşabilecek mi?

Tabi bu romanın olay kurgusu, bunun altından bir öğreti bir felsefe var. Anarres, bu yakın zaman komünleriyle karıştırılmasın, tam olarak teorik anarşizmin uygulandığı bir dünya düzeni. Devlet yok, hiçbir yönetim merkezi yok, bürokrasi yok, para yok, aile yok, mülkiyet yok ve yasa yok. Elinizde sahip olduğunuz tek şey özgürlüğünüz.
Urras ise her şey ile tam bir merkeziyetçi dünya. Yönetenler, yönetilenler, yasalar, zenginler, yoksullar, basın, isyancılar, polis, gösteriş. Kısacası paranın ve hükmetme arzusunun getirdiği her şey var. Var olan her şey güzel, gösterişli, rahat ama sadece zenginler için.

Çeviri ve zorluk seviyesine gelecek olursak; bendeki çeviri Metis yayınlarının Levent MOLLAMUSTAFAOĞLU çevirisiydi. Birkaç yazım hatası dışında çevirmen ve yayınevi güzel iş çıkarmış. Özellikle çevirmeni tebrik etmek istiyorum. Böyle zor bir eser için gayet başarılıydı.
Zorluk seviyesi açısından aynı şeyi söyleyemeyeceğim. Eser felsefesinin ağır olması, betimlenen yerlerin zihinde canlandırılmasının zor olması, baş karakterinin fizik profesörü olması sebebiyle teknik terim ve anlatıların olması (çok sık değil eserin yüzde onu, anlaşılmasa da eserin ruhuna zarar vermiyor) ve yazı puntosunun küçük olması sebebiyle baya bir zorluyor. Ama emin olun okuduğunuza değiyor. Eserden öğrenilecek çok şeyimiz var. Özellikle anarşizm düzeninin ne olduğunu nesnel olarak öğretiyor. Yazar olumlu yönlerini anlattığı gibi, olumsuz yönlerini de çok güzel işlemiş.

Herkese keyifli okumalar dilerim.

Bilim kurgu ile politikanın birleşmesinden ortaya çıkan en başarılı kitaplardan biridir Mülksüzler. Klasik Ursula K. Le Guin kitaplarında olduğu gibi yine iki dünya yaratılmış ve mülk kavramı ile mülksüzlük kavramı ince ince işlenmiş içerisinde.

Yazarın bir kadın olduğunu düşünürsek, kitabın bir kadının elinden çıkmış olması ve dolayısıyla kadının ideolojik duruşunun bu kitaba yansıması da çok güzeldir. Yazar, iktidar ve ideal kavramı konusunda düşünmeye zorlamış ve her iki alternatifi de sunarak herhangi bir dünyayı övme / yerme hatasına düşmemiştir.. Yani, basit bir şekilde, bilinçsizce, anarşistlik veya solculuk gibi ideolojik düşünceleri yayma amacı gütmemiş. En hoşuma giden kısmı da bu oldu zaten.

Kitabın adından da anlaşılacağı üzere, yazar mülkiyetten yola çıkarak iki farklı dünyayı anlatır. Biri Anarres ( anarşiden yola çıkılmış) diğeri ise Urras ( ussr ve usa'den yola çıkılmış). Bir tarafta özgürlükleri uğruna, ülkelerini terk ederek anarşist bir düzen kuran insanlar; diğer tarafta kapitalist düzenin esiri olmuş ancak bunun farkında olmayan insanlar...

Okurken ideolojik olarak duruşunuz veya düşünceniz ne olursa olsun iki dünyayı da sevemiyorsunuz. Bu sebeple distopyanın en nadide örneklerinden olduğunu düşünüyorum. Kitaptaki betimlemelerin de oldukça başarılı olduğunu da eklemekte fayda var.

Distopya sevenlerin mutlaka okuması gereken, distopya okumak isteyenlerin ise ilk sıralarda okuması gereken kitaplardan biridir.

Ursula K. Le Guin’in hemen hemen herkese tavsiye ettiğim kitabı. Son derece özgün bir konuya sahip ve okuyucuyu gayriihtiyari düşünmeye sevk ediyor.

Yazar kitapta cinsiyetsiz bir toplum kurgulamış. Cinsiyetsiz bir toplum yaratma fikri gerçekten son derece etkileyici bir fikir. İtiraf etmeliyim ki, böyle bir şeyi daha önce hayal dahi etmemiştim. Şimdi ise cinsiyetsiz bir toplumun nasıl sonuçlara gebe olacağını az çok kestirebilir haldeyim. Gerçekten de cinsiyetsiz doğsaydık ikili ilişkilerimiz nasıl olurdu hiç düşündünüz mü? Ya da kitapta olduğu gibi, belirli zaman dilimlerinde kadın belirli zaman dilimlerinde erkek olsaydık hayatımız nasıl şekillenirdi hiç merak ettiniz mi?

Düşünün; birilerinin bebeği olduğunu öğrendiğimizde ilk aklımıza gelen soru ne oluyor? Ben cevaplayayım: O bebeğin cinsiyetinin ne olduğu sorusu oluyor. Gerçekten de insanın doğar doğmaz edindiği ilk kimliksel özelliği genelde cinsiyetidir. Bebeğin ismini bile cinsiyetinden sonra soruyoruz. Yazar adeta kitap boyunca bunu eleştiriyor.

Cinsiyetsiz bir yaşamın toplumsal, siyasal etkileri, toplumu, toplumdaki bireylerin hayata, yaşadığı dünyaya bakışlarını nasıl şekillendirdiğini merak ediyorsanız okuyacağınız en doğru kitap bu kitaptır.

Biraz da konuya değinmek gerekirse; kitap her yanı karla, buzla kaplı, her zaman soğuk bir dünya; “kış” gezegenini anlatıyor. Gezegende yönetim biçimleri, yaşam felsefeleri farklı insan toplulukları ve ülkeler var. İnsanların tümü yerel tabirle; “somer”, yani cinsiyetsiz. Aylar 26 gün. Bir aylık sürede, sadece kısa bir dönemde, (4-6 gün) hormonal dengeleri belirli bir cinsiyete evrilip, kadın veya erkek oluyorlar. Bu sebepten olsa gerek bu gezegende cinsiyetten doğan hiçbir statü farkı yok. Ne erkeğin kadına ne de kadının erkeğe bir üstünlüğü söz konusu. Bu çerçevede işlenen konular genel olarak politik, sosyolojik ve felsefi konulardan oluşuyor.

Özellikle kitabın içerisinde yer alan politik göndermelere ve felsefi bakış açısına hayran kaldım. İncelememin başında da söylediğim gibi soran herkese tavsiye ettiğim bir kitap. Mutlaka okuyun.

“Bir duvar vardı.” Böyle başlıyor roman. Kendi kendimize ördüğümüz duvarlar, kendimize söylediğimiz yalanlar.

‘Bütün duvarlar gibi iki anlamlı, iki yüzlüydü. Neyin içeride, neyin dışarıda olduğu duvarın hangi yanından baktığınıza bağlıydı.’

İki dünya. Annares ve Urras.

‘Bizim dünyamız onların Ay'ı, bizim Ay'ımız onların dünyası’

Ne taraftan baktığımıza bağlı.

Annares anarşizmi, Urras ise arşizmi temsil ediyor. Annares'te Pravca, Urras'ta İo'ca konuşuluyor. Her açıdan bambaşka iki dünya.

Annares Odo felsefesiyle yaşayan bir topluluktan oluşuyor. Nedir bu felsefe?

“Sahip olmak yanlıştır, paylaşmak doğrudur.”

“Bütün olmak parça olmaktır
Gerçek yolculuk geri dönüştür”

“Aşırılık dışkıdır.” diye yazıyordu Odo Analoji'de.

“ ‘Bir hırsız yaratmak için, bir sahip yaratın; suç yaratmak istiyorsanız, yasalar koyun.’ Toplumsal Organizma.”

Ve dahası...

Peki kim bu Odo?

‘Odo bir yabancı, bir sürgündü.’ Urras'ta doğmuş bir düşünür. Odo'nun bir kadın olması ayrıca dikkate değer. Kitabın üzerinde durduğu konulardan biri de kadın-erkek eşitliği. Tabi ki bu Urras'ın konusu.

“Siz Odocular kadınların bilimle uğraşmasına izin veriyor musunuz?”

“Sizin işinizde kadınların sizinle eşit olduğunu iddia edemezsiniz değil mi? Fizikte, matematikte, zekâda? Kendinizi sürekli onların düzeyine indirdiğinizi iddia edemezsiniz!”

!!!


Annares ‘mülk sahibi olmayan’larla Urras ise ‘mülk sahibi olanlar’la kısaca ‘sahipler’le dolu bir dünya.
Annares ve Urras üzerine söylenecek çok şey var ama okurken daha çok ilgimizi çeken dünya Annares. (Çünkü biz de Urras'lıyız.) Bir ütopya diyemesek de oraya anarşizmin hüküm sürdüğü bir yerde dilden yönetim işleyişine yaşam şekline kadar her şey çok farklı ve dikkat çekici.

Annares'te en çok ilgimi çeken şeylerden birisi yer isimleri mesela: Toz, Yalnız, Ençok, Barış ve Bolluk. Özellikle Toz üzerine uzun uzun düşündüm.


Ve kahramanımız fizikçi Shevek. Mükemmel değil, yalnız, içe kapanık, sorunlu, sorularla dolu. Zaman fiziğiyle, ardışıklık ve eşzamanlılık kuramıyla ilgileniyor ve genel zaman kuramını oluşturmaya çalışıyor. Bunun için de çareyi kendi dünyasından çıkıp eski dünyaya, Urras’a gitmekte buluyor çünkü Annares Shevek'in hayallerine pek de sıcak bakmıyor. Shevek duvarları yıkmak gerektiğine inanıyor. Yıkabilecek mi peki?

- Duvarlar yıkıldı.
- Duvarların arkasında başka duvarlar var, dedi Bedap.

Bu konuşma geçiyor Bedap'la aralarında Urras’a gitmeden önce. Duvarlar hep olacak ve mücadele hep devam edecek.


Çok etkileyici diyaloglar var romanda. Uzun uzun düşünmenizi, yeniden sorular sormanızı isteyen. Annares'te Shevek ve arkadaşlarının ‘acı’ kavramı üzerine konuşmaları (#33242659) ve Urras’ta bilim adamlarıyla ‘zaman fiziği’ üzerine tartışmaları, ve Shevek’in devrimci konuşması benim için bunların başında geliyor.


Beni etkileyen bir diğer konu ise Takver ve Shevek arasındaki büyülü aşk. Arka planda ama bu onu daha da anlamlı kılıyor belki de.

“Çok uzun bir yoldan, diye düşündü Takver, birbirimize geldik. Her zaman bunu yaptık. Büyük uzaklıkları, yılları, rastlantı uçurumlarını aşarak. Bu kadar uzaktan geldiği için artık bizi kimse ayıramaz. Hiçbir şey, hiçbir uzaklık, hiçbir zaman aralığı zaten aramızda olan uzaklığı, cinsiyetlerimizin uzaklığını, varlıklarımızın, akıllarımızın farklılığını aşamaz; bir bakışla, bir dokunuşla, dünyadaki en kolay şeyle, bir sözcükle üzerinde bir köprü kuruverdiğimiz o boşluğu, o uçurumu. Ne kadar uzak olduğuna bak, her zaman ne kadar uzak olduğuna. Ama geri dönüyor, geri dönüyor, geri dönüyor...”

Shevek çıktığı yolculukta, Urras'ta sorularla dolu aklını yeni sorularla dolduruyor. Bazen tüm bildiklerini ve sorularını yitiriyor Urras'ta, kayboluyor.

Annares'te onun yeniden sorgulamasını sağlayan arkadaşı Bedap gibi Urras'ta da ona ne için orada olduğunu hatırlatan kişiler çıkıyor karşısına. Hatırlıyor ve artık susmayıp konuşmaya karar veriyor.

“Bizi bir araya getiren şey, acı çekmemiz.”

“Sahip olduğunuz tek şey ne olduğunuz ve ne verdiğinizdir.”

“Özgürlüğümüz dışında hiçbir şeyimiz yok.”

“Biz paylaşırız, sahip olmayız.”

“Vermediğiniz şeyi alamazsınız, kendinizi vermeniz gerekir. Devrim'i yapamazsınız, devrim olabilirsiniz ancak. Devrim ya ruhunuzdadır, ya da hiçbir yerde değildir.”

Bu konuşmadan sonra başlıyor geri dönüş yolculuğu. Çünkü Odocu felsefeye göre ‘Gerçek yolculuk geri dönüştür.’

‘Özgürlük hiçbir zaman çok güvenli değildir. Kendinizi yalnız hissedeceksiniz.’

Shevek duvarları ona inanmayanlarla mücadele ederek, bütün yalnızlığına rağmen bedeller ödeyip kendini özgür kılarak, çıktığı o yolculuktan yeni bir Shevek olarak geri dönüş yaparak yıktı aslında.


Ursula K. Le Guin bu iki dünyayı (Anarres ve Urras ) ayrıştırıp, birini alçaltıp diğerini yüceltmiyor. Her ikisi üzerinde de düşünmemizi ve sorgulamamızı, her şeyi yeniden anlamlandırmamızı sağlıyor ve bunu inanılmaz bir zekayla yapıyor, kendine hayran bırakarak. Ursula K. Le Guin başlı başına başka bir kitap konusu olabilir.


Bir de kitabı okurken muhakkak hatırlayacağımız başka kitaplar var: Orwell, 1984, Huxley, Cesur Yeni Dünya ( Vahşi'yi hatırladım Shevek'in Urras macerasında), henüz okumadığım Zamyatin, Biz.

Romana dönersek:

Annares’e ‘her zaman olduğu gibi, elleri bomboş’ dönen Shevek bize ne çok şey anlatıyor. Hiçbir şeyi olmayan, sahip olmayan, mülksüz olan. Özgür olan...

Ruhumuza “ellerimiz bomboş” bir geri dönüş yolculuğu yapmalıyız belki de.

Bu kitabı gece veya uyumadan hemen önce okuyacak olursanız. Yağmurda sırılsıklam kalabilir ve üşütebilirsiniz.

Çünkü benim gibi kitabın etkisinde kalıp yağmurlu bir izmir gecesi kendinizi sıcacık yatağınızı bırakıp, damda rüzgara ve yağmura yön verirken bulabilirsiniz. 🤭

Ay ışığında yürürken kendi gölgenizden ve karanlıktan korka korka sağınıza, solunuza, önünüze ama arkanıza bakmadan koşarak kaçabilirsiniz ...‍️‍️

Kitaba benim gibi kendinizi fazla kaptırırsanız. Bir kış günü denizin ortasındaıslanmış ve üşümüş hissedebilirsiniz. 🤷‍️

Öte yandan hayal gücünüzü yorabilir belki ama, geçmişimizde yapmış olduğumuz bazı hataların ne zaman nerde karşımıza çıkacağını ömür boyu nasıl bir gölge gibi bizi izlediğini fark edebilirsiniz.

Korkularınızdan kaçmak yerine, yok etmek için peşinden gidip, yüzleşmemiz gerektiği gerçeğinin farkına varabilirsiniz.

Ve ya kitabın bize vermek istediği mesajı anlamayıp kitabı sıkıcı bulabilirsiniz.

Yada kitabı size tavsiye eden kitabın baş kahramanı ile aynı ismi tasiyan Ged gibi bir kardeşiniz olduğu için şanslı olduğunuzu düşünüp, benim gibi belki sizde kendisine teşekkür edebilirsiniz.

Kitaplarla, sevgiyle, güzellik, huzur ve saglicakla kalin emi ...‍️

Ursula K. Le Guin'in en sevdiğim eseri artık bu kitabı oldu. Mülksüzler'i çok çok seneler önce okumuştum, bir gençlik hatırasıydı bende. Dünyaya Orman Denir'i geç okuduğuma hayıflanmıştım, Rize'deydim, güzel bir yazdı ve birkaç sene öncesiydi en fazla. Yerdeniz serisinin ilk kitabını ve ikincisini merakla okumuş, devamını getirememiştim. Bağışlanmanın Dört Yolu, çok ilginç, çok güzel bir ilk hikâyeyle beni etkilemişti, ama devam edememiştim. Dünyanın Son Günü ise dünyada yazılmış herhalde en ilginç, en cesur kitaplardan birisi olsa gerek. SürgünGezegeni'ni geçen hafta severek okudum...ama şimdi Her Yerden Çok Uzakta, bana göre alçakgönüllü, küçük bir başyapıt olarak, hepsinin ötesine geçerek, sevecen, ama yine de karamsar bir yerde küçük , yaralı, belki de eskimiş o tahta oturuverdi.

Bugün sıcak bir gündü ve arkadaşlarımla zaman geçirmek için iyi bir fırsattı. Kartal'da hep beraber, yani hepi topu üçümüz, ikimiz orta yaş krizlerinde debelenip politik gelişmelerden muzdarip, kişisel yaşamları kesintilerle dolu, bir diğerimiz henüz otuzlarında ve neşeli, gözlerinde hayat dolu bir sevinçle, geleceğe bakarak oturduk. Kitap sık sık aklıma geldi. Nasıl biteceğini kestirebiliyordum kitabın. Umut dolu olması imkânsız gibiydi. Çünkü hayata yeni başlayanlar ve aşka yeni atılan herkesin yürüdüğü, başkası gibi olmamak kaygısıyla, bir yerde kendine yer edinmek için sıradanlığı seçenler olduğu gibi, dik durabilen nice âşığın adım attığı, yolları aşınmış, ışıklı bir patikaydı kitapta anlatılan. Hikâyeyi okurken bu yolu hatırladım evet, bu yolu, bu patikayı, yürünmüş, kenarları eskimiş belki pörsümüş, kendi döndüğüm sapaklar ve attığım adımlarla çukurlaşmış ya da bir şekilde izi ve kokusu kalmış bu yolu hatırladım. Ve orada, yani bu yaşımda, artık elli yaşıma bilmem isteyerek mi, ya da kaçınılmaz, atarken adımlarımı, gördüğüm o yüzleri hatırladım: ana okulunda bizi taşıyan servisin en arkasında, dışarıya bakarken yanyana, eve gelene dek gözlerimizin içine bakıp güldüğümüz güzel kız, ben seni seviyordum; ortaokulda herkesin dalga geçtiği, ayaklarını içeri basarak yürüdüğü için lakabı skoda konmuş tombul kız, ben seni seviyordum; lise çağlarımda adını deftere yazdığım sen, ben seni seviyordum; seni de seviyordum ben askere giderken evlenen güzel insan; saysam daha kaç kişisiniz, kaçınız daha yürüdünüz benimle bu yolu, kiminizin haberi olmadı bile, kiminiz için zaten hayatta olmayacak birşeydi, sevgi sevgiydi ama işte Owen ve Natalie gibi değil, gençken umutlarımız başka ve seçeneklerimiz çokken, bedenlerimiz diri ve kuvvet doluyken değil, bir yolun ya da patikanın başında değil, şimdi, herşey eskimeye başlamış ve yıpranmışken, hayatımız tekrarlardan ve başarısızlıklardan örülüyken, bu yaşta bir anne ve bir kediyle yaşarken, 45 yılını geçirdiğin sokakta bütün binaları tek tek yıkarken inşaat şirketleri, eski anılar geçmişe, maziye gömülür ve bizim gibi eskimişler, adsızlar, sansızlar unutulmak için başka, küçük mahallelere taşınmaya çağrılırken, anılarımız gibiyiz, kumaşımız sökülmüş ve kime ne yararı olabilir bunca arzu ve sevginin? Bedenim eskimiş olsa da içimdeki bu his doğruyu öğrenmiş olduğumu söylüyor bana; bizler, yani biz yalnızlar, biz yapamamışlar, kıvıramamışlar, burada, bu yollarda yaya kalmışlar, bu patikada bir çamura saplanıp kalmışlar, işte edebiyata tutunarak yaralarımızı sarmaya, ve avunmaya çalışıyoruz hepimiz; çünkü iki gencin hayatı ve aşkı öğrenmek için attıkları adımları okudukça anılarımız canlanıyor ve o yolu hatırlıyor gibiyiz, nice sapakta bıraktığımız nice yüz canlandıkça, hatırladıklarımız eskisi gibi olmasa da bir sızıyla o aşina olduğumuz acıyı hatırlattıkça edebiyat iyileşmektir diyerek ne doğru bir şey söylediğimizi daha iyi anlıyoruz. İyileşmek, yani umut edebilecek denli gücümüzü kazanabilmek, bunca sene teklemeden atan kalbimize umutla sevebilme gücü olduğunu hatırlayıp gece yatağımıza yorgun bedenimizi uzattığımızda göz kapaklarımızın ardından koşup gelen, hayali bizi oyalayan ve uykuya daldığımızda geçmişimizin tozlu güzel patikalarında, dar veya geniş, tek başına yürüdüğümüz ya da el ele, beraber aştığımız onca yollarına dönen o sevgililer ve onların o soluk, neşeli, eskimiş hayalleri bizi edebiyata çağırıyor, iyileşmeye, yani yaşın kaç olursa olsun sevmeye, yani hâlâ ümit ve hayâl edebilmeye. Bu yüzden okumaya devam edebiliyorum. Burada, yani o yolun, o patikanın sapa kalmış, ağaçları kurumuş, dalları kırılmış, yaprakları nicedir solmuş yerlerinde elimde kitaplarla bekliyorum: Kâh Owen'ı Natalie'ye el sallamadan peronda durmuş, elinden geldiğince insanı oynarken görüyor, kâh bütün hayatı bir aşkın yalanıyla ve bir hakikatin ağırlıyla paramparça olmuş Martin Eden'ın okyanusta kıvranışını okuyarak ağlıyor, ya da bir küçük portakal ağacından acılardan meyveler koparan Zeze'mi, ya da artık köyünü ve ailesini özlerken okyanusun derinlerine yorgun, yaslı cesedi usul usul inen canım Gusev'imi, ya da mezarlara, yollara, ağaçlara kar yağarken eşinin yanında cama düşen karlara bakarak kendi sonunu hatırlayan ve yavaşça içi geçen Gabriel'imi ve daha nicesini böyle sevdiğimi düşünüyorum, yani buralarda, bu yollarda, sapaklarda, bu eskimiş patikada; yürünmekten, beklemekten, ümit etmekten bitap düşmüş ama yine de bir kalp sıcaklığıyla neşelenen ve canlanan bu ormanda bekliyorum, bu yaşımda. Anlaşılan o ki; biz yalnızlar, yani Faruk Duman'ın dil ve hayâl ormanında şekilden şekile sokarak anlattığı gece ve gündüz hayvanları, biz masumlar, bizim yurdumuz burası ve eninde sonunda başımıza gelecek olan da buydu; edebiyat demek ki bir avutmaydı da aynı zamanda, nefes kesilene dek sürecek bir yalnızlık süresince mümkün olduğunca acı çekmeyelim diye, ve kanıksamak için bu acıtıcı gerçeği, bize hayâlden, suretten arkadaşlar veriyor edebiyat, oyalanmak için bitene dek ömür, hem hayâl de ederek ve kalp çarptıkça, ümit etmekten vazgeçmeyelim diye. Bunca acımasız bir dünyada edebiyatın merhametine muhtacız. O yüzden, tabii ki, bir ümitle bir hayâle tutunarak "iyiki edebiyat var" demiyor muyuz? İyiki edebiyat var.

Ursula K. Le Guin'in Yerdeniz adlı kitabını okuyorum. Bu kitap 6 kitaptan oluşan bir serinin bir araya getirilmiş hâli. Her gün bir bölüm okuyarak on gün içerisinde tamamlamış oldum birinci kitabı.

Yerdeniz Büyücüsü, Yerdeniz diyarının en büyük büyücüsü olan, halkın bildiği adıyla Çevik Atmaca'nın ya da gerçek adıyla Ged'in öyküsü. Tipik bir Le Guin özelliği olarak mekân, diyar ve karakter isimleri yine yazara özgü. Kitabın tamamına yayılmış olan kendine özgü üslûp hiç teklemiyor; yazar bu yeni dünyayı ağır ağır kuruyor önümüzde; Yerdeniz biz bakarken, okurken varolmaya başlıyor. Yine bir Le Guin özelliği olarak acele etmeyen dil, folklorü önemseyen ve bütün ağırlığını insana, insanın hikâyelerine, kendi hikâyelerini anlatan doğaya ve fantastik kurgunun vazgeçilmezi olan doğaüstü canlılara ya da örneğin ejderhalarına can veriyor, onları gerçekçi kılıyor, öyle ki konuşan ejderhalar da en az susan insanlar kadar gerçek geliyor bize. Le Guin bunu ağırdan alan, acele etmeyen, ikna etmek, inandırmak için karalamayan, sıkış tıkış bir üslûptan itinayla uzak duran o anlatım diliyle, edebi süsüyle yapıyor. Gördüğüm şey, bu dilin ve üslûbun okuduğum diğer kitaplarında da aynı olduğu yazarın.

Yerdeniz Büyücüsü bir büyücünün öyküsü evet, ama bir yandan da büyüyen bir çocuğun öyküsü; onun çocukluktan ergenliğe, ve oradan delikanlılığa geçişinin öyküsü. Bu öykü bir yandan da kendi karanlığına, gölgene temas etmenin, o karanlıktan ve kötülükten güçsüz kalmanın, yarım kalmanın öyküsü. Ged'in Yerdeniz'in nice adasına, toprağına uzanan yüzleşme ve cesaret öyküsünde nice dinin, inancın bize söylediği bir hakikati görüyoruz: bizler kötülüğümüz ve iyiliğimizle bir bütünüz ve tamız, bizi insan yapan da bu. Kötülük kınansa ve yerilse de varlığı daha iyi ve daha güçlü olmanın kaçınılmaz bir vasıtası belki de. Ged'in hakikate doğru akıp giden öyküsünde çok güzel bir yüzleşme, çok güzel bir idrak etme süreci de anlatılıyor. Ve bu, söylediğim gibi, Ursula K. Le Guin'in fısıltılı, bize anlattığı o rüzgârlarla taşınan, diyardan diyara uzanan güzel diliyle anlatılıyor; kitabın sonuna dek oldukça iyi bir lezzetle yazılmış çok güzel bir öykü okuyoruz. Ben çok beğenerek okudum.

Yerdeniz'i okuyan herkesin çok sevdiği Çevik Atmaca, yani Ged kusurları ve zaaflarıyla yüzleşebilen, yaşadıklarının sorumluluklarını alabilen, kendisine emanet edilen sırrı ya da sırları lâyıkıyla taşımaya çalışan ve bu uğurda gayretini esirgemeyen bir genç büyücü.Serinin diğer kitaplarında da Ged'in yetişkinlik dünyasından hikâyelerin anlatıldığını düşünüyorum. Seneler önce izlediğim Yerdeniz'den Hikâyeler adlı animasyonda izlediğim buydu. O filmde de Ged'i çok sevmiştim. Ged, yazarın anlattığı en güzel karakterlerden birisi gerçekten de.

Kitabı herkese öneriyorum.

Kitaplığımda olmasına rağmen bir türlü sıra gelmemişti Ursula K. Le Guin okumaya. İthaki bilimkurgu klasiklerindeki kitaplarından önce, yazarın herkesçe beğenilen bir kitabı ile başlamak istedim. Hem bu sayede yazarı da daha iyi anlama fırsatı buldum. İlk kitabın hep bir anlamı vardır, yazara olan bakışımı da etkiler tabi ki. (Elimde değil bir yazardan okuduğum ilk kitaba çok önem veriyorum.) Bu nedenle kitaba bir beklentiyle başlamış oldum, fazlasıyla karşıladı beklentimi okuduklarım. (Hatta çok beğendiğimi sana açıkça belirtmek isterim Howl/Duvar/ :D )
Bilimkurguyu da iyiden iyiye sevmeye başladım. Karanlığın Sol Eli de çok sevdiklerim arasına girecek gibi görünüyor şimdiden.

Kitabı okumaya yine son kısım ile başladım. Gethen Takvimi ve Saati'ni anlamak istedim önce. Gethen (kış) gezegeninde, bir ay 26 günden ve bir yıl 14 aydan oluşmakta. Bir gün ise 10 saat sürmekte. Hava ise hep soğuk ve karlı. Her şeyden daha enteresanı ve önemlisi de burada yaşayan halkın cinsiyetsiz (somer) olması. 26 günlük ayda sadece 4-6 gün bir cinsiyete evriliyorlar yani kadın veya erkek oluyorlar. Bu nedenle cinsiyetten dolayı oluşan ya da oluşacak bir üstünlüğe rastlanmıyor gezegende. Zaten konu da bence burada şekilleniyor. Gezegene gönderilen erkek bir elçinin (Ai) bakış açısıyla da hem halkı hem de buradaki yönetimi ve yaşamı kıyaslamış oluyoruz.

Ve karşımıza bazı sorular çıkıyor ister istemez;
*Cinsiyetsiz bir toplumda yaşam nasıl olur?
*İnsan ilişkileri ne kadar sağlamdır?
*Toplumun böyle bir ortamda hayata bakış açısı nedir?
*Cinsiyetsiz olmak insanın özelliklerini değiştirir mi? (Cevap evet ise bunun olumlu ve olumsuz yönleri nelerdir?)

Kitapta bunların yanı sıra siyasi birçok unsura da rastlamak mümkün. Siyasal yapıdaki kaos, çekişmeler, yönetimin içindeki anlaşmazlıklar bu koşullarda bile devam ediyor. Yani politika her yerde politika anlayacağınız. Ancak savaş konusunda bu sözüm geçerli değil çünkü bu gezegende hatırlanan bir savaşa rastlanmıyor. Demek ki cinsiyet ayrımının olmadığı bir toplumda kaos ve hırs daha mı az oluyor? Bu nedenle mi savaşa gerek duyulmuyor? Savaşın hiç olmadığı bir toplumda yaşamak nasıldır merak ediyorum okurken...

İnsanların kendi cinsiyetini ön planda tutarak ve buna göre düşünerek hayata karşı kendince savunma oluşturduğu bir toplumda yaşıyor olmanın da etkisiyle kitap hayli düşündürdü beni. Bilimkurgu da olsa, yazılanların ders verir nitelikte olduğunu kabul etmek gerekiyor bu eserde. Hem bir erkeğin gözüyle hem de cinsiyetsiz bir toplumun gözüyle düşündürüyor okuyucuyu yazar. Burada yaşayanların zayıf yönlerini, endişelerini, korkularını hem erkek hem de kadın gibi değerlendirmeye çağırıyor okuyucuyu.

Konuyu anlayınca daha hızlı ilerliyor sayfalar, bir çırpıda okuyorsunuz bu güzel kitabı. Sanırım kitap önermemi isteyen arkadaşlarım için bir kitap daha ekledim listeme. Yazarın okuduğum ilk kitabını bu kadar beğenmem beni çok sevindirdi. Kısa süre sonra yazarı okumaya "Mülksüzler" ile devam etmek istiyorum. Sadece bir kitap okumak istemeyenlere, aynı zamanda düşünmek ve sorgulamak isteyenlere kesinlikle tavsiyemdir...

"Düşünceler baskı altına alarak yok edilemez. Onlar ancak dikkate alınmayarak yok edilebilir. Düşünmeyi reddederek - değişmeyi reddederek. İşte bizim toplumumuzun yaptığı da bu! "

Herkese selam olsun:-)
Şu dünyada kitap okumak kadar güzel bir şey varsa oda kitap okuyan kardeşlerinin olmasıdır heralde:)
Bir çok kitaba para vermek zorunda kalmıyorsunuz ki fiyatlar çok uçlarda bilen bilir, hele günümüz şartlarında kimisini alıyoruz , alamadığımızı pdf , öylede okumak istemeyen de sahafların yolunu tutuyor (önce sahaflara uğrayın derim) misal ben gibi,
işte Mülksüzler 'de para vermediklerimden ,kardeşim saolsun candır kardeş ya:-)
Neyse daha fazla uzatmıyorum Sevgili Ursula K. Le Guin'le karşınızdayım bu seferde, kendisi anarşist ,sosyolist ve bilim kurgu romanlarda en iyilerden.
Bilim kurgu çok okumasamda çok beğendim cidden, kendini okutuyor kitap, anarşist yazarları okumak ayrıca zevk veriyor bana, dünyaya birde onların gözünden bakıyorsunuz objektif, yansız ,
tarafsız...
Çünkü hep sorgulamamak üzerine büyüdük, sorular karşılığında 'büyüklerin işine karışılmaz' yada ' çok sorgulamak iyi değildir ' gibi cevaplar verildi.
Sorgusuz sualsiz itaat etmek beklendi ve sonuç düşünmeden itaat eden kitle!!!
Sebebsiz yere inanmak en kolayıymış oysa ki bir kere sorguladığın da soruların arkası bitmiyor ve cevabını alana kadar peşinden gidiliyormuş!

(Bu kısımdan sonra spoiler içerebilir.)

Kitapta bunun üzerine ,ben size kahramanımız dilinde anlatmaya çalışacağım içeriğini:

"Merhaba ben Shevek Anneres'liyim ve Urras' a yolculuk ettim çünkü gerçekten burada bahsedilen gibi mi merak ettim?
Ayrıca ben fizikçiyim ve fikirlerimi kendi ülkemde paylaşmak istedim ama kabul etmediler bende şansımı Urras'ta denemek istedim (fikirleri fizikle alakalı hiç alakam ve bilgim yok ben daha çok politik kısımlardan bahsediceğim).
Biz odocuyuz , anarşistleriz hiç bir şeyimiz olmasada özgürlüğümüz var.
Ama Urras' ta öyle değilmiş insanlar mülkiyet sahibi olmak için kendinden bile vazgeçebiliyormuş!
Emekçisi, işçiler ve yoksullar hep arka planda tutulup zenginler hep ön planda.
Ben hep şatafat ve güzelliği gördüm ama arka kısmında ki sefaleti sonra gördüm canım pahasına da olsa!
Benim varlığım onlara göre tehlikeliymiş onların beni görmeleri bana inanmaları demekmiş yani odocuların...
Bende o yüzden ülkeme geri döndüm ya burda kalıp sefalet içinde ölecektim yada ülkemde yaşayacaktım, her nekadar artık kendim olarak dönmesemde!!!"
Ben Urras'ta mı olmak isterdim yoksa Anneres' temi orası biraz karışık gerçekten~
Dilim döndüğünce aktarmak istedim sizlere ,umarım okursunuz keyifle okuyun:-)

Ursula K. Le Guin'in her zaman kendine özgü dünyasından bu kadar güzel bir kitap daha çıkmasını beklemiyordum. Biraz isteksizce başlamıştım kitaba. Ancak karşımda dört dörtlük bir eser var. Yazarın en azından benim okuduğum bütün eserlerindeki ana temalardan olan yabancı olmak, aynı kökten olmamak, kendi benzerlerinle bir arada yaşamamanın getirdiği gerilimler, sorular, yaşama ve anlama uğraşı, bütün çatışmaların hep bu yönde olması gibi meseleler, bu eserde de kendini gösteriyor: bir gezegene sürgün gelmiş Alterralılarla gezegenin yerlileri olan Tevarlılar her iki türün de şehirlerini kışla beraber istilâ etmeye karar vermiş Gaallere karşı ya bir araya gelecekler ya da yok olup gidecekler. Bir araya gelmek kolay görünüyor, ancak başkasını benimsemek, onu yabancılamamak hiç de kolay değil. Bu yüzden çok büyük bedeller ödeyebilecekleri bir kış mevsimine giriyorlar beraber.

Le Guin'in eserlerinde ilk dikkatimizi çeken şeylerden biri, mekânlar, şehirler, isimler ve kültürel gelenekler. Yazar isim konusunda gösterdiği titizlikle bizi başka bir yerde yaşadığımıza, bizi oraya götürdüğüne ikna ediyor. Çok ayrıntılı olmasa da genel resmi çok güzel çizen bilgiler, karakterlerin isimlerinin farklılığı; zamanlar, dönümler, gezegenin zaman kavrayışı, kültürel farklıların tespiti, bunların hepsi bir antropolog titizliği ile veriliyor belki de, ve bu bilgiler, bu detayların akış eserin özgünlüğüne katkıda bulunuyor. Yazarın en ilginç ve herhalde dünyada örneği kolay kolay bulunamayacak eserlerinden Dünyanın Doğum Günü'nü bir kez daha okumayı düşünüyorum. Mülksüzler adlı eseri de hepimizin okuması gereken eserlerinden kesinlikle. Başka hikâyelerini de okuduğum için hepsini bir arada düşündüğümde; yazarın insana, insan psikolojisine olan düşkünlüğünü, onu yabancı gezegenlere, mekânlara, kültürlere yerleştirerek, bu kültürlerdeki insanların birbirleriyle ve kendileriyle olan çelişkilerini, gerilimlerini anlatarak ifade ettiğini ve bilimkurguyu sadece bir gelecek tasavvuru olarak değil, insan psikolojisi üzerinde irdeleyerek hikâyeleştirdiği bir kültür psikolojisi olarak da ortaya koyduğunu düşünüyorum. Bu eserlerde karakterlerin hepsinin ortak şekilde hisseden, duyguları olan, anlamaya çalışan karakterler olduğu ve hepsinin üzerinden insanın dünya üzerinde kültür farklılıkları içerisindeki hikâyesinin yani dünyalı olmak ve insan olmak hikâyesinin anlatıldığını görüyoruz. Bu anlamda Sürgün Gezegeni, yazarın ana temalarını ve dertlerini çok güzel hikâye eden, sade ve güzel, karakterlerin psikolojilerinin şeffaf bir şekilde sayfalara aktığı oldukça iyi bir eser.