Ulysses'i Okumak İçin Hangi Çeviri Tercih Edilmeli?
Bilindiği gibi James Joyce'un Ulysses adlı eseri hem edebiyatseverler hem de edebiyat otoriteleri için dünyanın en zor okunan romanı. Hakkında birçok akademik çalışma yapılan bu eseri yazıldığı dilde bile son derece zorlayıcı. Bunun temel nedeni, Joyce'un 18 bölümlük eserinde neredeyse her bölümde farklı bir anlatım şekli denemesi ve kullandığı kelimeleri eğip bükmesi ya da bitiştirmesi. Doğal olarak böyle bir eserin başka bir dile çevirisi de çevirmenler için son derece zorlayıcı.
Dilimizde ilk olarak Yapı Kredi Yayınları'ndan 1996 yılında Nevzat Erkmen çevirisiyle basılan eser, daha sonra Norgunk Yayınları tarafından Armağan Ekici çevirisiyle 2008 yılında ve en son olarak da Kafka Kitap tarafından 2019 yılında Fuat Sevimay çevirisiyle çıkarılmıştır.
Hem Nevzat Erkmen hem de Armağan Ekici çevirisini de okumuş birisi olarak rahatlıkla söyleyebileceğim şey kesinlikle Armağan Ekici çevirisinin çok daha rahat okunduğu ve kitabı anlama konusunda okura çok daha imkanlar sunduğudur. Elimde YKY çevirisi var oradan okuyacağım diyenlere mutlaka yine çevirmen Nevzat Erkmen'in Ulysses Sözlüğü'yle birlikte okumalarını öneriyorum. Kitabı bu çeviriden yalnız başına okumaya kalkarsanız, kullanılan kelime seçimleri nedeniyle daha birkaç bölüm sonra elinizden bırakmak zorunda kalabilirsiniz.
Gelelim Fuat Sevimay çevirisine. Her ne kadar daha bu çeviriyi okumamış olsam da 18 bölümün giriş kısımlarından yaptığım çeviri karşılaştırmalarında, kendi açımdan Fuat Sevimay çevirisinin Armağan Ekici çevirisinden biraz daha önde olduğunu gördüm. Bu çeviri diğer çevirilere nazaran dil kullanımı açısından daha işitsel. Bu tercih de hem kitabı daha rahat okumayı hem de daha fazla edebi zevk almanızı sağlıyor. Fakat şunu da belirtmem gerekir ki hem Fuat Sevimay hem de Armağan Ekici çevirileri gayet iyiler.
Tabii ki Nevzat Erkmen'in böyle zor ve devasa bir kitabın Türkçe'ye ilk olarak çevrilmesinde gösterdiği gayret ve çabayı taktir etmemek mümkün değil. Her ne kadar yaptığı çeviri okuru son derece zorlasa da yeniden yarattığı eserle, böyle bir kitabın çevrilebileceğini diğer çevirmenlere göstermiş ve yollarına ışık tutmuş oldu.
Günümüzde ne yazık ki Norgunk Yayıncılık basımından Armağan Ekici çevirisi bulunamamaktadır. Umarım yayınevi en kısa zamanda kitabın üçüncü basımını yapar. Şu an basımı olan yayınlardan benim tercihim ilk seferinde Fuat Sevimay çevirisinin okunması daha sonra YKY Nevzat Erkmen basımının -onun da sözlüğüyle birlikte- okunmasıdır. Çünkü Ulysses kesinlikle tek seferde hazmedilebilecek veya anlaşılabilecek bir eser değil. Mutlaka birden çok kez ve mümkünse de farklı farklı çevirilerden okunmalı.
Son olarak tüm bu yazdıklarım, benim öznel yargılarımdır. Objektif olarak sizlerin çeviriler arasındaki farkları daha iyi görebilmeniz adına 18 bölümün giriş kısımlarının çeviri karşılaştırmaları sırasıyla aşağıdadır:
#64115460 (1.Bölüm)
#64115460 (2.Bölüm)
#64283096 (3.Bölüm)
#64462868 (4.Bölüm)
#64465398 (5.Bölüm)
#64936190 (6.Bölüm)
#64938090 (7.Bölüm)
#64939908 (8.Bölüm)
#65654784 (9.Bölüm)
#65659083 (10.Bölüm)
#65661651 (11.Bölüm)
#65663419 (12.Bölüm)
#65664619 (13.Bölüm)
#65669074 (14.Bölüm)
#65670939 (15.Bölüm)
#65673487 (16.Bölüm)
#65675983 (17.Bölüm)
#65678756 (18.Bölüm)
··
116 görüntüleme
Ben Armağan Ekici çevirisini okuyorum şu an ancak Nevzat Erkmen zorlasa da üstelik sözlükle okumamama rağmen daha çok hoşuma gitti. Evet dili daha anlaşılır olabilir ama bana aynı tadı vermedi ne yazık ki...
Osmanlıca kelime bilgim fena sayılmaz, Türkçe'de pek sık kullanılmayan ifadelere de hem çeviriler hem de Öztürkçe bağımlısı yazarlar sayesinde alışkanlığım mevcut ama ben Nevzat Erkmen'in kullandığı dil yüzünden kitabı okudum ama okuyamadım. Bıraktım edebi zevki almayı kitabı anlamayı zorlaştırıyor Nevzat Erkmen çevirisi. Ama tabii ki dediğim gibi bu benim kendi fikirlerim ve okuma yolculuğum. Okuma yolculukları daha farklı ilerleyebiliyor kişiye göre. İletide de ifade ettiğim gibi Fuat Sevimay çevirisi bence hepsinin üzerinde ama Armağan Ekici çevirisini Nevzat Erkmen çevirisine on kere yeğlerim. Bana göre bir çeviri, her ne olursa olsun sözlükle okunacak duruma gelmemeli.
3 sonraki yanıtı göster
Daha önce elimde YKY baskısı vardı sözlükle birlikte okumayı denedim ama maalesef ilerleyemeden bırakmak zorunda kalmıştım. Sonra sizin daha önceki incelemelerinizde Armağan Ekici çevirisi tavsiyenizi görünce sahaflardan birinde bulup alma şansım oldu. Hâlâ okumaya cesaret edemesem de sizin özellikle bu kitap açısından emek verip yaptığınız paylaşım ve tavsiyeler için kendi adıma teşekkür ederim.
Hazır bu korona günlerinde hemen hepimiz bir tür karantina altındayken, Armağan Ekici çevirisinden kitabı yeniden okumanızı tavsiye ederim. Göreceksiniz ki iki çeviri arasında sıradağlar kadar fark var.
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.