İnsanın o yüksek ruhunu inbisat ettiren
ibadettir; istidadlarını inkişaf ettiren, ibadettir; meyillerini temyiz ve tenzih ettiren, ibadettir; emellerini tahakkuk ettiren, ibadettir: fikirlerini tevsi' ve intizam altına alan, ibadettir; şeheviyye ve gadabiyye kuvvelerini had altına alan, ibadettir, zâhirî ve batınî uzuvlarını ve duygularını kirleten tabiat paslarını izale eden, ibadettir; insanı, mukadder olan kemalâtına yetiştiren, ibadettir; abd ile Ma'bud arasında en yüksek ve en latif olan nisbet, ancak ibadettir.
Evet, kemalât-ı beşeriyenin en yükseği, şu
nisbet ve münasebettir.
ihtar: İbadetin ruhu, ihlâstır. İhlâs ise,yapılan ibadetin, yalnız emredildiği içip yapılmasıdır. Eğer başka bir hikmet ve bir faide ibadete illet gösterilse, o ibadet bâtıldır. Faldeler, hikmetler yalnız müreccih olabilirler; İllet olamazlar.