Trablusgarb 1551'de Turgut Reis tarafından fethedilmişti. Çok az nüfusun yaşadığı ve sürgünlerle anılan Fizan bölgesi de bu sırada kontrol altına girdi.
Sakarya'ya yaklaşıyoruz. Bir millet olarak kalmak için harbetmek ve muzaffer olmak lâzımdır. Tam o zaman da maliye durmuştur. İlim, İhtisas ve tecrübe, Mustafa Kemal'e hükmünü söylüyor:
- Hazinede para kalmamıştır, bulmak ihtimali de yoktur. İlim, İhtisas, tecrübe...Büyük kelimeler, büyük ve korkunç! Verdiği kararda şu: Türk milleti istiklâlini ödiyemez!
Aylık vermek için harbi bırakmak lâzımdı.
Mustafa Kemal'in kararı bu değildi. Vatan ve istiklâli idi. Ve en iyi kanunu arayıp buldu: "Milletin nesi var, nesi yoksa yüzde kırkını vatan savunması için verecektir."
Sakarya, Dumlupınar, İzmir ve Lozan... hepsini böyle ödedik
Mustafa Kemal, Büyük Harbe girmek aleyhinde idi: Kafa ve sanat adamı olduğu için!
Mustafa Kemal Kurtuluş Harbini bırakmak fikrinde asla bulunmadı: Vatan adamı olduğu için!
İşte size bütün kitabın özü: İlim ve vatan adamı olunuz.
Hiçbiri yalnız başına, ne sizi, ne de milletini kurtarabilir.
İkinci kitapta İttihatçılar'ın faaliyetleri, 2. Meşrutiyet'in ilanı, 31 Mart Olayı anlatılıyor. Bütün bunları Tarih dersinde anlatıldığı kadar biliyordum. O dönemde yaşamış ve işin içinde olan bir kişiden okumak çok fayda sağladı. Her ne kadar 31 Mart Olayı sırasında kendisi İtalya Askeri Ataşeliği görevinde olsa da olayları yakından