Şeyh Bedreddin ellaltı yaşında Serez çarşısında üryan (çırılçıplak asıldı) Börklüce Mustafa'yla birlikte izmir Karaburun'daki isyana katılanların sekiz bini savaş alanında, iki bini esir edildikten sonra kafalar kesilerek öldürükdü, Börklüce ise çarmiha gerilip deve üzerinde gezdinlerek öldürüldü, Torlak Kemal'in ise Manisa da binlerce
kişiyle birlikte kılıçla kafası uçuruldu, Zaman muktediri Osmanli padişahını (Mehmet Çelebi) bu kadar kızdıran ve kitaplari da yakılmak suretiyle tamamen bu topraklardan silinmek istenen fikir ne idi?
Şeyh Bedreddin'in savunduğu fiki ve eylemi, ta Hz. Peygamber, Hz. Al, Ebuzer el-Gifari ve Hz. Hüseyinden berü gelen bir çizginin devamı, tarih boyunca Ebu Muslim Horasaniden Mütezild düşünürlere, özgür irade ekolünden Ebu Harife'ye, Zencisyanindan Karmatilere İ İsmailerden Hürremilere, matuddin Nesimiden Şahkulu'na, Babailere Celalilere kadar akıp gelen öteki islam Tarihinin kendi çağındaki ifadesi olarak görmek icap eder.
Şeyh
Bedreddîn isyanının tipik bir mehdici (mesiyanik)
hareket mahiyetini taşıdığı rahatlıkla söylenebilir. Gerçi
isyanın bu niteliği konusunda kaynakların hepsinde tam ve kesin bir kayda rastlanmıyorsa da, bu türden, farklı dinlere ve etnik kesimlere mensup insanları bir araya
getirebilen, ileri sürüldüğüne göre de eşitlikçi, iştirakçi
yani
Son tahlilde, Börklüce Mustafa ve Torlak Kemal'in isyanları dahil olmak üzere, Şeyh Bedreddîn hareketinin geniş ölçüde Yahudi mesiyanizmi, Hıristiyan millenarizmi ve Müslüman mehdiciliği temelinde birleşen, Batı Anadolu (Ege Bölgesi) ve Balkanlar'da iç içe geçmiş üç dinin heterodoks kesimlerine mensup bir sosyal tabana dayandığı ileri sürülebilebilir. Bunların dışında kalan isyancıların ise, saltanat mücadeleleri yüzünden fetihlerin durmasıyla ganimetlerden yoksun kalan uc gazileri, timarları ellerinden alınan sipahiler, Osmanlı fetihleri sebebiyle toprakları ellerinden giden Hıristiyan feodallerdir.
Sayfa 245Kitabı okudu
Baba İlyas ile muhtedi bir aileden gelme Baba İshak arasındaki ilişki tıpkı, Şeyh Bedreddin ile halifeleri Börklüce Mustafa ve Torlak Kemal arasındaki ilişkiye benzemektedir. Bilindiği gibi, Torlak Kemal bir Yahudi muhtedisi olup,şeyhi Bedreddin adına hareket etmekteydi ve 1416'da Manisa taraflarında bir ayaklanma çıkarmıştı. Dede Sultan denilen Börklüce Mustafa'nın ise Baba İshak benzeri Müslümanlık,Musevîlik ve Hıristiyanlık karışımı bir doktrin propaganda ettiğini biliyoruz.
Sayfa 148Kitabı okudu
Doukas'a göre bu ortamda Börklüce Mustafa'nın ve dervişlerinin ortaya attığı "malların ortaklaşa kullanılması" fikri halka cazip gelmişti. Tire ile Aydın arasındaki Ortaklar kasabasının adı belki de o günlerden kalmıştı.
Sayfa 190 - Sia Kitap, 1. Basım: Eylül 2021 (İlk Baskısı: 2016)Kitabı okudu
Börklüce Mustafa, Karaburun'un ya da Tire'nin köylerindendi. Lakabı Dede Sultan'dı. Şeyh Bedreddin'in düşüncelerini Aydın Beyliği'nin topraklarında yaymıştı. Dede Sultan'ın müridleri arasında Müslümanların yanı sıra Hıristiyanlar da vardı. Sisam (Samos) ve Sakız Adası'ndaki (Chios) Hıristiyan keşişlerle dostluk kurmuştu.
Sayfa 178 - Sia Kitap, 1. Basım: Eylül 2021 (İlk Baskısı: 2016)Kitabı okudu
Çelebi Mehmet Dönemi (1413-1421 ) :
Kardeşleriyle yaptığı uzun bir mücadeleden sonra hükümdar olan Çelebi Mehmet bir süre içişlerini düzeltmek için komşu ülkelerle iyi geçindi. Anadolu'da kaydedilen toprakları geri almak ve yeniden bozulan Anadolu Birliğini kurmak için beylikler üzerine yürüyen Çelebi Mehmet, Saruhan ve Menteşe Beyliklerini yeniden Osmanlı Devletine bağladı. Bursa'ya kadar ilerlemiş olan Karamanoğlu üzerine gidip, Akşehir, Sivrihisar, Beyşehir ve Seydişehir'i geri aldı. Yeniden kurulan Candaroğulları Beyliğini
ortadan kaldırdı. Ancak bu sırada iki önemli isyan görüldü.
Şeyh Bedreddin İsyanı:
Şeyh Bedreddin, Mısır'da, öğrenim görmüş bir bilgindi. Fetret Devrinde Anadolu'daki dağınıklığı fırsat bilerek hükümdarlık hevesine düşmüş ve İslâm Dini'ne aykırı bazı görüşler ileri sürerek, etrafına müritler (bağlılar) toplamıştı. Bu amaçla 1419 yılında Deli Orman civarından isyanı başlattı.
Müritlerinden börklüce Mustafa İzmir, Torlak Kemal de Manisa'da ayaklanmışlardı. Gönderilen kuvvetler bu isyanı bastırdılar.
Mustafa Çelebi İsyanı:
Yıldırım Bayezıt'ın oğullarından Mustafa'yı Timur Semerkant'a. götürmüştü. Timur'un ölümünden sonra geri dönen Mustafa Çelebi, saltanat iddiasında bulundu. Bizans'dan yardım istedi. Ancak başarılı olmayıp Bizans İmparatoru'na sığındı. Bizanslılar da para karşılığında Mustafa Çelebi'yi hapis ettiler. Çelebi Mehmet 1421 yılında öldü. Yerine oğlu II. Murat padişah oldu.
Börklüce Mustafa, tam üç kez savaştı, üçüncü de kaybetti.
Börklüce Mustafa'nın dervişleri Karaburun'da Osmanlı ordusuyla üç kez savaşmış, ilk iki savaşta koskoca Osmanlı ordusunu yenmişlerdi. Üçüncü savaş için Padişah I. Mehmed (Çelebi Mehmet), Karaburun'a ordusunun başında oğlu II. Murad'la birlikte baş veziri (sadrazamı) Bayezid Paşa'yı yollamıştı. Son savaşta tahminen 10.000 kişiden oluşan Börklüce'nin dervişleri, Bayezid Paşa'nın topladığı 30.000 askere karşı savaşmış ve yenilmişlerdi...
Sayfa 178 - Sia Kitap, 1. Basım: Eylül 2021 (İlk Baskısı: 2016)Kitabı okudu
SİMAVNE KADISI OĞLU
ŞEYH BEDRETTİN DESTANI
Dedim: «— Dostlar
bırakın beni
bırakın beni.
Dostlar
göreyim onu
göreyim onu!
Sanmayınız
dayanamam.
Sanmayınız
yandığımı
el âleme belli etmeden
Sayfa 249Kitabı okudu
Hayatının pek çok dönemi bilinmezlerle dolu olsa da, şundan emin olmamak için hicbir neden yok. Kültürel, dini, siyasal büyük çatışmaların, karşılaşmaların, etkileşimlerin insanıdır Şeyh Bedreddin. Ona ve Börklüce Mustafa'ya atfedilen dinlerin ve daha sonra insanlığın eşitliği fikri de bu etkileşimden kaynaklanıyor olmalı.
Sayfa 15 - Kolektif yay.Kitabı okudu
