ŞƏHİD

Bosnalı Sâbit Mesnevî Okumaları 1

Vezin: feʿilātün feʿilātün feʿūlün

(fāʿilātün) (faʿlün)

24

S̱ābit efendi

Zümre-i şīfteden bir noḥsend

Naḳl ėderdi bir ʿacāyib pāyend



Dėr ki olmışdı rodosçuḳda nihān

Fitne enbānī bir ʿallāḳ-ı cihān



Çeñe remmāli ḫaber ḫummāli

Lāf u sermāye mis̱l-i dellāli



Çekede ʿālī idi mertebesi

Ḫalḳ içinde laḳabı söz ebesi



Şūḫ ṭabʿ idi açıḳ meşreb idi

Lā-abali bir ışıḳ meẕhepleri



Meskeni idi cehennem deresi

Dūzaḫa nāẓır idi poḫçası



Çatal abdālda olup ṣāḥib post

Yaʿnī hem muġlim idi hem zen dost



Ḫānḳāh-ı hevesüñ pür vecdī

Küçügi ḫalḳa be-gūşi necdī

Götci bėg tekyesine nāẓır idi

Her cehennemde peri ḥāżır idi



Ṣaçlı sulṭānuñ olup abdālı

Anda olduḳda perīşān ḥāli



Çuḳurunda bulacaḳ ḫod-gāma

Oldı külḫāncı çuḳur ḥammāma



Ḳahvenüñ migdenüñ telāşı

Baba şeyṭān ocaġı ferāşı



Bir gün ol dūzaḫe-i suḫte dil

O cehennem deresinden ġāfil



Gezerek gördi bir ülfete nigār

Gül beden lāle dehen ġonca ʿizār



Sürḫī-i rūyı ḳızıl lāle gibi

Terlemişdi gül-i pür jāle gibi



Lebleri sürḫ idi ruḫsālesi al

Ḳāmetin vaṣf ėdemem aliüꞌl-al



Cām-ı mey gibi küşāde meşreb

Yüz göz açıḳ gül-i nergis gibi hep



Özge şūḫ idi ḥicābı yoġidi

Ṭurradan ġayrı niḳābı yoġidi



Gördi bu ṣūreti ol şīfte dil

Ḥüsnüne oldı açıḳdan māʾil



Ġamzesi cānına ḥançer dayadı

Çeşm-i ḫūn yüzi açıḳdan boyadı



Eşk-i gül-fām aḳup pür tābuñ

Yine çıḳdı ḳızılı ḳallābuñ



Daġ-ı ġam oldı yüzinde peydā

Şāhid-i zūre urıldı ṭamġā



Meger ol kāfire-i cevr-endīş

Ermeni bir zen idi kāfir-kīş



Bir perī ṭalʿat idi ʿişve-nümā

Kāfirisiydi perīnüñ ammā



Bir iki pīr zen-i bīve ile

Geçdi biñ nāzile biñ şīve ile



Bu ise put gibi ḳaldı ḫayrān

Ṣūret-i meryeme ṣanki ruhbān



Cāna geçdi nigeh-i peykānı

Yine girdi içine şeyṭānı



Sīnesin çāk ėdüp ah ėtdi leʾim

Açdı gūyā ki deri deyri nesīm



Gerdeni dilbere mānend ṣalīb

Bir aṣılmaġa arardı taḳrīb



Ḳurudı yaʾsı ve ḥasretle pelīd

Hemçü put-ḥāne-i tersāde ḳadīd



Fikr-i zülfiyle şebī ġam peyvend

Uzadı ṣavm-ı naṣārā mānend



Ṣubḥ dem nāle degüldi bir çañ

Ṣan kilisāda ururdı ṭañ ṭañ



Der-kenar:

Bir zamān olmış o segban pāye

Maṭaracı ẓarıca paşaya



Ṣarı bayraḳdan elince etmek

Ḳızla çekmiş idi ḫayli emek



Özge ḥınzır idi ruhbān olıcaḳ

Ermeni ʿıydına ḳurbān olıcaḳ

Men bir ana tanıdım  tek ümüdünü mubaribe aldı apardi .Gözünü diktiyi    övladini apardi  burulğan.Nə əziyyetler çəkmisdi .Ne  tehqirler  eşidib   tekce      heckim olmadan oğul boyutmuşdu.Ayağina bir daş dəysə cani yanan ana .İndi    muharibe deyilen  felaket apardi  onan bircesini.Oğlu dunyaya gelmemisden qabağ     atasi  heyatdan kocmuş.Anasinin bu zulmet heyatda tekce  yoldaşi ve balasi var idi.Yoldaşini itirmiş .Tek Umudu  bircesi balasi idi onu boyutmek  Namuslu serefli  Terbiyeli usaq  olmasi ucun ellesirdi.Hergun  boyuduyunu gorur ana sevinirdi. Başina geleceklerden xebersiz 😔Balasi uçun herçur eziyyetler çekirdi.Bircesi boyuyur .Anansinin çekdiyi eziyyetler gordukce   oda isdemek qerarina geldi .Yasıdlari     mektebe gedende  balaca urekli  aslan .Işdiyir  eziyyetler çekirdi .Anasina sen menim uçun eziyyet çekirsen gözde  indide men çekim haqqini odeye bilmesemde çekim  eziyyetini .Ele bil o ureyi hiss etmisdi .Anasini tek qoyacaq deye. Zulum   eziyyetler içinde böyüdü .Bir yandan  hemişə ata hesreti bir yananda yoxluğ   zulum anamı stediyim ki yaşada bilmirem istediyim paltar ala bilmirem  hissi ile boyüdü. Amma hecvaxt  üsyan etmirdi sukur edirdi .Axi onun uçün Herseye dozen Anasi var idi onu hamidan çox seven .Heckimi olmasa bele bilirdi ki anasi var.Ana vaxt gelir   bircesinden ayrilacaqdi axi.Vetene emanet verecekdi . Hecvaxt bele ayri qalmamişdilar  ana qorxurdu .Bu ayriliqdan  hiss edirdi ele bil neyse amma diline getire bilmirdi balasinin elinden mohkem tutdu .Doyunca qoxladi .Burulğana az qalirdi.Vaxt kecdikce oglunun sesini esiden ana yaxsi olduğunu bilen ana sevinir  ureyi acilirdi.Veten sevgisini gorub ana fexr edirdi .Amma qorxurdu bir yananda.Burulğana az qaldica anaya bir rahatliq gelir. Sanki Allah guc veriridi  o gece     nese oldu .Ana bunu hiss etmedi can parcasinin bircesinin  onu tek qoyduğunu getdiyi #Yalniz qaldiğini hiss etmedi .Can parcasi yaralanmiş çoxlu qan itirmiş  Şəhid olmuşdu.Gucdu atsima olduğundan   ordan çixara bilməmişlər.Şehid olduqdan sonra  yanina gele bilmişlər.Ana balasi uçun işdiyir pul yiğir   gələndə  evinə gelin gətirəcəkdi .Balaca aileni böyütmek xeyali ile   işə gedirdi.Balasi uçun pul yiğirdi .Yolda işə gedende  dediler Sehid gelecek ana hec umazdi ki bircesi ola  yoluna davam edirdi .Öz ozune axi axsam danişdim gelecem ana .O Meni tek qoymaz teselisi ile yola davam edirdi .Getdikce   oz ozune deyirdi  gor indi kimin balasi Şehid oldu.Hansi eve od duşdu.Yoldan Qefilden ananin yanindan aparirdilar Şəhidi  evlerinə o an ana nese oldu ele bil balasinin qoxusunu aldi . Hiss etdi sanki çiğirdi.Aparmiyin balami .Hami saktlesidirmeye  çalişir axi o menim tek umudum  birce balam idi.Ana  hergun balasina qovuşmaq umudu ile  ölür
Özunu bağışdiya bilmir  axi  neter hiss etmedim  ki   bircem Şehid olacaq. #Bu heyatda artiq ananin heçkimi yoxdu.Qapısını döyən . Teselli veren.Arada  genceler gelir ananin qapısını doyur  balan olmasada biz variq deyirler .Ana   o sozderden yanan ureyi biraz sevinir   usağlari balarlari kimi bağrina basir .Gelmiyəndə  heckim ziyaretinə  tek qalir gözderi yolda olur kimse  gelecek bu tek anani yad edecek deyə.Ustolu hazir qoyur   oz ozune qapini doyecekler indi bugun deyir.Gələn olmuyanda oturur. Bircesinin  fikirlesir  indi gelse qapidan   qucaglasam  sagam yanindayam dese umudu ile yuxuya kedir  .Seher acilan kimi  Balasinin ziyarete gedir .
#sen#bugun#gelmedin#men#geldim #balam
Bunu heyatda Tek övladini Şehid veren analar ucun yazdim çox sey yazardim amma ozum doze bilmiyecem deye yaza bilmedim.
Oxuyan hamidan Allah razi olsun
#SEHID#Anlarini#tek#qoymuyaq#vaxt edin aileler ziyaret edin .Axtarin onlari
  .....

S̱ābit efendi

Zümre-i şīfteden bir noḥsend

Naḳl ėderdi bir ʿacāyib pāyend

 

Dėr ki olmışdı rodosçuḳda nihān

Fitne enbānī bir ʿallāḳ-ı cihān

 

Çeñe remmāli ḫaber ḫummāli

Lāf u sermāye mis̱l-i dellāli

 

Çekede ʿālī idi mertebesi

Ḫalḳ içinde laḳabı söz ebesi

 

Şūḫ ṭabʿ idi açıḳ meşreb idi

Lā-abali bir ışıḳ meẕhepleri

 

Meskeni idi cehennem deresi

Dūzaḫa nāẓır idi poḫçası

 

Çatal abdālda olup ṣāḥib post

Yaʿnī hem muġlim idi hem zen dost

 

Ḫānḳāh-ı hevesüñ pür vecdī

Küçügi ḫalḳa be-gūşi necdī

Götci bėg tekyesine nāẓır idi

Her cehennemde peri ḥāżır idi

 

Ṣaçlı sulṭānuñ olup abdālı

Anda olduḳda perīşān ḥāli

 

Çuḳurunda bulacaḳ ḫod-gāma

Oldı külḫāncı çuḳur ḥammāma

 

Ḳahvenüñ migdenüñ telāşı

Baba şeyṭān ocaġı ferāşı

 

Bir gün ol dūzaḫe-i suḫte dil

O cehennem deresinden ġāfil

 

Gezerek gördi bir ülfete nigār

Gül beden lāle dehen ġonca ʿizār

 

Sürḫī-i rūyı ḳızıl lāle gibi

Terlemişdi gül-i pür jāle gibi

 

Lebleri sürḫ idi ruḫsālesi al

Ḳāmetin vaṣf ėdemem aliüꞌl-al

 

Cām-ı mey gibi küşāde meşreb

Yüz göz açıḳ gül-i nergis gibi hep

 

Özge şūḫ idi ḥicābı yoġidi

Ṭurradan ġayrı niḳābı yoġidi

 

Gördi bu ṣūreti ol şīfte dil

Ḥüsnüne oldı açıḳdan māʾil

 

Ġamzesi cānına ḥançer dayadı

Çeşm-i ḫūn yüzi açıḳdan boyadı

 

Eşk-i gül-fām aḳup pür tābuñ

Yine çıḳdı ḳızılı ḳallābuñ

 

Daġ-ı ġam oldı yüzinde peydā

Şāhid-i zūre urıldı ṭamġā

 

Meger ol kāfire-i cevr-endīş

Ermeni bir zen idi kāfir-kīş

 

Bir perī ṭalʿat idi ʿişve-nümā

Kāfirisiydi perīnüñ ammā

 

Bir iki pīr zen-i bīve ile

Geçdi biñ nāzile biñ şīve ile

 

Bu ise put gibi ḳaldı ḫayrān

Ṣūret-i meryeme ṣanki ruhbān

 

Cāna geçdi nigeh-i peykānı

Yine girdi içine şeyṭānı

 

Sīnesin çāk ėdüp ah ėtdi leʾim

Açdı gūyā ki deri deyri nesīm

 

Gerdeni dilbere mānend ṣalīb

Bir aṣılmaġa arardı taḳrīb

 

Ḳurudı yaʾsı ve ḥasretle pelīd

Hemçü put-ḥāne-i tersāde ḳadīd

 

Fikr-i zülfiyle şebī ġam peyvend

Uzadı ṣavm-ı naṣārā mānend

 

Ṣubḥ dem nāle degüldi bir çañ

Ṣan kilisāda ururdı ṭañ ṭañ

 

Der-kenar:

Bir zamān olmış o segban pāye

Maṭaracı ẓarıca paşaya

 

Ṣarı bayraḳdan elince etmek

Ḳızla çekmiş idi ḫayli emek

 

Özge ḥınzır idi ruhbān olıcaḳ

Ermeni ʿıydına ḳurbān olıcaḳ

 

Məni gorxulu çöldə
Goyup gettilər babacan
Gulağımdan küpəmi
Soyup gettilər babacan

Huseyn baba baba baba baba!
Huseyn baba baba baba baba!

Sen öldün üstümüzə
Gəmlər töküldü babacaban
Əkber şəhid olanda
Belim büküldü babacan

Huseyn baba baba baba baba!
Huseyn baba baba baba baba!

Seni yuxumda gördüm
Şəhid olupsan babacan
Yaralı qumlar üstündə
Cansız qalıpsan babacan

Huseyn baba baba baba baba!
Huseyn baba baba baba baba!

Emma başın bədəndə
Yoxuydu ay can babacan
Bədənində yaralar
Çoxuydu ay can babacan

Huseyn baba baba baba baba!
Huseyn baba baba baba baba!

Ercan ATAM