Öteki Ben

Neyse ki Dostoyevski'nin , Öteki/Öteki Ben/İkiz gibi isimleri olan kitabını da bitirdim ve incelemesini yazabiliyorum. Neymiş, Dostoyevski'ymiş de, insan psikolojisinden en iyi o anlarmış da. Bakıyorum diğer incelemelerine kitabın, yere göğe sığdıramamış herkes. Ne alakası var kitabın Dövüş Kulübü ile. Altı üstü bir devlet memurunun maceralarını anlatmış. Yakov Petroviç Golyadkin'in kendisi gibi olan bir ikizi var. Şimdi uzun uzun yazıyor insanlar isimleri böyle Rus olunca. İnceleme daha uzun oluyor tabi haliyle. Ben de mi öyle yapsam ki- yok daha neler, ben herkes gibi niceliğe önem veren birisi değilim. Dürüst biriyim en azından. İnsanların ne düşündüğüne önem vermem- belki de bunun yüzünden kaybediyorum hep. Ya kısa diye beğenmezlerse- yok artık, beğenen beğenir, beğenmeyenler de - olur mu gerçekten beğenmeyen? Sanki herkes beğeniyor Fyodor Mihailoviç Dostoyevski'yi. Bak Vladimir Nabokov'a, adam benim gibi dürüst. Dış kapının mandalı muamelesi yapıyor Fyodor Mihailoviç Dostoyevski'ye. Gerçi bu kitabı için en iyi kitabı demiş. Kim bilir ne hinlikler peşindeydi Vladimir Nabokov o zamanlarda? Güven olmuyor ki hiç kimseye. Önemli olan kendisini bilmesi insanın. Mesela herkes bilir benim ne kadar sözümün eri olduğumu, kitaptaki Yakov Petroviç Golyadkin gibi. Hayır esas kahraman olan Yakov Petroviç Golyadkin'den bahsediyorum. Öteki, ya da ikizi olan Yakov Petroviç Golyadkin değil elbette. Herkes tanır beni, en çok da- Yo hayır, beni en iyi kimin tanıdığını açık edemem burada. Kim bilir nasıl bir şekilde kullanırsınız bu bilgiyi, kimin ne olduğu belli değil ki, Andrev Filipoviç gibi insanların olmadığı ne malum burada? O da en başta gülümsüyordu zavallı Yakov Petroviç Golyadkin'in yüzüne elbette. Öteki değil, esas Yakov Petroviç Golyadkin'dan bahsediyorum yine. Sonra o baloya bile almadılar. Balo ki ne balo, koskoca (O kadar da koca değil işin aslı) Fyodor Mihailoviç Dostoyevski bile kitabın içine giriyor baloyu anlatmak için. Neyse, bu kadar ayrıntıya girmemeliyim belki. Sonuçta her bölümü teker teker anlatırsam kitap özeti olmanın ötesine geçmez bu inceleme. Ama neden kitap özetlerine değer verilmiyor ki burada? Belki de gerçekten yapılması gereken böyle bir şey. Görmek güzel olurdu, ama ben kesinlikle böyle bir şey yapmam. Bir kere heyecanı kaçar kitabın. Sigmund Freud zamanında kaçırmış zaten herkesin heyecanını. Hasta demiş Yakov Petroviç Golyadkin'e, sözde öteki de yokmuş. İnanmıyorum ben böyle şeylere, sonuçta her insan ara sıra görebiliyor öteki kendini. Siz görmüyor musunuz? Hep bir şeyler peşindesiniz değil mi, başarıma engel olmak için? Kıskanıyorsunuz beni, uzun incelemelerim için. Ben de başlayacağım kitabı incelemeye, fırsat bulursam şu etraftaki seslerden. Evet, sustunuz sonunda, ilk bölüme geçelim. Kitabın başında dokuzuncu dereceden değerli memurumuz Yakov Petroviç Golyadkin tam da kendinden bekleneceği gibi nankör uşağı Petruşka'yla alışverişe çıkıyor. Bolca parası var kahramanımızın, kendisine kahraman demekte bir sakınca görmüyorum. Biriktirebilir insan azmederse o kadar para, ben de ... ben biriktirmedim hayır, beni niye karıştırıyorsunuz canım kitaba. Okumak istemeyen okumasın canım, incelemeyi. Okuyun ya da, yapacak başka bir işiniz mi var ki? Okuyun ve beğenin, uzun ve güzel yazıyorum çünkü ben. Başkaları gibi, fasa fisodan bahsetmiyorum hem. Bakın ikinci bölüme geçtim bile, ikinci bölümde doktor Krestan İvanoviç Rutenspitz'le görüşüyor kahramanımız. Başta girmeyecek içeri ama giriyor. Bu arada ben Öteki yayın evinin çevirisinden okudum kitabı. İletişim de güzeldi, Varlık ve Bordo-Siyah da. Hangisi en iyiydi derseniz, tabi ki yayın evine kitabın ismini veren Öteki ya da İletişim . Varlık daha iyi gibiydi galiba ama. Siz neden böyle sorular soruyorsunuz peki, bir şeyler mi ima ediyorsunuz? Ağzımdan laf almaya çalışıyorsunuz incelemenin başından beri. Sanmıyorum ama böyle bir şey olabileceğini. Çok değerli okurlar var çünkü bu sitede, bütün öteki incelemelerini okudum. Hepsi birbirinden güzel. Ben de onlar gibiyim, sizin gibiyim ben de. Dostoyevski'yi ilk defa incelemiyorum burada. Yeraltından Notları da inceledim ben. Ben değil miydim yoksa o? Suç ve Ceza da olabilir, ama daha zaman var ona da. Uzun uzun yazsa mıydım acaba Dostoyevski'nin adını? Ayıplarlar mı beni kısa kullandım diye ismi? Sanki çok biliyorlar da, anlaşılamıyorum ben, Dostoyevski de anlaşılamamıştı Belinski tarafından. Koskoca yazar, Belinski kim? Gogol kim? Puşkin kim? Dostoyevski kim? Ben üçüncü bölüme geçeyim en iyisi. Üçüncü bölümde Golyadkin bir balodan kovulur ama o hepimizin yapacağı gibi düşünür taşınır ve arka kapıdan gizlice girer bu baloya dördüncü bölümde. Beşinci bölümde Petersburg sokaklarında tanıdık bir tipe rastlar gece yarısı. Hepimiz kendimizin kötü ahlaksız ikimize rastlamışızdır bir yerlerde, beraber yaşadığımız. Bazen de aynadaki şahıs bizimle konuşur. Belki de konuşmaz, aslında bunları anlatmamam lazım size. Uzun olması lazım ama incelemenin. Diğer bölümleri de tek tek yazmam gerek buraya, öteki Yakov Petroviç Golyadkin'in aynı işe geldiği, haliyle kimse tarafından garipsenmediği, her türlü pisliği yaptığı bölümleri detaylı olarak açıklamalıyım ki kafanızda soru işareti kalmasın. Anlatayım ki Dostoyevski'nin anlattığı bu gerçek yaşam hikayesinin sonunda siz de bir parça göz yaşı dökün Yakov Petroviç Golyadkin için. Çok matah bir şey değil aslında kitap, okumasanız da olur. Günümüzle hiç bir ilgisi yok, inanmayın böyle safsatalara. 2013 yılında Richard Ayoade diye biri de uyarlamış sözde sinemaya, eminim uymamıştır fazla. Onu da izleyeceğim sonra, gerçi izlemem belki de. Daha incelemeyi bitirmem gerekiyor. On bölüm daha yazacağım, O alçak Yakov Petroviç Golyadkin'i anlatacağım size . Hayır öteki olan değil, sadece kendini düşünen. Benim gibi, sizin gibi ya da. Ben... benim biraz düşünmem lazım, daha sonra tamamlarım incelemeyi.

Kitapla ilgili anlatmak istediklerim öyle dağınık dağınık ki bir araya toparlamayı başarabilirsem incelemenin altından kalkabileceğim.

Adım adım kendime not tutar gibi yazmayı deneyeyim. Kitapla ilgili elimizde olan veriler;

- Öncelikle kitabı Varlık Yayınları -Nihal Yalaza Taluy çevirisi ile okudum, başarılı buldum okurken garip kelimeler ya da cümleler çıkmadı karşıma ya da cümleleri anlamakta zorlanmadım.
- Dostoyevski'nin yazdığı 2.kitabı...
- İnsancıklar ile yakaladığı büyük çıkış sonrası yazdığı bu kitap hiç beğenilmemiş. (Dostoyevski'nin düşmanlarının kurduğu tuzak olabilir mi?) (Nasıl pişmandırlar şimdi, böyle popüler olacağını düşünemedikleri için.)
- Kitapla ilgili meşhur dövüş kulübü benzetmesi sebebiyle bütün kitap boyunca bunun ortaya çıkacağı sahneyi beklerken okumamın tadı kaçtı diyebilirim.
- Dostoyevski neden edebiyatın peygamberi kabul edilir sorusunun cevabını bulabileceğimiz bir kitap olabilir bu, çünkü 19.yy da kişilik bölünmesi ve şizofreniyi böyle işleyebilmesi gerçekten saygı duyulası. Daha Freud portakalda vitaminken, Dosto psikanalizin temellerini atmış diyebiliriz.


Memur Goladkin bir gece davet edilmediği doğum günü balosuna zorla sızıp, yaka paça dışarı atılınca kendisini bir böcek gibi hissederek yeraltındaki bir fare deliğine tıkılmak ister. (Evet evet biliyorum.) Balo günümüz tabiriyle sosyetik bir partidir, Goladkin ise sıradan, normal bir memurdur. Fakat o çevreye kendini kabul ettirmek istemektedir. Bu yüzden yaşadığı yerden taşınıp sosyete mahallesinde ev tutmuştur, hatta saygın kimseler gibi kendisine bir uşak tutar, kupa arabasıyla gezintiler yapıp pahalı dükkanları ziyaret eder ve alıcıymış gibi pazarlık yaparak gövde gösterisinde bulunur. O kadar ki büyük paraları cüzdanı şişkin gözüksün diye bozdurur. :) Gel gelelim yine de her zaman ÖTEKİ’dir, kabul edilmez bu çevreye...

Partiden sonra sırılsıklam bir halde köprüde yürürken birden sahneye ÖTEKİ çıkar.
Kimdir bu Öteki peki? Aslında büyük Goladkin’in küçümseyip, kıskandığı her şeydir.

Büyük Goladkin sürekli çelişir kendisiyle, dosdoğru bir insan olduğunu, oyunlar, entrikalar çevirmeyi bilmediğini gururla savunurken içten içe bir takım oyunlar yapabilmeyi diler. Yapabilseydi eğer o baloya katılan çevreyle yakın ilişkiler kurabilirdi. İkiz ise kendisinin çok arzu ettiği bu konumu kolaylıkla elde edebilir. Bunu bir nevi şöyle düşündüm ben, hepimize öğretilen içinde yaşadığımız toplumda hangi durumda nasıl davranmamız gerektiğini söyleyen yazısız bir takım kurallar var; ailemizin, arkadaş çevremizin, okulun ve sosyal çevremizin bize empoze ettiği kurallar… Örneğin yalakaları, ispiyoncuları kimse sevmez ve dışlar; dışlanma korkusu olan birisi de bunları yapmaktan kaçınır. Goladkin’de de durum böyle bence bir yandan arzu eder; bir yandan kötü bir şey olarak görüp aşağılar, küçük Goladkin’in davranışlarını. Hep bir kendiyle çelişme hali.

Demem o ki aslında hepimiz kendi ötekilerimizle ve başkalarının ötekileriyle bir arada yaşıyoruz. Ben bazen karşımdakine nazikçe cevap verirken, içimdeki tahammül sınırı daha düşük öteki ben, ağzına geleni saydırabiliyor. Ya da dış görüntü olarak aynı görünen bir kişi iş ortamında başka, sosyal ortamlarda bambaşka olabiliyor. Her ortama bir öteki çıkıp yerleşiyor.

Edebi dünyaya bakalım; yakın zamanda okuduğum Kör Baykuş bir ÖTEKİ romanı değilse nedir örneğin… Kitapta karakter ve karakterin amcası, babası, sürekli ortaya çıkan ihtiyar mezarcı en sonunda tek bir kişide yaşayan ÖTEKİler. Aynı zamanda kitaptaki esrarengiz kız, karakterin halası, kuzeni de ÖTEKİ’ye birer örnek.

Klişeye dönse de Dövüş Kulübü belki de buradan yola çıkılarak yazıldı, hatta Öteki kitabından 40 yıl sonra yayınlanan Dr. Jekyll ile Bay Hyde yine buradan esinlenilmiş olamaz mı? (Olabilir.) Hatta belki Kafka bile…

Dostoyevski’nin bu parçalanmış kişilik izleği burada başlayıp Ecinniler, Delikanlı ve dolaylı olarak da Suç ve Ceza’da devam etmiş. (Okuyup göreceğiz.)

Ve biz sevgili okurlar, kendi ötekilerimizle yüzleşmekten kaçmayalım, içimizdeki Goladkinlere sahip çıkalım, aslında onların hepsi bizim birer parçamız. =)

Gelirleriyle çocuklara kitap hediye edeceğim YouTube kanalımda Dostoyevski'nin hayatı, kitapları ve kronolojik okuma sırası hakkında bilgi edinebilirsiniz:
https://youtu.be/0i9F0L1dcsM

Edebiyat dünyasının en uzun soluklu filmlerinden biri olan Dostoyevski'nin fragmanına hoş geldiniz.

Fight Club kitabını yazan Chuck Palahniuk'un, Zorba kitabını yazan Nikos Kazancakis'in hatta ve hatta Ben Ruhi Bey Nasılım şiirini yazan Edip Cansever'in mutlaka okumuş olduğu bir eser olduğunu düşünüyorum Öteki hakkında.

Dostoyevski filminin fragmanı diyorum, çünkü bundan sonra ona dair okuyacağım kitapların sinyallerini verdiğini hissediyorum. Sanki Dostoyevski adında bir kasırga çıkmaya başlamış ve sirayet edeceği toplumlar, ülkeler, zihniyetler, beyinler ve edebiyat türleri derin bir heyecan içerisine girip onun oluşturacağı etki konusunda kendilerini hazırlamışlar gibi. Hatta ülkemizde bulunan ve gayet de nitelikli kitapları bize sunan Öteki Yayınevi'nin bu kitaptan geldiğini söylemeye gerek yoktur herhalde?

Daha Dostoyevski'ye ait okuduğum 2. kitap olmasına rağmen bugüne kadar okuduğum yazarlar arasında anlık duygu değişimlerini, bir insandaki derin ruhsal kara delikleri en iyi göz önünde canlandırmamı sağlayan yazar oldu.

Öteki kitabı hakkında ister şizofreniyi en iyi anlatan eser deyin, isterseniz de doppelganger vakasını en iyi yaşatan eser deyin. Tedirginlik mi istiyorsunuz buyrun tedirgin olun... Çıldırmak mı istiyorsunuz buyrun çıldırın... Dostoyevski Öteki kitabında bunların hepsini sizin iliğinize kadar işler. Hatta öyle sanıyorum ki bu kitap onun geleceğinden haberci olduğu için ona ait olan gayet yerinde giriş kitaplarından biridir.

Hiç mi kendinizi kaybettiğinizi düşünmezsiniz sanki bazen? Bir hareket yaptıktan sonra onun toplumunuza ve zamanınızın paradigmasına göre doğruluğuna ya da yanlışlığına bakmaz mısınız? Eğer siz de kendi ruhunuzun çift sesli olduğunu düşünüyorsanız okuyun bu kitabı. İnsanın içsel çatışmalarına, bürokrasi arasındaki büyük küçük gibi kavramlar fark etmeksizin küçük düşürücü iktidar çatışmalarına kulak vermek isterseniz okuyun. Duygularının olmadığını sandığınız ağaçlardan çıkan şu kitabın, duyguları olan bir insanın tüylerini nasıl diken diken ettiğine -çoğu insanın etkisiz kaldığı bir şekilde- tanıklık edin.

Bu kitabı okumayı seven Being John Malkovich filmini izlemeyi de çok sever. Çünkü hepimizin içinde, vücudumuzu saracak bir şekilde ya da şu dünyada kapladığımız hacmin herhangi bir yerinde olan bir ruh gerçeği var. Bu acaba ikinci bir benlik mi, yoksa etrafımızdakileri de bu ruha göre mi seçiyoruz ya da bizi sadece bir et parçası olmaktan ayıran bu ruh bizi aynı zamanda paranoyalara sürükleyen tek etmen mi? Bu soruların cevabını alacağınız değil, sorularınızı daha da artıracak bir kitap olur Öteki. Dostoyevski'nin öteki kitaplarını okuma isteğiniz perçinlenir. Hatta hayat boyunca aradığınız hayat arkadaşının, yani modern dilde ruh ikizinizin gerçekten de ruhunuz ve onun etrafında gelişen olayların derinliği olduğunu anlamanızı sağlar mı bilmiyorum. Bilmememin sebebi de Dostoyevski'nin kitaplarını tam olarak bitirmiyor olması. Kitabın sonuna geldiğinizde aynı İnsancıklar kitabı gibi en son sayfayı selülozuna kadar ayırıp başka yazı var mı diye bakasınız geliyor çünkü yine.

İçinizdeki, dışınızdaki, kişisel mekanınız dahilinde olan, ruh sınırlarınız ya da sınırsızlıklarınız içerisindeki bütün Öteki'lerinize selam olsun.

Ünlü edebiyat eleştirmeni Belinski, İnsancıklar'ı okuduğunda çok beğenince, ilerde Dostoyevski'nin büyük bir yazar olacağını söylemiş. Zaten hali hazırda zihninde Öteki bulunan Dostoyevski, Belinski'nin de onu sıklıkla sıkıştırması üzerine, bu kitabı büyük bir hevesle yazmış. Arada yazmaya ara verdiği, hız kestiği dönemler de olmuş. Kitabın baş karakteri Bay Golatkin, insanı kanser eden bir karaktere sahip, bu yüzden yazma sürecinde Dostoyevski'yi de bir hayli yormuş olmalı.

Dostoyevski birçok yönüyle hayranlığımı gizleyemediğim biri. Ama sebebi kalemi değil. Kalemi, sebeplerden sadece biri. Sarhoş bir baba, hasta bir anne, 5 kardeş, Petersburg Mühendislik Okulu (sanırım askeri niteliği de var) ve bu zor hayatta, sertleşip katılaşmak yerine duyguları bu kadar iyi anlayabilme ve aktarabilme özelliği... Asker insanlar genelde serttir. İlgisiz bir ailede de duygusallık zor. Ama bu delikanlı, Yazar Dostoyevski olmayı seçmiş. Onun başarılı kalemi üzerinde hemfikir olacak birçok insan olduğu gibi, zaman zaman sıkıcı olduğu yönünde de görüş birliğine varacak okurlar elbette vardır.

Gelelim Golyatkin insanına... Kitabın baş karakteri kendisi. Kitabın isminde büyük bir ipucu var. Golyatkin, toplumun sahte kibarlığının kendisini teğet geçmesiyle, ruhunda derin bir yara açılan, sonra o yara iltihap kapan, en sonunda da külahı giyen bir karakter. Kitaba gelen ilk eleştiriler, İnsancıklar'ın etkisiyle biraz gölgeli olmuş, ikinci eleştiriler ise biraz haklı olarak olumsuz olmuş. 1866'da Dostoyevski birçok iç konuşmayı, insanı boğan ayrıntıları kitaptan çıkarmış, ilk önce haksız bulduğu ama sonra hak verdiği eleştirileri dikkate almış. Son hali dahi benim için birazcık sıkıcıydı. Çünkü kendini sürekli olumsuzlayan insanları sevmiyorum. Zayıflık bir yere kadar tahammül edebildiğim bir şey. Ama bu kitapta suçlu tek başına Golyatkin değil, aynı zamanda da çirkin toplum.

Bu kitabı küçük bir ayarla günümüze de uyarlayabiliriz. Neden mi? Şu anda da insanlar birbirlerini aşağılamak için fırsat kollayarak, belki farkında olarak birilerini intihara sürüklüyorlar. Karşımızdakinin ne kadar dayanıklı olduğunu bilmediğimiz durumlarda, gereksiz olacak her şeyi susmalıyız. Misal şu anda fiziksel olarak büyük bir baskı var dünyada. Herkes kusursuzluğun peşinde. Dikkat ediyorum bilhassa Instagram fenomenlerine gelen yorumlarda, insanlar canavarlaşıyorlar. ''Sen ilk önce git şu çarpık dişlerini yaptır. Suratına bakınca midem bulanıyor!'' Ya da ''Şu burna bak, patlıcan gibi hahahahaha!'' Ya da ''Saçların korkunç görünüyor, senin yerinde olsam kazıtır, peruk takardım asdjfjfsl'' gibi iğrenç cümleler havada uçuşuyor. Sanmayın ki bunlar sadece klavye delikanlısı. Gerçek hayat dediğimizde de durum farklı değil. #25296563 Burdaki düşüncelerimde sabit olmakla birlikte, eksik düşündüğüm şeyler varmış, yeni fark ediyorum. İnsanlar sadece kendilerinden memnun olmadıkları için değil, dünyanın alaycı çirkinliğine maruz kaldıkları, özgüvensiz oldukları için değil, özgüvensizleştirildikleri için de ağızlarıyla burunlarıyla bu kadar oynuyorlarmış meğer. İşte Golyatkin de, bu kitapta özgüvensizleştirilmesinin sonucu, kendini estetik bir cerrahın koltuğunda bulamayınca, karakterinde derin sarsılmalar yaşamış biri.

Biz birilerini ezerken, şunu hiç düşünmüyoruz, zarar verdiğimiz kişiden değil, hiç ummadığımız yerden üzülebiliriz. Hayatın garip bir adalet anlayışı var. Birine iyilik yaparız, hiç ummadığımız yerlerden iyilik görürüz. Birine kötülük yaparız, ummadığımız yerden başımızı yaran taşlar gelir. Bu kitap bir kurgu olabilir, ama genel mutsuzluğa bakılırsa, daha güçlü bir ahlakın olduğu bir dünyaya ihtiyacımız var.

Golyatkin'e gelecek olursak... Bence de çok rahatsız edici bir karakterdi, ama zararsızdı. Kabul etmesi gereken şeyleri kabul etmeyince, ısrarcı tavrı, kendisini hezimete sürükledi. Şunu kabul etmek zorundayız, bazen sevdiklerimiz bizi sevmez. Hoşlandıklarımız bizden hoşlanmaz. İlgilendiklerimiz bizle ilgilenmez. MECBUR DEĞİLLER ANLIYOR MUSUNUZ? Ama haberlerde de görüyoruz, kendisiyle sevgili olmayan kızın ardından intihar eden ya da kızı öldüren erkekler var. Ya da torbacı bir yâr bulup, onun için kollarını kesen kızlar var. Hayattaki en büyük şey, insanın kendine değer vermesidir. Ama bundan bencillik anlaşılmamalı. KENDİSİYLE MUTLU OLMAYANI, KİMSE MUTLU EDEMEZ. KENDİSİYLE MUTLU OLMAYANLA DA KİMSE MUTLU OLAMAZ. Golyatkin gibi bence biraz sırnaşık, çokça boş laf eden karakterler, en sonunda kötü toplumun da etkisiyle aklından olur.

Zayıf karakterleri sevmiyorum. Kitabı beğendiklerime ekleyemedim. Lakin 10/8 puan verdim. Çünkü; aklı kendisine oyun oynayan karakteri öyle bir yazmış ki, bunun öteki mi değil mi olduğu konusuna ben son satırı okuyana kadar karar vermekte zorlandım. Yazar, ikinci karakterin varlığına neredeyse sizi inandırıyor. Üstelik her zamanki gibi altı çizili cümlelerim, efeler gibi duruyor kitabımda. Öteki Yayınevi, Serpil Demirci çevirisiyle okudum. Serpil Hanım yine çok güzel bir çeviriye imza atmış. Aynı zamanda Bordo Siyah Y./ Günay Kızılırmak çevirisine de baktım. O da güzeldi, hakkını yiyemem ama biraz sıkıldım. Bu yüzden hemen Serpil Demirci'ye dönüş yaptım. Bir dahaki Dostoyevski okumam için Nihal Yalaza Taluy'a bakacağım. Bakalım onunla maceramız nasıl olacak? Tercih edeceklere zor da olsa keyifli okumalar.

"İlk başta her şey iyiydi, herkes mutlu ve memnundu; her şey illa tersine dönecek, başka türlü olamazdı zaten!" (Syf:92)

Memur Yakov Petroviç Golyadkin, entrikacı biri değil, hiçbir oyun çevirmeden gayet açık bir şekilde hareket eder. İkiyüzlülüğe tenezzül etmez, iftira ve dedikodudan tiksinir, maskeyi sadece maskeli balolarda takar, insanların arasında dolaşırken asla takmaz!
Konuşmayı pek beceremez, eğlenceli mekânlardan hoşlanmaz, belki biraz sinik ve pısırık bir karaktere sahip.
Golyadkin soyadını hakediyor diyebilir miyiz acaba?
*Golyadka, goliy (çıplak) sözcüğünden türemiştir ve düşkün, pısırık anlamında da kullanılabilir.
Biz demesek bile kendisi bazen hakettiğini düşünüyor...

Yok yok böyle değildi sanırım... Bu bahsettiğim Golyadkin değil!
Bay Golyadkin beş para etmez, entrikacı, iftira atan, menfaatlerine göre hareket eden, ikiyüzlü bir adamdır...

Çok karıştı şimdi, hangisi Bay Golyadkin? Her şey tersine döndü, bir anda gelişen olaylar ne çok şeyi değiştirdi!
Nereden çıktı bu davetsiz misafir?
Oysa ne güzel anlatıyordu anlatıcı Bay Golyadkin'in mütevazı, sessiz yaşamını.
Kahramanımız "ÖTEKİ" ile tanışacak ve zor bir süreç olacak şüphesiz.
Yaşanan garip olayların kimse farkında da değil üstelik.
Ne zordur değil mi kendini ifade edememek, derin bir kuyudan sesleniyormuşçasına anlaşılmamak! Böyle durumlarda kendinden kaçmak, hatta geri dönmemek üzere ortadan kaybolmak istemez mi insan?
Anlaşılabilmek için harcadığı çabalardan yorulur Bay Golyadkin, kabullenip susmayı tercih eder. Artık büsbütün yabancı çevresine.
Her ne yaşıyorsa artık kendi içinde yaşıyor. Kendi kendine kalmasına izin vermiyor ki "ÖTEKİ", tıpkı bir gölge gibi peşinde!
Reva mı saygıdeğer bir adama saygısız bir düşman?
Bu savaşın bir kazananı olmalı artık! Ya sadece maskeli balolarda maske takan adam kazanacak ya da her zaman maskeyle gezen adam!

Bu eserde de Dostoyevski'nin psikolojik tahlil ve insan davranışları üzerine olan yorumu okuyucuyu hayran bırakacak cinsten. İnsanın kendi içinde düştüğü çelişkileri Öteki ile bir kez daha kanıtlamış ve insan karakterindeki gelgitleri etkileyici bir şekilde ortaya çıkarmıştır. Yaptığı tespitlerin etkisi kitap bitse bile hemen unutulacak gibi değil.
Eserinde ünlü yazarları, şairleri de unutmamış, bir iki cümle ile okuyucusuna mesajlar vermiş.

Tek zorlandığım şey her zaman olduğu gibi Rus isimleriydi. Ne kadar karışık ve uzun isimleri var değil mi? Bir türlü alışamadım gitti. Kahramanımız Golyadkin'in adını kitabı yarıladıktan sonra aklımda tutabilmek büyük başarı bence!
Tabii ki kitabın bende bıraktığı büyük etkinin yanında bu ufak sorunun lafı bile olmaz. Dostoyevski'nin mutlaka okunması gerekenlerinden, aman ihmal etmeyin!
Tavsiye eder, keyifli okumalar dilerim.

(Bu kitabı burda bir arkadaşımla birlikte okudum ona ithafen olsun :) Daha çok bilgilendirme amaçlı bir inceleme oldu.)

Hangi tarafın galip gelecek iyi tarafın mı
ÖTEKİ tarafın mı?

Kitabın adı bilinç çatışmasının girdabı da olabilirmiş.Çoğumuzun bir kimlik arayışı yani öteki tarafı vardır.Bay Golyandkin de öyle içindeki benle savaşıyor.Gerçekteki ve olmak istediği insanla arasındaki çatışma, bilinç altının acımasız oyunu, kendini sevdiğini düşünüyor ama bilinç altında kendisinden nefret ediyor.Yarattığı karakteri kıskanıyor ve olmak istediği insan aslında o.Kişilik bölünmesi yaşıyor karakterimiz.Şizofreni ye adım adım...İnsan psikolojisini yine çok güzel yansıtmış genelde karakterleri deliliğin sınırlarını zorluyorlar.Bu okuduğum bir çok kitabında böyle.Kitap bitince kendi kendinizi sorguluyorsunuz.Çok güzel bir konusu var.

İnsancıklarla aynı yıl içerisinde çıkmış halk insancıkların etkisinden çıkamadığı için ve bu eserin de eksik olmasından dolayı çok beğenilmemiş ve Dosto daha iyi yazabilirdim demiş.Beğenilmeyince eseri tekrar incelemiş yazarımız.”Bir çok yeri aceleye geldi, ilk yarısı ikincisinden daha iyi oldu, bazı bölümler okunası değil iç karartıcı vs. “ diye düşünüp kendine kuruntu yapmış yazarımız ve acı çekmekten dolayı hastalanmış.Bence insancıklara göre çok ve çok daha iyi bu eser.Asıl herkesi hayrete düşüren şizofreni daha yeni fark edilen bir çağ hastalığı ilken Dosto nun bunu kaleme almasıdır.Ne kadar dahiyane bir kişilik çağa bir beden fazla bir adammış.Film niteliğinde bir kitap...Herkese keyifli okumalar.

Dostoyevski,kitabın ilk çıktığı gün ağabeyine şunu yazdı; “...son ana yani 28 ine kadar benim alçak Golyadkin’i yazmaya devam ettim.Korkunç! İşte insanın yaptığı hesap ancak bu kadar tutuyor; Ağustos’a kadar bitirmeyi istemiştim,Şubata kadar yazdım.” Şöyle devam ediyor; “Golyadkin bugün çıkıyor.Daha iki gün önce yazıyordum onu oysa. Yurttan Notlarda 22 sayfa olarak yayımlanacak.Golyadkin İnsancıklardan on gömlek üstün.Bizimkiler, ölü Canlar’dan beri Rusya’da böyle bir şeyin yazılmadığını söylüyorlar, dâhiyane bir eser olmuş ve daha neler neler!.. Gerçekten de Golyadkinde iyi iş başardım.” Aslında eserinden emin ama aceleye geldiği için ve bazı yerlerinde anlama zorluğu var diye beğenilmedi bu hayal kırıklığı yerini düzeltmelerden sonra yerini hayranlığa bırakıyor.

Not: Sürekli “9. Dereceden memur “ vurgusu yapılmış o da toplulukta oluşan sınıflar ve hiyerarşiyle ilgili bir dokundurmaymış.

BU KİTABI SEÇERKEN ÇEVİRİ İLETİSİYLE YOL GÖSTEREN Kübra A. "YA TEŞEKKÜRLER (VARLIK YAYINLARI-NİHAL YALAZA TALUY)

ÖTEKİ BEN, BEN YANİ İŞTE, AMA ÖTEKİ, ASLINDA BEN DEĞİL,İKİMİZ BİRDEN YA DA HİÇBİRİ DEĞİL

İnsan her gün,her mevsim,her sene başka biri olarak hayatını sürdüren varlık. Tabi bu sürekli değişim içinde bazen de eski benliğine rastlıyor bir yerlerde. Bazen 15 yaşında 40 yaş olgunluğu sergileyip, bazen 55 yaşında 20 yaş heyecanı yaşaması da buna dahil. Siz şimdi “insan” bilmecesini çözmeye çalışın iyisi mi..

Bugün ötekine daha yakınım, aslında ötekileşmem için çok sebep var ama kimseyi suçlayıp da kendimi aklamak istemiyorum. Bizler genellikle her hareketimize bir bahane bulmakta çok yetenekliyizdir hem. Mesela o kız ya da o adam bizi terk etmeseydi böyle olmazdık, çünkü iyilik meleği olmak istiyorduk aslında. Hep onun yüzünden, kalleş işte acımadı.

Biz aslında çocukluk yaralarımızı anlatmak istiyorduk ama sıra ona gelmedi. Öteki var ya öteki ,işte onun yüzünden hep, çünkü zayıflık yakışmazdı bize .

Öteki, bize kendimizi çok kolay unutturuyor. Çılgın,manyak,arsız,telaşlı,saldırgan,gamsız,tekinsiz biri çünkü öteki. Yakamıza öyle bir yapışıyor ki bütün saf duygularımızı geçersiz kılıyor bir anda, bunu da yaparken utanmıyor tabi ki kendine yakışır şekilde.

Kendini aynada görünce bile tanıyamayan biz, ötekini sokağa adım attığımız anda tanıyoruz nasıl oluyorsa ?

Dostoyevski kadar iyi anlatan kaç yazar var; insani çelişkileri, ikiyüzlülüğü,zaafları.. Hasta bir adam tabi ki, hasta olmasa anlatamazdı yani bunu tartışmayın benimle lütfen sizi üzmek istemiyorum, ötekiyim çünkü ve hiç acımam yani.

“-Sizin en büyük yanlışınız eve kapanıp oturmanız
-Ama ben sessizlikten hoşlanırım”

Kitap falan da okuyor bu öteki olmayan, sessizlikten hoşlanıyormuş. Ama ötekini bir yakalasa hiç bırakmıyor peşini, sessiz falan da değil yani inanmayın.

“İkiyüzlülüğe tenezzül etmem,iftiradan,dedikodudan tiksinirim. Maskeyi ancak maskeli balolara gittiğim zaman kullanırım, başka zamanlar yüzüm açıktır, olduğum gibiyim”

Bunları da öteki olmayan söylüyor, ne kadar masum görüyorsunuz işte anlatmaya gerek yok. Bütün kötülükler ötekinin eseri yani, aksini iddia etmeyin bak lütfen kalbinizi kırarım..

“Efendi benim, ahlaksız olan öteki” Bakın ben söylemiyorum kitap söylüyor.

Bir kere olsun gidip şu ötekinin yakasına yapışın ve hesap sorun, ama nerede sizde o cesaret ?

Siz ancak kitap okursunuz, bari bu kitabı da okuyun..

Her ne kadar bu kitabın farklı isim çevirilerinin hepsinde spoiler verilse bile (öteki ben, ikiz, ikinci kişilik gibi) yine de uyarımı yapayım. İncelememde spoiler bulunur. Zaten daha ilk sayfalarda kitabın ismi sayesinde her şey kabak gibi ortaya çıkıyor. Spoiler yeme tehlikesi yaşanacak bir kitap değil pek. Ayrıca henüz okumamış ya da izlememiş kişileri de uyarayım. Fight Club hakkında da spoiler bulunuyor.


Doğruluk timsali, tüm erdemlerin vücut bulmuş hâli ve maskeyi sadece maskeli balolarda takan 9. dereceden memurumuz Golyadkin, sıradan biri olduğunu bilen ama en ön sıradan olduğunu düşünen biri. Kendisiyle hiç alakası olmayan insanların arasına karışmayı ve erdemlerinin, sıradanlığının bu çevre tarafından takdir edilmesini bekleyen biri. Bir davet sırasında içeriye alınmaması ve akabinde davete gizlice girmesi sonrasında yaşadığı utançla davetten kaçarak koştuğu köprüde kendisine tıpatıp benzeyen ikinci Golyadkin ile karşılaşmasını anlatılıyor Öteki kitabında. Bu karşılaşmadan itibaren ikinci Golyadkin'in asıl kahramanımızın adını, evini, işini, onurunu yani kısaca her şeyini ele geçirmesini, iki Golyadkin'in çekişmelerini ve uzlaşma çabalarını okuyoruz. Kitap şizofreni ve doppelganger hakkında olsa bile yer yer Gogol'un sık sık kullandığı fantastik akımına da kayıyor. Golyadkin'in ikinci kişiliğinin başka karakterler tarafından başka bir anlam çıkarılamayacak şekilde doğrulandığı yerler mevcut. 'Acaba ben mi yanlış anladım,' diye bitirdikten sonra bu konu hakkında ufak bir araştırma yaptım ama bu konuda tartışmalar hâlâ sürüyor. Dostoyevski bunu ne amaçla bazı yerlerde yapmış, net bir şey yok maalesef.


Tabii şizofreni denilince bugün akla gelen ilk eserlerden biri olan Fight Club'ın bu eserle aynı muhabbetlerde sık geçmesi oldukça normal. Hem ağır şekilde Dostoyevski hayranı hem de Fight Club aşkını bedenine kazıtmış biri olarak ben de bu konu hakkında bir iki kelime etmeden geçmek istemem. Evet, benzerlikler mevcut. Kendisine dayatılan sınırların dışına çıkmayan, kurallara uyan, kadınlarla anlaşamayan, çekingen, olduğu insandan farklı şekillerde olsa bile sıkılan ve hastalıkları sebebiyle kendilerine tamamen zıt bir ikinci kişilik yaratan asıl Golyadkin ve Anlatıcı ile kural yıkıcı, istediğini almak için her şeyi yapan, cüretkar ve kadınları hor gören, kalplerini kıran ikinci Golyadkin ve Tyler arasında benzerlikler kesinlikle var. İkinci kişiliklerin ortaya çıkmasıyla beraber asıl kahramanların hayatlarının tepetaklak olması da benzer. Bunları yadsımıyorum. Ama 'Fight Club'ın başına by Dostoyevski yazmak lazım' gibi birkaç yoruma denk geldim ki buna kesinlikle katılmıyorum. Şizofreni, Öteki'nin tümünü kaplayan bir konudur. Fight Club'da ise bir twist ending'dir. Fight Club'ın başına by Dostoyevski yazmak Fight Club'ı tamamen şizofreniye indirgemek ve türlü konularda yaptığı tespitleri ve verdiği mesajları iç etmektir. Bu da saçmalığın daniskasıdır. Bir elime Öteki kitabını, diğer elime Fight Club'ı alarak söyleyeni tokatlama isteğimi göklere çıkarmaktadır.


Peki Dostoyevski ilk kitabında Rus halkının yaşadığı yoksulluğu, sefaleti iki karakterinin mektuplaşması şeklinde aktarmayı seçerken, ikinci kitabında neden böylesine farklı bir konu seçmiştir?

Dostoyevski'nin ilk kitabı İnsancıklar, kitapları basılmadan önce inceleyen, gerekli görürse basılmasına izin vermeyen, belli yerleri budadıktan sonra basılmasına müsaade eden ya da hiçbir sıkıntı olmasa bile bazen bir tek kendilerinin bildiği sebeplerden ötürü bekleten Sansür mekanizmasına takılmış ve hemen basılamamıştır. Dostoyevski, ilk başlarda Rusya'nın en ünlü eleştirmeni Belinski'nin her ortamda dehasını övmesinden ve Belinski ve Nekrassov ile beraber halkın yüksek kesimlerinin bulunduğu ortamlara ve gecelere akarken gördüğü ilgiden sarhoş olmuş ve haz duymuştur. Ancak biraz zaman geçmesiyle birlikte hem Sansürden bir türlü izin çıkmaması ve İnsancıklar'ın basılamamasının verdiği stres hem de girdiği ortamlarda yazarlar hakkında sarfedilen 'ayaktakımı' gibi ifadeleri duymasıyla aslında o ortama ait olmadığının ortaya çıkacağını düşünmesi ve ötekileşme korkuları kendini göstermiş, Dostoyevski'nin zafer sarhoşluğunun yerini üzüntü almıştır. Kardeşine yazdığı mektuplarda 'bizimkiler' diye adlandırdığı gruptan biri olan Belinski'nin sürekli kart oynaması, ortamlarda Dosto'nun ifadelerine karşı çıkmasıyla ve güzel, soylu bir kadının dehasını övmesi sonrası titremeye başlayan ve saatlerce kendine gelemeyen Dostoyevski hakkında, Nekrassov ve bana aşık dediği Turgenyev'in koşuklu bir yergi yazmasının ardından kendini iyice yalnız hissetmeye ve alaya alınmanın utancını dibine kadar yaşamaya başlamıştır. Bir gece odadakilerden birinin espri yaptığı ve odadaki herkesin bu espriye güldüğü sırada odaya giriş yapan Dostoyevski bunu kendi üzerine alınmış ve ortamı terk etmiştir. Onu bulan Turgenyev 'Neyiniz var Dostoyevski?' diye sorar ve aldığı cevap şu olur:

"Tanrım! Çekilmez bu! Nerede bulunsam benimle alay ediliyor. Beni görür görmez nasıl gülmeye başladığınızı iyice gördüm!"

Tıpkı düzenlenen yemekte uşaklar tarafından geri çevrilip, yemeğe gizlice katıldıktan sonra herkesi kendine güldüren, rezil olduktan sonra orayı terkeden ve köprüde ikinci kişiliğiyle karşılan Golyadkin gibi, Dostoyevski de benzer bir olay sonrası daha İnsancıklar kitabı basılmadan Öteki'yi yalnızlık, hırs ve utanç duyguları içinde kaleme almaya başlamıştır. Asıl Golyadkin'de kendini ve erdemlerini anlatıyor, ikinci Golyadkin'de ise girdiği çevre tarafından ilk başlarda ilgi odağı olmasından haz duyan ve sarhoş olan tarafını.


Öteki basıldıktan sonra Dostoyevski büyük eleştirilere maruz kalmıştır. Bu eleştirilerin en büyük nedeni, Dostoyevski'nin ilk kitabında eleştirmesine rağmen İnsancıklar'a hakim olan Gogol'un, Öteki'de etkisini iyice arttırmasıdır. Öteki kitabı Gogol'un Burun adlı kısa öyküsünün kendini tekrar ederek uzatılmış, sıkıcı, dahice bir kopyası olarak görülmüştür. Bu benzerlik o kadar fazladır ki her iki kitabı elinde bulunduran iki dakika açıp bakabilir. Öteki'nin başlangıcı ile burnunu kaybeden binbaşı karakterinin giriş bölümü neredeyse birebir aynıdır. Ayrıca Gogol'un 'Bir Delinin Anı Defteri'ndeki müdürünün kızıyla hayaller kuran deli karakteri ile Golyadkin ve Klara Olsufyevna arasındaki ilişkide de benzerlik oldukça fazladır. Gogol'a bu sefer eleştiri getirmese ve atıfta bulunmasa bile Puşkin'e olan hayranlığını yine boş geçmemiş Dosto. Bu kitabı Dostoyevski'nin edebiyat yaşantısına uyarlarsak öznel görüşüm asıl Golyadkin Puşkin ise, ikinci Golyadkin Gogol'dur. Doğru ve muhteşem bulduğu ama etkisiz Puşkin, eleştirdiği ama etkisinden asla kaçamadığı ve her şeyini, kalemini ele geçiren Gogol.


Tüm günahlarına ve bence ilk kitabının vuruculuğuna da sahip olmamasına rağmen Dostoyevski'nin tüm kitapları baz alındığında ve bu kitapta yapılan psikolojik tahlillere bakıldığında Dostoyevski'nin başlangıç noktası İnsancıklar yerine rahatlıkla Öteki olarak alınabilir. Freud'u bile coşturan tespitleri yaparken daha tek bir kitabı basılmamış, yirmili yaşlarının henüz başında birini okuduğunuzu unutmayın.

İyi okumalar.

HAYIR İVANOVİÇ, LÜTFEN DURUN!!
NEREYE GÖTÜRÜYORSUNUZ, GOLYADKİN’İ, DURUN LÜTFEN!!

Durmazlar efendim, durmazlar! Akıllarına ne gelirse onu yapar bu insanlar. Yalvarmak yakarmak boşuna.

Hadi buyurun dönemin korku gerilim tadında, İnsancıklar’dan sonra ‘’Hıh, o da bir şey mi daha iyisini yazarım, hatta bakın yazdım’’ deyip, gözlerini çevresine deviren Dostoyevski’nin şöhret basamaklarını ayaklarıyla çıkarken bir anda kafa üstü üçer beşer düştüğü eserdir.

Eleştirirler efendim, eleştirirler! Adamlar ne bilsin insanların içinde böylesi bilmem kaç bin çeşit insan barındırdığını, çekmece çekmece ayrıldığını.

İnsan ruhunun günümüz koşullarında bile çözüme ulaştırılamadığını düşünecek olursak, o dönemde bir kuyuya taş atmış olan yazarın taşı, suyu bile bulandırmaya yetmemiştir.

‘’Tanrı’ya şükür,’’dedi Bay Golyadkin alçak sesle,’’Tanrı’ya şükür bugünkü işlerimi aksatacak bir şey görünmüyor, ya bir aksilik olsaydı, yüzümde bir sivilce çıksaydı ya da başka bir terslik olsaydı; şimdilik her şey yolunda.’’ Sayfa-2

Güne nasıl da umut dolu başlamış adamımız. Ancak içine bir şeylerin doğduğu daha bu cümleden belli. Yolu doktoruna düştüğünde ‘’Düşmanlarım var ‘’ diyor, diyor da anlayan yok. Daha doğrusu düşmanı dışarıda arıyor o zaman insanlar. Bilinmiyor ki asıl düşman Golyadkin’in içinde. İÇİMİZDE :)

Çeşit çeşit maskeler o zamanlardan moda. Takıyorsun uygun olanı hooop dışarı seni istediğin gibi gösteriyor bu maskeler. Dikkat İSTEDİĞİN gibi; OLDUĞUN gibi DEĞİL.

Peki ya tıpatıp size benzeyen ve sizin aslında olmayı arzuladığınız ama asla olamayacağınızı bildiğiniz yüzünüzü takınmış biriyle karşılaşsanız. Hayır, bir maske değil, gerçek bir yüz. Bu sivilceden daha berbat bir şey olurdu değil mi? Oldu da. Bize de okurken kasvet perdelerini çektirdi, Allah’ım benim öteki yüzüm de ya gelip beni bulursa diye endişe çanlarını çaldık ve film!!!

İnsan ruhunun çekmece çekmece olduğunu Sadık Hidayet kitapları incelemelerimde yazmıştım. İşte kitaplar kitapları kovalarken yine geldik çekmecelere. (Benim de bu çekmece takıntım nereden geliyor, hangi çekmece açıldı, ama lütfen, aklınıza bir şey gelmesin efendim, iyiyim ben iyiyim :) )

Dostoyevski karşımıza Golyadkin’i çıkardığında, ve Golyadkin karşısında öteki yüzünü gördüğünde aklıma nasıl o açılmaması gereken çekmeceler gelmesin ki? Ruh dünyası içimizde açılacak, hiç açılmayacak, yanına dahi yaklaşılamayacaklar olarak kategorileşip çekmecelere yerleştirilirken, Golyadkin’in içindeki öteki insan TIK! diye açılıveren bir çekmeceden çıkıveriyor.

Açılır efendim açılır! Anahtarı sende değil ki yalnızca. Acımazlar gelir o kilite dokunuverirler. Sonra kapat kapatabilirsen.

Golyadkin açılan bu çekmeceyi kapatmaya çalıştıkça işler iyice sarpa sarar. Derdini anlatacak ama derdi ne, onu bir bilebilse. Şimdi biz az buçuk psikoloji bildiğimizi iddia ediyoruz ya aslında bildiğimiz bir şey yok. Ateş ve kusma ile seyreden bir rahatsızlık değil ki bu psikolojik sıkıntılar, teşhisimiz bir ilaçla hemen halledilsin de vücudumuz bağışıklık kazansın.

Oldukça iyi kurgu ama yine bitirelemeyen bir son. Hayır kalemin mi bitti, alacak para mı bulamadın be Dostocu’ğum!! Şimdi Golyadkin ne yapar sen yazmazsan, diyorum ve beynimden iki farklı ok çıkıyor:
•Zaten bu kadarını biliyorum diyor yazar. Teşhisi ben koydum. Ruh dünyası bulsun tedavisini, her şeyi yazardan beklemek de nereden çıkmış :)
•Devamını diğer kitaplarındaki karakterlerin üzerinden verecek, tek bir kitap yazmıyor ki bu adam, ayrıca sonları da hiç sevmiyor.

Teşekkürler Dostoyevski, döneminde ne dendi bilemem ama buralardan sevdik, beğendik bu farklı bakış açını.

AMA HAYIR İVANOVİÇ, DURUN HİÇBİR YERE GÖTÜREMEZSİNİZ ONU.
HAYIR İZİN VERMİYORUM BUNA!
BENİ BULURLARSA NE YAPARIM, ASLA BİR DAHA KAPATILAMAM O ÇEKMECELERE ANLAMIYOR MUSUNUZ HAYIR!!
Öteki, Golyadkin,

Çekmecelerinize sahip çıkınız efendim. Bu arada unutmadan bazı çekmecelerin anahtarları olmaz. Onlar ancak içerden açılabilir dikkat ediniz.

Üzerine de SPLIT izlemediyseniz izleyiniz.

Ruhunuzu beslemeyi sakın ola ihmal etmeyiniz.

Beyaz Geceler’de görüşmek üzere :)

Kaç "Öteki" miz var bu hayatta? Veya "öteki" lerimizi görecek kadar farkında mıyız hakikatin. O kadar değişik bölünmelerin içindeyiz ki bunu çoğu zaman göremiyoruz bile. Suçlama kültürümüz bizi esir aldı. Hep başka birilerini idam etmeyi meziyet kabul ettik. Hataların sahibi olma erdemini gösteremedik maalesef.
"Öteki" ; bir çokkişilik öyküsü. Bir bölünmüşlük romanı. Bir yitik kişilik araştırması. Filmlerde gördüğümüz tarzda değil. Hepimizin çok sık olarak yaptığı gibi bir bölünmüş kişilik. Hani iyi durumların tek kahramanı biz oluruz da kötü durumlarda hiç orada olmayız ya, işte tam da bu. Çevremizde yaşanılan olayların içerisinde hep bize ait bir rol vardır. O rolün de hep Hulusi Kentmen olduğunu varsayarız. Ama Erol Taş olmak hep başkalarının işidir.

Kahramanımız Golyadkin de öyledir işte. İçine düştüğü bölünmüşlükte tüm negatif durumları, olumsuzlukları diğer Golyadkin'e atar. Başlarda basit bir dış görünüş benzerliği olarak görülse de aslında derin bir kırılmanın izleri görülür. Başarılı bir hayatı olan kahramanımızın zamanla kendi çöküntüsünü, başarısızlığını ve yanlışlarını nasıl da Öteki' sine attığına şahit olunca; kendi dünyanızda bunu sorgularsınız. Ben neleri Öteki'me yıktım diyebilecek misiniz? Bilemem. Ama okuma onun için değil mi zaten.

Bizim gibi baskın toplumlarda "Öteki"daha çoktur. Evde, işte hep bir başka" Öteki" yi yaşarız. Öteki si olmayanlar ise bizde suçlu ilan edilir. Zaten onlar da o kadar azdır ki, ya korkudan sesleri çıkmaz ya da C. MERİÇ' in aydınlar için dediği gibi "Üvey Evlat" olarak kenarda kalırlar. Maskeli balo denemez belki ama iyi insanların azlığı denebilir. Evet iyi insanlar atlara binip çekip gittiler. Geriye bir Öteki toplumu kaldı.

Dünya bir Öteki işte. İnansan da inanmasan da ölüm seni Öteki'lilik ten kurtaracak. Tek olabileceğin yer olan öbür aleme götürecek. Sen Öteki'm yok diyebilirsin. Hep başkalarında var diyebilirsin. Ama sen de bir Öteki'sin işte. Yoksa niçin başkalarının Öteki'sini vurgularsın ki? Hep kendi ötekimizi gizlemek için.

İyi okumalar

Dostoyevski’nin, İnsancıklar romanından sonra yayımladığı ikinci romanıdır.
Oldukça ilginç, tuhaf ve eğlenceli bir hikayesi var ki bu da yaratılan karakterle eşdeğer. Bay Goladkin öyle bir karakter ki alınganlığı, sıkılganlığı, çekingenliği, kararsızlığı, huzursuzluğu, paranoyaklığı, çelişkileri, endişeleri, bölünmüşlüğü, ezikliği içinde barındırdığını kendisinden özür dileyerek belirtmek istiyorum.
Hal böyleyken gittiği gösterişli bir balodan iş arkadaşları tarafından alaya alınıp tuhaf davranışları sonucunda bu balodan kapı dışarı edilmesiyle hastalığı işin içinden çıkılmaz bir hal alır.
Kafasının içinde kıyametler kopan, içinde fırtınalı bir kargaşaya sürüklenen Bay Golatkin sonunda üst benliğini yaratıp onunla mücadeleye girişmeye başlar.
Yani yazarımız, şizofreniden önceki süreci ve şizofreninin patlak verdiği anı da muazzam zekası ve gözlem gücünün verdiği incelikle bize sunuyor.

Dostoyevski bu karaktere kitabında can vermesiyle psikoloji bilimine de katkıda bulunmuştur. Nitekim o dönemde (1846) şizofreni tanısı hakkında yeterli bilgi yokken, dehasını konuşturup usta kalemiyle paranoid şizofreni üzerine bu kadar harika bir roman yazma başarısı göstermesi freud’u da derinden etkilemiştir.
Okurken hem eğlenebileceğiniz hem de hüzünlenebileceğiniz kısacık küçücük ama içi dolu bilgicik bir roman.
2013’te ‘The Double’ ismiyle sinemaya da uyarlanmıştır.