“Puşkin Üzerine Konuşma”, Dostoyevski'nin kendi döneminin Rus aydınlarına ve genelde aydın kesimine yönelttiği eleştirileri içerir. Bu değerlendirmesinde Dostoyevski, varlıklı kesimden gelen Rus aydınının, bu konumunun ezikliği içersinde "halk”a hizmete yönelişini, ama gerçekte onunla bütünleşmeyi hiçbir zaman amaçlamamasını, aksine, halk içersinde kendi ayrıcalıklarını her zaman güvence altına alma isteğini sergiler.
Bu arada “Batılılaşma" sorununu da ele alarak, bilim ve teknik alanındaki gelişmelerin yanı sıra, Batı değerler sistemini bir bütün olarak benimsemenin, Rus toplumunda nasıl bir yozlaşmaya yol açacağını anlatır. Bu bağlamda Puşkin, Dostoyevski'ye göre Rus törelerini batılılaşma uğruna harcamayan, ilerlemeye açık, ama kendi ulusal bilincinin de gerekliliğine inanmış bir aydın sanatçı kişiliğiyle belirginleşmektedir.