Batıdaki aydınlanma çağı, dinsel bilimleri dinler tarihi, din fenomenolojisi, din sosyolojisi, din psikolojisi, din felsefesi gibi kollara ayırmıştır.
Sayfa 6 - Umuttepe YayınlarıKitabı okudu
"Hiçbir peygamber ve mezhep kurucusu kendi yaptıklarının bir bölücülük olduğunu düşünmemiştir."
Sayfa 93Kitabı okuyor
Kahveyi uzun müddet sadece Araplar kullandı. Bu içeceğin Suriye, Mısır, İran ve Hindistan'a yayılması bir asır sonraya rastlar. İstanbul'a bile, ancak I. Süleyman zamanında girdi. Peçevî'nin yazdığına göre, 1555 yılında, biri Halepli diğeri Şamlı iki Suriyeli; Hükm ve Şems, İstanbul'a gelir ve Taht-ul Kal'a'da (Tahtakale) iki kahvehane açarlar. Bu harikulâde içeceğin cazibesi, önce çok geçmeden, müderris, kadı vs. gibi mühim memurları çeker.
Bu kahveler, onlar için saatlerce oturulacak bir merkez haline gelir. Kimi dama yahut satranç oynayarak, kimi sohbet ederek vakit geçirmeye başlar. Bu sohbetler, zamanın meseleleri üzerine değil, sanat, ilim ve edebiyat üzerine olur. Peçevî, kahvehanelere karşı gösterilen muazzam akım karşısında, imam, şeyh, müezzin gibi en masum eğlencelere bile düşman olan din adamlarının, bu büyük rağbet karşısında dehşete düştüklerini, bu içeceğe cephe aldıklarını, kahvehanelere gidenleri münkir ve mücrim ilân ettiklerini yazar.
Bunların çıkardığı şamatalar ulema sınıfına da tesir etti. Şeyhülislâm Ebussuud Efendi, kalben inandığından değil fakat İçtimaî sebeplerle onlardan yana çıktı. Kur'an'da bu içecekle alâkalı tek kelime bile olmamasına rağmen, kömürleşme derecesinde kavrulan her şeyin Müslümanlıkla yasak olduğuna dair fetva verdi.
Sayfa 51 - Tableau Général de Lempire Othoman: Code Religieux. Tercüman 1001 Temel Eser Serisi No:3, Kervan KitapçılıkKitabı okudu
Kişinin kendini 'değerli' hissetmesi ve bunun sonucunda iyi görünmesi, her şeyden önemlisi iyimser bir haleti ruhiye İçerisinde çevreye olumlu mesajlar vermesi, hemen akabinde olumlu geri bildirimler almasını sağlayabilir. Dolayısıyla, siz değerli hissederseniz, yakın sosyal çevreniz de (önemli ötekiler) size aynıyla mukabele eder ve sizi değerli görmeye çalışır. Siz kendinizi değerli görürseniz herkes sizi değerli görür. Kendinizi iyi hissettiğiniz takdirde olumlu yansıtmalarda bulunabilirsiniz.
Başkalarının bize aynalık yapması da ahlaki kimliğimizin şekillenmesinde etkili olabilir. Lokman Hekim'e atfedilen şu anekdotta, "Bu ahlakı nasıl elde ettiniz?" sorusuna onun verdiği cevap, sosyal çevrenin aynalık işlevini gösteriyor: "İnsanlara baktım; onlardaki iyilikleri aldım, kötülükleri reddettim." Mevlâna'ya atfedilen, "İyi dostu olanın aynaya ihtiyacı olmaz," sözü de bu bağlamda değerlendirilebilir.
Dindar kişi Allah'ın isim ve sıfatlarını yansıttığı ölçüde, ancak 'Allah'ın ahlakı' ile ahlaklanabilir (Tahalluk bi ahlakillah). Allah'ın ahlakıyla ahlaklanmayı başarabilen fert, aynı zamanda Allah'ın boyası ile benliğini ve kimliğini şekillendiren kimsedir. İslam düşüncesi açısından bütün hakikatler, Esma'dan (Esma-i Hüsna) tecelli eder; bütün hakikat, hikmet ve oluşumlar Esma'nın bir yansımasıdır. İşte insan Esma'ya aynalık yapmak suretiyle, hikmet ve hakikatleri kendi tutum ve tavırlarında yansıtabilir.
...
Sünneti tarih, din, etik ve çocuk hakları açısından sorgulayan bir araştırma kitabı yazan Kaan Göktaş, gazeteci Damla Çeliktaban'a verdiği röportajda sünnetin tarihçesinin Afrika dinlerine uzandığını, Yahudilerdeki geleneğin ise köle ve mahkûm olarak sürülmelerinden kaynaklandığını söylüyor:
Ana tanrıçaya kendini adayan erkek rahipler, kendi kendilerini hadım ederek penislerini kurban sunarlardı. Sünnet bu ritüelin modern hâlidir. Mısır'da köleler ve mahkûmlar, bir aşağılama yöntemi olarak sünnet edilirdi. Musa'nın Mısır'dan çıkardığı insanlar köleler ve mahkûmlar olduğu için, hepsi sünnetliydi. Bunu toplumsal bir işaret olarak gördüler ve devam ettirdiler. Bu şekilde de Tevrat'a girdi. Hıristiyanlık'ta yer almadı. İslamda ise kesinlikle yok.
Matbaaların din dışı kitaplar basabilmeleri "eğitim görmüş din adamları yanında, din etkisinden kurtulmuş aydın bir tabakanın ortaya çıkmasına" yol açmıştır. Türkiye'nin dış ülkelerdeki temsilciliklerinin fazlalaşması 18'inci yüzyılda bir takım gençlere belirli bir süre Avrupa kentlerinde yaşama, Avrupa dilleri öğrenebilme ve Avrupalı yaşıtlarınca benimsenen devrimci fikirleri tanıma olanakları sağlamıştı. Bu kişiler yurda döndüklerinde çoğunlukla merkezî hükümette görev alarak, batıya dönük bir azınlık meydana getirmişlerdir.
Sarmal Yayınevi 1995 Sayfa: 181
Avrupa'da sosyal bilimlerin öncüleri ortaya çıkarken Osmanlı İmparatorluğu Ortaçağ skolastik düşüncesinin egemen olduğu feodal bir devletti. Türk filozof ve din adamları, Tanrının mutlak iradesiyle kulun bağıntılı iradesi arasındaki ilişkileri aramakla, bunların insan davranışlarına olan etkilerini incelemekle ve Kur'an'ı yorumlamakla yetiniyorlardı.
Sarmal Yayınevi 1995 Sayfa: 32
Babalarımız veya bilginlerimiz "Allah birdir" demişler de, ben de onun için "Allah birdir" diyorum veya "onlar öldükten sonra dirilme (mead) haktır diye inandıkları için ve tüm Müslümanların da böyle kabul etmeleri nedeniyle ben de öyle kabul ediyorum" diye düşünmek, asla doğru kabul edilemez. Bu nedenle tüm Müslümanların, hatta aynı tarzda, olsa dahi "usul-i din"i delil yoluyla kendilerinin bulup inanmaları farz bir konudur.
İslam Sosyolojisi
Allame Muhammed Hüseyin Tabatabai
İnsanın zayıf, temelde cahil ve ben-merkezci olmasına karşılık Allah'ın ona düşünme yeteneği ve el gücü (el-fikr ve'l-yed) bahşettiğini söyleyen İbn Haldun toplumu, insanın zayıflığını telâfi amacıyla insanlar tarafından bilinçlice oluşturulmuş bir yapı olarak görür.
Sayfa 30Kitabı okuyor
Eflatun, sofistlerin "Her şeyin ölçüsü insandır" ilkesinin aksine "Her şeyin ölçüsü Tanrıdır." diyerek işe başlamakta ve bu görüşü üzerine bütün bir felsefe, ahlak, ve siyaset sistemini kurduktan sonra, bu sistemin temeline de dini yerleştirmektedir. Çünkü, kurmak istediği yeni toplum düzeninin dinsiz yaşayamayacağına
Palet yayınevi
