Bin Muhteşem Güneş Khaled Hosseini

64 yaşındaki bir adamın 14 yaşındaki bir kız çocuğuyla evlendirilmesi,45 yaşındaki bir adamın 15 yaşındaki yeni adet görmüş bir çocukla evlendirilmesi..neresinden baksan korkunç olayların şeriat kanunlarıyla uygulanması.Okurken gözyaşlarınıza hakim olamayacaksınız ve en kötüsü de bunu yaşayan tüm kadınların durumlarını kabul etmesi ve hatta kendilerini suçlaması. Kısacası şeriatın hakim olduğu Afganistan gibi ülkelerde kız çocukları daha dünyaya geldikleri andan itibaren bu düzene ve kurallara alışmış ve benimseyerek büyüyorlar. Beyinlerine sokulan olgu çocuk yaşta yetişkin bir kadına dönüştürülmelerine sebep oluyor.

‘Erkekler şarkı söyleyemez. Satranç oynamak yasak. Kuş beslemek yasak. Film izlemek yasak. Resim yapmak yasak. Uçurtma uçurmak yasak. O yasak, bu yasak, her şey yasak. Nefes alabilirsiniz.
Kadınların dikkatine: Kadınlar evden çıkamaz. Uluorta gülerseniz kırbaçlanacaksınız. Tırnaklarını boyayanların parmakları kesilecektir. Kızların okula gitmesi yasaktır. Evde oturup 14 yaşında evlenmeyi bekleyeceklerdir. Kadınların çalışması yasaklanmıştır. Sokakta tek başına yakalanan kadınlar dövülecek ve evine gönderilecektir. Dinleyin. İtaat edin.’ Bunları okumaya başlayınca gözleriniz yuvasından fırlayacak gibi oldu, şaşırdınız. Olabilir mi böyle şeyler? Oluyor: Afganistan Devrimi sırasında çıkan birkaç tane emir.

Spoiler yok. Meryem, yasak bir ilişki sonucu doğmuş, kitaba göre ‘harami’, bir çocuktur. Annesi ile şehirden uzak bir kulübede yaşamaktadır. Babası Celil’in kendine köle aldıkları yani eşleri, sayısını unuttum, Nana’yı ve Meryem’i evlerinde istememişlerdir. Celil de onları şu anda yaşadıkları kulübeye yerleştirmiştir. Her hafta Meryem’i kulübelerinde ziyaret etmektedir. Meryem daha çocuk tabii, hiçbir şeyden haberi yok. Celil’in, Nana’yı kullanılmış mal gibi kenara atmasını anlayamıyor. Celil kızını, Meryem’i, seviyor. O yüzden çocuk yaşta evlendiriyor! Olan Meryem’e oluyor. Yazık. Leyla, Afganistan Devrimi gecesinde doğmuştur. Sovyetler Afganistan’a girmiş, Leyla birçok çocuk gibi savaşın gölgesinde büyümüştür. En yakın arkadaşı, sonradan aşkı olacak olan Tarık’tır. Savaşın her gün şiddetini arttırdığı ülkede Tarık ve ailesi daha fazla dayanamaz, ülkeyi terk ederler. İşler bu olaydan sonra iyice dramatikleşiyor. Ve sonunda kader, hayatları zindana dönmüş iki kadını yan yana getiriyor. Bundan sonra ikisinin beraber yaşadıkları olaylar anlatılıyor. Kitap boyunca size eşlik eden dramatizm sonunda daha da alevleniyor.

‘Anne ya da baba bir hata yapmış. Umurlarında değil. Hep kendilerini düşünmüşler. Arkalarında bıraktıklarına hiç dönüp bakmamışlar. Olan çocuklara olmuş. Onları kendi sessizliğinde boğulmaya bırakmışlar. Her şeyi içlerine gömmelerine yardım etmişler, toprağı üstlerine kendileri atmışlar. Bunlardan haberleri de yok. Sorana iyi bir anne babalar.’ İster kitapta, isterse hayatta bu durumda olan bir sürü çocuk var maalesef. Kocamış kişileri uyarmak da çocukların görevi olmasa gerek. Hem kişi kendi hatasını görmüyorsa uyarmak ne işe yarar ki?

Kitapta Leyla’nı Babisi kızına şunu söylüyor: "Bir toplumun, kadınları eğitimsiz olduğu sürece başarıya ulaşma şansı yoktur." Bu Babi’den yüzlerce, binlerce gerek.

Kitap boyunca ille de erkek çocuk isteyen hemcinslerimi, kadına değer vermeyip eşya gibi kullanan kişileri, ‘kız çocuğu okur muymuş?’ diyenleri, hurafeleri, bağnazlıkları çokça gördüm. Ayrıca küllerinden alevlenen bir aşka, savaş olsa da güzel olaylara şahit oldum. Kitap okuyanı sıkmıyor. Gerçekleri insanın yüzüne yüzüne çarpıyor. İyi okumalar.

Savaş zamanın da herkez acı,üzüntü,yokluk çekiyor ama en acı kısmı kadınlara ve cocuklara kalıyor.Afganlının kaleminden yansıtılması okunası romanlardan zaman zaman şiddetin bu kadarı olamaz dedirten bir roman.

Yazarın betimlemeleri çok hoşuma gitti her satırında sanki bir film izliyormuşum gibi hissettirmeyi başardı. Çoğu yerde gözyaşlarına hakim olamayacağınız gerçekten beklenen bir roman herkese tavsiye ederim.

Kadın olmak; bana göre hep idare eden taraf olmak demek. Karşılıksız feda etmek hayatını, gençliğini, hayatının en güzel günlerini belki sevmediğini bile bile belki hiç sevmeyeceğini bile bile... Bir de savaşta kadın olmak var tabii daha çileli Meryem ve Leyla'nın- bu iki mücadeleci kadının- kaderini anlatan kitapta yazarımız bir önceki kitabında olduğu gibi yine Afganista'nın siyasi durumu üzerinden bir kurgu yapmış bu kurguyu gerçekten çok seviyorum.Savaşın acı gerçeklerini yüzüme çarpan bu kitabı okuduğum sırada ara ara zorlandım okuduklarımı kaldıramadım ama ne yaparsın 'SAVAŞ' işte dedim kendi kendime. Khaled Hosseını 'nin kendine özgü anlatımıyla damağımda konusuyla dimağımda yer etmiş bir eser.

İstediğinize Tapın Ama Adam Olarak...

Ah Khaled, yine o gerçekci, hüzünlü yazılarınla kalbime işlemeyi başardın. Ağlatarak, sevindirerek, üzerek okuttun o kitaplarını. Ve hayatın gerçeklerine de değindin. Müslümanlara...

Küçüklüğümden beri şunu bilir, şunu söylerim; en çok Allah'ı sverim,Peygamber'i severim deyip gezenlerden korkacaksınız. Bunun en büyük göstergesi de bu kitap. Raşit, karılarını çarşafa büründürdü ve onlara dedi ki: Siz benim namusumsunuz ve bir kadının bakacağı tek erkek yüzü kocasının yüzüdür. Meryem (karısı) odasına temizlik yapmak için girdiğinde çıplak kadın dergileri buldu. Hani bir kadınn bakacağı tek erkek yüzü kocasının yüzüydü? Bu kadnlarn da kocası yahut erkek kardeşi yok muydu? O zaman o da bu müslümanlık kuralını çiğnemişti. Kolayınıza geliyor değil mi yapamayacağınz şeyi sizden güçsüzlere yaptrmak müslüman (?!?!?) erkekler? Müslümanlık, kız çocuğunu hor görüp, erkek çocuğunu başm gözm yapaym, karım zaten saf, sesini çıkartamıyor deyip döveyim demek midir? "Çok eşlilik islamda haram değil deyip kumayı hayatına sokmak mıdır müslümanlk? Siz kendi işinize geleni hayatınıza sokuyor, geri kalanını da boş veriyorsunuz. Evet peygamber efendimiz (sav) çok eşliydi ve bu Kuran da yasak değil ama peygamberin bunu yapmasının o zamnki şartlar gereği bir sebebi var ve Kuran da da şu şekilde izin verilmiştir: Kocanın maddi durumu elverişli ve karısının da gönlü varsa kabul görülmüş geri kalan yani bunları taşmayan evliliklerin de tabii ki hoş görüleceğini düşünmeyin.

Ne kadar da yarglyoruz ateistleri, hristiyanları, yahudileri... Hiç demiyoruz acaba bunlar müslümanlardan hoşnut olmadıkları için inanmıyor olabilirler mi? Nasl davranyoruz onlara? "Ben Allah'a inanmıyorum." tmm kızım inanma. Herkes tek bir şeye inanmak zorunda değil sonuçta. "Ben Kuranı okudum yeterli bulmadım." Tmm kızım, inanma o zaman. Vereceğiniz cevap bu. Hiç kendinizi yırtmayın ona inandırtmak için. İnann bana insan inanmak istediğini duyar!! Bunu hiçbir zaman unutmayın. Eşinizi, kızınızı sevin... Onlarn size hiçbir kötülüğü yok. Allah tan gelen yine O'na gider.Bu bilinçle yaşayın.

Dünyada çok pislik var. Ve şeytan tövbe etmediği sürece de asla bitmeyecek. Savaşlar, ardndan yaplan geçici barışlar. Sevgiler, ardından duyulan nefretler. Paralar, ardndan gelen kıskançlklar, hırslar, korkular...vb. Hep bunlar hayatımızı mahvediyor. İstediğinizi sevin, istediğinize tapn, ama lütfen bunları Adam olarak yapn. Size yaplmasını istemediğiniz şeyi siz de başkasına yapmayn. İşte asl adamlk bu!!!

Khaled Hosseini gerçekten müthiş bir yazar.Uçurtma Avcısı kadar olmasada çok güzel bir kitap.Afganistan da kadın olmak çocuk olmak zordur.``Afganistan gerçeği 1m²1000 trajedi düşüyor``diyor yazar gerçekten bütün kitap boyunca boğazınızda bir yumru ve gözyaşıyla okuyorsunuz. Çünkü dünyanın bir yerinde gerçekten bunlar yaşandı ve yaşanmaya devam ediyor. Meryem ve Leyla nın yaşadığı acıları savaşı çok içten anlatan bir hikaye. Aynı adamla evlenmek zorunda kalan iki kadının birlik olup verdikleri hayat mücadelesi.Kesinlikle herkesin okuması ve kitaplığında olması gerektiğini düşünüyorum.

Dün yaşama gözlerini yuman usta çevirmen Ahmet Cemal (Allah rahmet etsin), ‘Novalis’in “Geceye Övgüler” adlı eserinde, “Romantizm, Novalis ve ‘Geceye Övgüler’” adlı giriş bölümünde, usta yazar Stefan Zweig’den yaptığı şu güzide ve özetleyici alıntı ile incelemeye başlamak istiyorum.

Yukarıda belirtilen kaynakta Stefan Zweig; “...edebiyatta hızlı modanın, ‘sezonun başarılı kitabının’ modası geçerli. Daha şimdiden artık insanlar için kitaplar değil, fakat giderek artan ölçüde ‘sezonun kitabı’ düşünülüyor..” şeklinde durumu açıklıyor. Hatırlıyor musunuz? Uçurtma Avcısı için “İyice Vasat” tabirini kullanmıştım. Sanırım onun yerine Zweig’in kullandığı (ve benim de hoşuma giden) ‘sezonun kitabı’ ifadesini kullanacağım. Peki nedir sezonun kitabı? Benim bu sözden çıkarımım şu şekildedir; bu tarz kitaplar, zamana meydan okuyan kitaplar değildir. Ömürlük değildir. Bir Jane Austen gibi 200 yıl sonra da hayranlıkla okunacak ve etkisini sürdürecek kitaplar değildir. Bugün etkisi son derece yüksektir. Başarılı olarak nitelenir. Fakat 20-30 yıl sonra? Bu olaylar yaşanmaz olunca!? Artık Afganistan ve yaşadığı iç savaşlar unutuldu unutuluyor. Çocuk gelin sayısı eskiye oranla yok denilecek kadar azaldı. (Dikkat! Yok demiyorum. Eskiye oranla sayıda yüksek bir azalma olduğunu söylüyorum. “En azından Türkiye’de bu böyle..”) Eğer bu azalma düzenli olarak artarsa, (yani daha da azalırsa) dediğim gibi bu kitap da ömrünü tüketir. Sezonu oldukça yaşamını sürdürebilecektir. Ama ya ömrü biterse?

“KAHROLSUN SOVYETLER, KAHROLSUN KOMÜNİZM! YAŞASIN AMERİKA, YAŞASIN KAPİTALİZM!”

Khaled, hala aynı Khaled. Burada aklıma şu şarkı geldi nedense, (daha doğrusu şu nakaratı) “Sevemedim kara gözlüm seni doyunca...” bu kadar tek.. Devamı değil. Sevemedim şu adamı gitti yahu! Neyse, konumuz sevip sevmemek değil sonuçta... Ama “yiğidi öldür hakkını yeme” diye boşuna dememişler. O zaman ben de hakkını iade edeyim adama. Uçurtma Avcısı’na kıyasla kalemine güç katmış. Betimleme açısından... Betimleme gücü daha iyi bir hal almış. Ama adam her şeye rağmen Amerika’yı savunmaya devam ediyor yahu!.. Kelimenin tam manasıyla (kimse kusura bakmasın ama) “Yalak” bu adam...

Yaşadığın acıya saygımız var. Bir savaştan kaçmışsın ve adamlar sana kapısını açmış. Eyvallah! Yalnız, 2001’de yaşanan (sahte) ‘İkiz Kule’ saldırısını (elinden gelse) Afganistan’ın yok olmasından daha büyük bir felaket olarak niteleyecek... Ya da, romanda Tarık gibi, Amerika’nın Afganistan’a savaş açmasının iyi olacağını söyleyecek.. Her yalanın bir gerçeklik payı vardır. Bir yandan sevinirken (Tarık ile) öbür yandan utanç duyuyor bu isteğinden (Leyla ile)... Hiçbir -izm’i savunmam. Ne olduklarını bile bilmem. Yalnız, dinsiz bir adamın, komünistleri dinsiz diye küçük görüp dışlaması bana çok komik ve ironik geliyor. Yani düşünün ki, Müslüman olmayan bir vatandaş size, “Sen Müslüman değilsin. Sen kötüsün.” demesi gibi bir şey bu...

Kitabın esas konularından biri olan ‘kadın’ veya ‘çocuk gelin’ mevzularına ise hiç değinmeyeceğim. Korkuyorum çünkü. Son zamanlarda “yoğurt beyazdır” dediğimde bile insanlar sözlerimi çarpıtıyorlarsa ve zaten yukarıda yeterince açık hedef yapıp eleştirilmeyi göze almışken, bunun üzerine (son zamanların en en en hassas konusu olan) ‘kadın’ ile ilgili ağzımı açmaya korkuyorum. Çünkü bu öyle bir konu ki günümüzde, “yukarı tükürsen bıyık, aşağı tükürsen sakal...” mevzusuna dönmüş. Bunun için de incelemeyi (korktuğum için) yarıda kesiyorum...

Kitabın genel anlamında, betimlemesi iyi. Hikayesi güçlü. Yalnız daha da iyileştirilebilirdi. Çeviri çok başarılı değildi. İdare ederdi. Kurguda bazı sıkıntıları vardı. Daha da iyileştirilebilirdi. Ama ‘sezonunun kitabı’ olarak çok başarılı bir kitap. Ömrünü tüketmek üzere olması kötü.. (kitabı sevenler için..) Edebi anlamda yine vasat. Başarılı değil. Zaten edebi bir eser ortaya koyma ve zamana meydan okuma kaygısı yok...

“Biz Afganistan’ız, kötü bir savaştan çıktık.
Amerika olmasa, kıçımızı kurtaramazdık.
Kadın üzerinden biraz da prim kastık,
mı tamamdır. Bestseller'daki yerimizi kaptık.”
temalı bu yapım, okunmadığı takdirde bir kayıp yaratmaz!.. Okumak isteyenlere keyifli okumalar dilerim. İstemeyenlere de daha kaliteli bir kitapta keyifli okumalar dilerim... Sağlıcakla kalın..

Merhaba sayın okurlar bu kitapta bir ülkenin varlığı ve yok oluşu anlatılıyor. Acaba Afganistan diye bir ülke kaldı mı? Evet ben bu soruyu sordum kendime. Romanda geçenler bu dünya da yaşanabilecek en kötü şeylerin bu ülkede yaşandığını anlatıyor. Büyük devletlerin ölüm alanı haline getirilmiş bir ülke. Roman konusu, anlatımı ile çok iyi bir eserdi. En etkileyici yerlerinden birisi de kadınların kendileri ile ilgili bir kararlarının olmaması, sadece itaat kocaya, babaya, okuyanlar bilecektir. Meryem eşini öldürdükten söylediği bir cümlesi var. 'Tek başıma kendi aldığım ilk karar' şeklinde söylüyor. Bunca acıya, zorluğa direnen yine de yaşama umudunu kaybetmeyen tüm Afganistan kadınlarına ve halkına selamlar..

İlk kitabı uçurtma avcısı gibi, ikinci kitabı bin muhteşem güneş kitabında da başarısını gösteren Khaled hosseini, yine doğduğu toprakları anlatan ama bu sefer hayatın başka acı yönlerine, genel olarak kadının toplumsal olarak önyargılarına değinmiş.

Afganistanlı yazar Khaled hosseini, çocukken yaşadığı Afganistanı da değerlendirerek, 1973 yılından 2003 yılına kadar Afganistan topraklarında iki kadının hayatını ele alarak, o dönem de yaşanan savaşı, şiddeti, acıları, zorbalıkla islamlaştırma kurallarını, özellikle kadınların zorluklarını dile getirmiş ama kitabın başka bir yönünü daha ele almış; Kadının toplumda yeri ve önemi, eğitimi, iş hayatı...
Bir erkek yazar olarak, kadının önemine vurgu yapması beni açıkçası kitabın başından sonuna etkiledi.

Afganistan da iki kadersiz kadın: Meryem ve Leyla. Meryem, 4 kadınlı bir adamın yasak aşkı hizmetçiden olma kızı, Afganistan'ın deyimiyle bir harami. Babası, utanıp onu küçük yaşta, yaşlı bir adama verene kadar masum bir kız.
Diğer yanda babası tarafından değer gören, eğitim alan bir kız çocuğu Leyla. Bir topal olan Tarık ile aşkları ve onları ayıran kader. Savaş yüzünden annesini ve babasını kaybeden ve yolları Meryem ile kesişen Leyla. Bakalım kader onları nasıl biraraya getirecek ve ne yol çizecek?

Sabırın, aşkın, sevginin, dostluğun çıkmaz yolların nasıl düzlüklere açılacabileceğini gösteren yaratıcı bir kalem...