Kyklops
EuripidesEuripides (MÖ y. 484-406): Atina’nın yetiştirdiği üç büyük tragedya şairi arasında en fazla eseri günümüze ulaşan sanatçı olarak özel bir yeri vardır. Bu özelliği şenliklerde Aiskhylos ve Sophokles kadar birincilik ödülü kazanmamış olsa da halk arasında daha çok beğenilen bir şair olmasına bağlanır. Euripides’in oyun kahramanları insana özgü zayıflık ve kusurları taşırlar, yaşadıkları trajediler de bu kusurları ile vazgeçemedikleri tutkularından kaynaklanır. Euripides çağdaş tiyatroya en yakın eserler veren klasik ozan veya modern ozanların ilki sayılabilir. Kyklops günümüze kadar tam olarak gelen tek satyrikon dramadır. Tragedya trilojisinden sonra izlenen ve komik içeriğiyle seyircileri rahatlatmayı amaçlayan satyrikon drama genellikle basit bir kurguya sahip kısa bir oyundur. Homeros’tan başka Kytheralı Philoksenos ve İskenderiyeli Theokritos tarafından da işlenen Kyklops teması Euripides’in bu eserinde alaycı ve komik bir yaklaşımla ele alınmıştır. Odysseus ile Polyphemos çatışmasında, sık sık ironik atıflarda bulunulan Odysseia arka planda bir model görevi görmektedir.
Kitabın Konusu:
72 sayfa · İlk Yayın Tarihi: 421
Yorumlar ve İncelemeler
Odysseus'un Kyklops ile Mücadelesi
Kyklops, Türk mitolojisindeki tepegöz'ün aynısıdır.
Tahta at fikriyle Truva'nin yerlebir olmasına sebep olan dahi komutan Odysseus'un savaştan sonra evine dönerken yolunu kaybetmesi ve birçok maceralar içeren yolculuğu 
Odysseia adlı eserde ayrıntılı bir şekilde anlatılmaktadır.
Bu kısacık eserde ise yolculuk duraklarından biri olan tek gözlü devlerin yaşadığı Sicilya Adasına gelen Odyssseus ve arkadaşlarının yaşadıkları anlatılıyor. Kyklopslara insan vücutlu belden aşağısı keçi ayaklı olan Satirler hizmet etmektedir.
Mitoloji severlerin bir solukta keyifle okuyacakları güzel bir tiyatro metni. Tavsiye olunur.
GÜNÜMÜZE TAM OLARAK
GELEN “TEK SATYRIKON DRAMA”
Bugün Atina’nın yetiştirdiği üç büyük tragedya şairi arasında en fazla eseri günümüze ulaşan Euripides’in Odysseus ile tek gözlü dev Polyphemos’un çatışmasını dillendirdiği #kyklops ile selamlıyorum sizi.
Her ne kadar #aiskhylos ve #sophokles kadar şenliklerde kazanılmış birincilikleri çok değilse de halk tarafından daha çok benimsenmiş Euripides ile …
Esere gelince… Başlıkta bahsettiğim gibi bu bir #satyrikondrama
Gelin, biraz bu sıfat hakkında laflayalım!
Mitolojide #satirler şarap, eğlence ve bereket tanrısı Dionysos’un maiyeti olan “yarı insan yarı keçi” varlıklardır. Bedensel hazlara ve cinselliğe meyilli oluşları yüzünden çağlar boyunca “satyrikon” sıfatı hayvani arzular tarafından yönlendirilen şehvet düşkünlüğünü ifade etmek amacıyla kullanılmış.
Bir şiir türünü tanımlamak için kullanılan “satirik” ise alaycı ve eleştirici bir anlatımı olan şiirler için kullanılır. Yergi, hiciv ve taşlama olarak da nitelenen kelime Hint Avrupa dillerinde “karmakarışık” anlamına gelen “satire” kelimesinden türetilmiştir.
Şüphesiz biraz araştırmayla herkesin bulabileceği bu bilgileri ukalalık olsun diye yazmadım.
Maksadım “ne okuduğumuz kadar, neyi nasıl okuduğumuzun” önemine vurgu yapmak…
Kent hayatından uzak halkın mağaralarda yaşadığı, kadının bir birey olarak değil ulaşılamayan bir cinsel arzu objesi olarak görüldüğü, alışverişin takas yoluyla yapıldığı ve Homeros’un Kyklops satyrikon dramasından komik unsurlarla ayrışan bu yükte hafif pahada ağır eseri keyifle okudum.
Kyklops
Yazar Hakkında
EuripidesYazar · 23 kitap
Euripides (Yunanca: Ευριπίδης) (MÖ 480 - MÖ 406), Eshilos ve Sofokles'ten sonra Atina'nın yetiştirdiği üçüncü büyük trajedi şairidir. Düşünce adamı, Atina’lı oyun yazarlarının en büyüğü olan, insanları bekleyen gerçek ve zorlu sorunları ortaya koyarak insanları düşünmeye zorladı. Bernard Shaw gibi Euripides de insanları tedirgin etmiş ve kızdırmıştır. Kutsal değerlere saygısızlık ve kadın düşmanlığıyla suçlanmıştır. Ama yine de üstün şiirsellikle anlatılan düşünceleri dinlenmiştir. Vatanı olan Atina’yı terkedinceye kadar da bu taşlama ve lanetlemelerin ardı arkası kesilmemiştir. Fakat ölümünden sonra bütün tragedya yazarlarının en ünlüsü, en arananı olmuş ve o çağdan bu yana adı ölmez yazarlar arasında yer almıştır.
Euripides, M.Ö. 480 yılında Salamis’de doğdu. O tarihte Yunanlarla Pers İmparatorluğu arasında amansız savaşlar yaşanıyordu. Euripides’in anne ve babasına birçok kötü yakıştırma yapılmasına rağmen gerçekte, babası Apollon tapınağı ile ilgili bir görevin mirasçısı zengin bir soydan geliyordu. Kaynaklara göre annesi de soylu bir ailenin kızıydı. Evripides gençliğinde resim üzerine çalışmış ve sanatını sürdürme amacında olmasına rağmen yirmi beş yaşında, tragedya ve şiir yazmak için resmi bırakmıştır. İlk oyunu olan ”Pelias’ın Kızları”, MÖ 455 yılında sahneye konmuş ve Atina halkı o an gökyüzünden yeni bir yıldızın inmekte olduğunun farkına varmıştı. Bu yeni şairin tiyatronun tumturaklı ve ağdalı dilinden çok uzak yalın ve güçlü bir deyişi ve yeni fikirleri de beraberinde getirdiğini anlamıştı.
Euripides’in yenilikçi ve korkusuz bir yanı vardı. İlginç olayları anlatırken yeni teknik buluşlar kullanıyordu. En güçlü yönü de gerilim sahnelerindeki başarısı ve her sahnede üstün bir şiirsellik yaratmasıydı. MÖ 438'de Truva Savaşı'nda Akhilleus’un mızrağıyla yaralanan Telephus’un hikâyesini anlattığı oyunda geçen olaylar dizisi ve bunların sahneye uygulanışı Evripides’in gücünü ortaya koyar. Bu oyun, eski Yunan sahne geleneklerine indirdiği darbe nedeniyle de büyük önem taşır. Bir dilenci ilk defa sahici paçavralarla sahneye çıkmıştı. Bu o zamanki izleyici üzerinde şok etkisi yaratmıştı. Oyunun sahneye konmasındaki gerçekçilik, Euripides’in en acımasız eleştirmeni ve Yunan tiyatrosunun en büyük komedi ustası Aristophanes’in saldırı nedenlerinin başında gelir.”Thesmosphoriazusae” adlı komedisinde Aristophanes, Yunan kadınlara, oyunlarında kadın kişilerini sevimsiz gösterdiğinden ötürü Euripides’den intikam almak üzere komplo hazırlatır.
Fakat Euripides’in kadınları, tutkularına kapılsalar da, hiçbir zaman sevimsiz değillerdir. Sadece idealleştirilmelerinin yanında yaşayan birer insan oldukları gerçeğini vurgularlar. Euripides ayrıca geçmişin ulu tanrılarının, nasıl yeri geldiğinde hiç de tanrısal olmayan hilelere başvurduklarını açık seçik sahnede ortaya koydu. Bu, çoğu kimsenin tanrılara hakaret olarak algıladığı bir bakış açısıydı.
Euripides bir demokrattı, fakat demagoglardan ,büyük bürokratlardan, halkına savaş ve felaket getiren kayıtsız ve kaygısız önderlerden nefret ederdi. ”Yakaranlar” ve ”Truvalı Kadınlar” adlı oyunlarında Sparta ile süregelen savaşın iç karartan izleri görülür. Bu ünlü tragedya yazarının hayatı üzerine söylenebilecek çok az şey olmasına rağmen, Salamis’deki topraklarında yaşadı ve şiirlerini denize bakan bir mağarada yazardı. Mümkün olduğu kadar topluma az karışan, ağırbaşlı ve somurtkan bir adamdı. İnsanlardan uzak seçtiği bu yalnız yaşam, onun tanrılardan nefret eden, toplumla ilişkilerini kesmiş, huysuz, hırçın ve kuşkucu bir kişi olarak tanınmasına yol açmıştır.
Euripides bir Atina vatandaşı olarak kendini toplum hayatından büsbütün ayrı tutmamıştır. Orduda görev almış, Magnesia konsüllüğü yapmış ve devlete parasal yardımlarda bulunmuştur. MÖ 408 yılında tanrılara saygısızlık ettiği gerekçesiyle komedi yazarlarının ve halkın saldırılarına maruz kalarak Atina’yı terk etmiş Makedonya kralı Archelaus’a sığınmıştır. Kral tarafından çok iyi karşılanmış ve ölmeden önceki bu on sekiz ayını huzur ve barış içinde yaşamıştır. Ölüm nedeni çelişkilidir , kimi söylentilere göre saraydaki kıskanç kişiler tarafından av köpeklerine parçalatılmıştır. ”Bacchae” adlı oyunu ölümden sonra sahnelenmiş ve ödül almıştır.
Euripides’in kendi izinden giden üç oyun yazarı oğlu ölümünden sonra babalarının oyunlarını sahnelemişlerdir. Euripides’in 80-90 tragedyası olduğu bilinmesine rağmen günümüze yalnız 18 tanesi erişebilmiştir.
Kaynak: tr.wikipedia.org/wiki/Euripides
