Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Gönderi Oluştur
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.36.27
ligarba
ligarba
@ligarba61
30 Eylül 1957
4014 okur puanı
Mayıs 2021 tarihinde katıldı
Şu anda okuduğu kitap
Okuma Hedefleri
Kendini, anlatmak, hep anlatmak... bıkmadan, usanma dan, sonuna kadar anlatmak şeklinde vareden bir bitmez tü kenmez dil akışı-aktarımını bilebiidiyse şiirimiz, bunu önce likle Nazım Hikmet'e, ama pek çok yönden ve daha fazlasını Edip Cansever'e borçludur; iddiayı daha anlaşılır kılmak adına eklemek gerekir ki mesele nicelikle ilgili değildir ve mesela, külliyatının cesametiyle hem Nazım Hikmet hem de Edip Cansever'in yazdıklarını geride bırakan Fazıl Hüsnü Dağlarca anlatmamış, söylemiştir.
Anlattığı, tek kelimelik bir maceradır Edip Cansever'in... ama işte, öyle bir "tek kelime"dir ki o macera, geçmişi ve şimdiyi, içine geleceği de katıp "an"da kavrayan binbir kollu kapsayışıyla "varoluş"un akla geldik gelmedik tüm konakla rına uğrar; eğleşir de o konaklarda bir zaman, ama hangi ko nakta ne süre eğleşirse eğleşsin, bir sonraki konağın çağrısı kaçınılmazdır ve bir zaman da söz konusu o "yeni" konağın suyundan içmek üzere yola koyulmak zorunda kalır; sonra bir konak daha, sonra bir daha..
Düşüp yatağın dalgalarına
Günlerce sürüyor bu yolculuk,
Durmadan akıtıyor bir oluk
Korkuyu sükûtun mezarına.
Ve delirmenin tatlı vehmini
Sessizlik odama dolduruyor,
Kargam hâlâ başımda duruyor
Halley'in çarpma tehlikesine karşı heyecanla tit reyip duruyordu. Bu korkunun pek yersiz olduğunu, kö tülük istercesine yayılan bu haberlere rağmen kimsenin başı bile ağrımayacağını ön sözde temin etmiştim. İş de diğim gibi oldu. Korkutanlar, Halley'in dünya sakinlerine bir şey hissetirmeksizin nezaketle geçip gittiğini görünce, kaç zamandır bulaşıcı bir hastalık haline gelen umumi korkuyu yeniden ortaya çıkarmak için dünyaya çatmak üzere yıldızın geri döneceğini iddia garipliğine kadar var maktan çekinmediler...
İnsanların yalancılıktaki cüretlerine bundan büyük ör nek mi olur! Halley geri dönecektir. Fakat yetmiş beş sene sonra!.. Şu satırlara bakanlar içinde rumi 1401 senesine1
204 kadar hayatta kalacak bahtiyarlar bulunursa geçirdikleri şu tecrübeye dayanarak gelecekteki evlatlarımıza yalanla ra itibar etmeme lüzumunu tekrar etsinler.
Her sonbaharda birbiri üzerine dökülen ağaç yaprak ları gibi insanlar da birbirleri ardına toprağa yatarak yok oluyor. Bu değişmez, umumi bir kanun... Niçin endişe etmeli? Şu dünyada erilen başka ne var? Hayat yalan. . . Ölüm hakikat...
Okur Takip Önerileri
Dağıtamıyor karanlığı özlemim bile
Ey ak bulutların yansıması sen yoksun artık!
Geri gelmiyor yaşantı ölümden sonra.
Hiç boşalmış göller döner mi geriye?
Küçük gümüşten derelerdin sen, akıp gittin!
İnce ince. Yitirdim seni.
Daldırdım ellerimi gölgeni tutamadım. Bırakmadın yüzünü sularda bile.
Sen ışığıydın ülkemin, zakkum rengi...
Kat kat oldum artık az giden uz giden...
Çorak topraklarımı götürdün ey yağmur!
Oysa bir demet kır çiçeğiydin sevgiden
Pençe pençe dökülüp hava fişeklerinde.
Umut tarlasıydın saçılmış gökyüzünde
Titreşen başakların vardı yıldızlardan.
Güneş bir tırpandı, biçti hepsini
Denizler eriyip çöktü tekliğimizden
Bulamadım yüzünü düşlerde bile.
Bu deneyimlerden geçmiş Van Gogh, son derece açık bir biçimde gerçek kurtuluşu dile getirir: "Herkesin kendi düğümünü kendinin çözmesi gerek."
Ama çözüldükçe karışan, büsbütün işin içinden çıkılmaz olan düğümler de vardır. Kördüğümler.
Fırça, tuval ve boyalar da yetmeyebilir bu kördüğümü çözmeye. Ama gene de düğümü çözecek olan kişinin kendisidir. Ak kâğıda düşmüş sözcüklerle. Ya da ak keten tuvale düşmüş renklerle.
Van Gogh daha o yıllarda Beckett gibi konuşur: "Devam etmek, devam etmek, işte gerekli olan bu..
Edebi geleneğimizde çeşitli nedenlerle "müstear isim" kullanmak, kimliğini gizleyerek başka bir adla yazmak hemen hemen bütün yazar ve şair lerin başvurduğu bir yöntem. Padişahlardan halk ozanlarına kadar "müstear" ve "mahlas" kullanma yan edip yok gibi. Padişahlar için geçerli olmasa bile yazının baskı altında tutulduğu ve yazanın başına çeşitli belalar açtığı bir ülkede siyasi nedenlerle takma ad altında yazmak, bazen de para kazanmak için yapılan "iş"lerde değişik kimlikler altında gizlenmek olağan ve anlaşılabilir bir durum.
Bu kitapta yazar ve şairlerimizin asıllan değil ama gölgeleri var; yani müstear isimleri. Hem varlar hem yoklar, hem ünleri çok yayılmış hem de sonsuza kadar gölge olarak kalmaya mahkumlar.
Çelebi modern bir şairdir sadece içeriği işleyişteki tutumuyla değil getirdiği yeni ve kusursuz teknik yüzünden de moderndir yaptığı imâleler kelime ve ses oyunları yakaladığı musiki kullandığı söz sanatları ve üzerinde durduğu konular onu geleneksel şiirimize de kopmaz bir biçimde bağlar.
Bu adam tiyatro sanatçısı. Bu adam şair. Bu adam elli yıllık yaşamı içersinde bir gün bile nasıl apartman sahibi olurum, nasıl altıma bir araba çekerim, nasıl fişmanca beye hulus çakarsam bir Avrupa seyahati ayarlarım diye düşünmemiş. Çok daha zor, çok daha gerçek, çok daha yüce bir tutkuya yaslamış tüm yaşamını. İnsanlara, ülkesinin yoksul insanlarına, ülkesinin perişanlığına, ülkesinin sancılarına nasıl yararlı olurum diye zorlamış yaşamını. Darlara düşmüş, ama tüketmemiş içinde çöreklenmiş halk sevgisini ... Her okuldan kovuldum. Anarşist dediler kovdular. Nihilist dediler kovdular. Komünist dediler kovdular. Otuz bir yıldır aktörlük yapıyorum. Elimden lehimcilik gelmedi. Marangozluk gelmedi. Benim savaşım daha güçlü, daha düzenli, daha mutlu bir dünya yaratmak. Ama elli yıllık ömrü darlarda, zorlarda geçirdik. Ne olursa olsun, istediğim, dilediğim bir çizgide sürdürüyorum ömrümü. Savaşı bırakmadan, kavgadan kaçmadan.
Elli yıllık bir yaşamın tüm zorlukları yıldırmamış, küstürmemiş ve yenik düşmemiş Cahit Irgat. Acısını şiirde kusmuş. Tiyatroda bitirmiş. “Köyün insanına tiyatro gerek. Halka daha çok, daha çok, daha çok tiyatro götürmek gerek. Tiyatro okuldur. Tiyatro bir kültür aracıdır,” diyor sonra, bu ülkenin tiyatro ağalarını suçlayarak bir gerçeği savunuyor.
Belki bu hayali pek ham görenler, şu fikrimi çok uzak bulan lar olur. Onlara verilecek cevabım şudur: «Kaynana - gelin» hırıl tısı ayrılık vakası gibi bitmez tükenmez dırıltılardandır. Ben bu davayı ta çocukluğumda dinlerdim. Hâlâ işitiyorum. Ömrüm var sa ihtiyarlığımda da kulaklarımın bundan boş kalacağına hic şüp he etmem. Şimdi mesele benim evlenmemde, sonra doğacak ço
cuğun kız olmasında mı kaldı? İş bundan ibaretse bu hiç bir şey değil. İşin bu ciheti hayat kanununu ilgilendirir bir iştir. Bütün âlemin her gün evlendiği, bazılarının kız çocukları da olduğu görü
lüyor. Bu hale şaşmak kimsenin aklına gelmiyor da benim şu ha yalime mi şaşılacak?
Bu cevabım doğru görüldüyse şunu da arzedeyim ki, bu ro manda üstünlüğü gelin hanıma kazandırdığımdan dolayı kızımın kaynanası bana gücenir, bundan doğan öcünü de kızımdan çıkar maya kalkışırsa şu hareketiyle kaynanalığını pek yersiz göster miş, onun için de muharrire büsbütün hak kazandırmış olur.
Buck adındaki bir köpeğin insanların işleri için acımasızca kullanılması sonucunda kendi potansiyelini keşfederek vahşi doğasını ortaya koyması şeklinde ifade edilebilir.
Buck, güçlü ve sevgi dolu bir evcil köpektir ancak bir gün çalınarak Alaska'da kurulan bir kamptaki köpek sürüsüne katılır. Buck, kampta acımasız bir şekilde eğitilir ve hizmet edeceği insanlara ve lider köpeklere karşı acımasız bir şekilde davranması öğretilir. Ancak zamanla Buck, doğal içgüdüleri ve vahşi doğasıyla yeniden bağlantı kurar ve liderlik pozisyonuna yükselir.
Vahşetin Çağrısı romanı, doğanın gücünü ve insanın doğal dünyaya olan bağını vurgulamaktadır. Jack London, doğal seçilimin gücüne, hayatta kalma mücadelesine ve vahşi doğanın insan doğasına olan etkisine dikkat çekmektedir. Roman aynı zamanda insanların doğal kaynakları sömürme eğilimleriyle karşı karşıya kaldığı bir çağda, doğal dünyaya saygı duyma ve onunla uyumlu yaşama fikrini de vurgulamaktadır.
Tarlalarda, atölyelerde, fabrikalarda karşılaşılan sorunların yanı sıra çalışmak zorunda bırakılan çocuklar da Orhan Kemal’in öykülerinde ağırlık bir yer tutar. Yazar Uyku adlı öyküsünde hafta sonu tatilinde de çalıştırılan çocuk işçilerin dramını anlatır. Bu üzücü ve yasa dışı durumu, çocuklara acıdığından yetkililere haber vermek isteyen bir ustanın para karşılığı susturulduğunu vurgulayarak işçilerin kişisel çıkarları açısından nasıl sömürüldüklerini de dile getirir.
Öykülerde çalışmak zorunda kalan kadınlara da rastlıyoruz. Ezilen, sömürülen, bedenini satmak zorunda bırakılan, köylülükle kentlilik arasında bocalayan, dedikoduyu ve işgüzarlığı da elden bırakmayan kadınlar… Sözgelimi kitapta yer alan Bir Ölüye Dair adlı öyküde, geçim derdi yüzünden kendini asan, üç çocuklu iplikhane işçisi Zehra’nın acı sonunu anlatıyor yazar. Kendini asmasının nedeni, namusuyla çalışıp çocuklarına ekmek yetiştirememesidir Zehra’nın.
Günümüzde de modern yaşamın ürettiği görüntülerin, teknolojik deformasyonun ötesinde değişen çok bir şey yok aslında.
Şiir sözcüklerle güzel biçimler kurmak sanatıdır, başka bir şey değildir. Ama sözcük nedir? Annedir, dosttur, kadehtir, hasrettir, hayaldir; yani bir anlamı, çağrışımı, bir gölgesi, hatta bir rengi ve adı olan nesnedir. Sözcük, insanoğlundan haber verir. İnsanoğlunu işlem ek her sanatçının boynunun borcudur. İnsanoğlu dünyanın en zegin m adenidir. Sözcük dedik am a sözcük boş bir kalıp değil ki! Şairin duyguları, düşünceleri, hayalleri, dünya görüşü, felsefesi, kişiliği, her şeyi şiirde belli olur. Şu var ki, sözcükleri tanımak, sevm ek, okşamasını bilmek gerek.
Kovrin ise eskisi gibi gayretle çalışıyor ve etrafında dö nen hengirneyi fark etmiyordu. Aşk bir körük gibi yangını daha da büyütınüştü sadece. Tanya'yla her buluşmaların dan sonra mutlulukla coşarak odasına gidiyor ve az evvel Tanya'yı nasıl öpüp ilanıaşk ediyorsa yine aynı tutkuyla kitaba ya da elyazmasına sarılıyordu. Kara keşişin Tanrı'nın seçkin kulları, ebedi gerçek, insanlığın parlak gelece ği ve benzeri şeyler hakkında söyledikleri, çalışmasına özel ve sıra dışı bir anlam katıyor, içini gururla ve diğer insan lardan daha yüksekte durduğu bilinciyle dolduruyordu. Haftada birkaç kere parkta ya da evde kara keşişle kar şıtaşıyor ve onunla uzun uzun sohbet ediyordu, ama bu kendisini korkutmuyor; tersine büyülüyordu, çünkü bu tür görüntülerin yalnızca kendini bir fikre hizmet etmeye adayan, üstün ve seçkin insanları ziyaret ettiğine kesinkes inanınıştı artık.
Bir keresinde keşiş öğle yemeği sırasında ortaya çıkmış ve yemek odasındaki pencerenin önüne oturmuştu. Kov rin sevinmiş, ardından büyük bir ustalıkla keşişin ilgisi ni çekebilecek bir sohbet başiatmıştı Yegor Semyonıç ve Tanya'yla; kara misafir dinliyor ve güler yüzle başını sallı yordu; öte taraftan Yegor Semyonıç ve Tanya da dinliyor, Kovrin'in kendileriyle değil, halüsinasyonuyla konuştu ğundan şüphe duymadan neşeyle gülümsüyorlardı.
BİZİM MAHALLEDE BAHAR
Kedileri bizim evin
Sokağa baharla çıkar.
Ağaçta ne işi var farenin
Ağaç da yok bizim orda
Ama serçesi boldur mahallenin.
Karşı evde bir kadın çorabı sallanıyor
Teki kiracı kızın bacağında,
Hele dinsin rüzgâr
Mahalleye ten kokusu sinecek.
Pencerelerde marul demetleri sallanır
Taze soğan kokusu siner sokağa, Ağaçlardan önce şehirde
Zerzavatçının beygiri yeşillenir.
Yaşar Kemal’in yazınsal evreninin en önemli karakteri doğadır. Doğayla insan birbirinden ayrılamayacak derecede iç içedir onun anlatısında. En az toplum kadar doğa da insanı, karakteri biçimlendirecektir. Öykülerinde doğanın zenginliğini kullanışının ilk örneklerini verecektir. “Yeşil Kertenkele” öyküsünde İbrahim’in düş dünyası, yalnızlığı hep doğayla birlikte vardır, doğa sığınağıdır çocuğun. “Avcı” öyküsünün Muslu karakteri ava çıktığı dağlarla bütünleşir, çocuğunun ölümü bile durduramaz onu, giyinip avının peşine gider. Doğanın anlatımındaki şiirsel atmosfer, çağrışımlar, imgeler, dil zenginliği, bir doğa sözlüğü oluşturacak kadar Yaşar Kemal’in yazın evrenine özgüdür. Romanlarında ise doğa, öykülerinden daha heybetli bir karaktere dönüşecek, bütün yapıtlarında, yarattığı Çukurova dünyasının rengârenk resmini oluşturacaktır.
Yaşar Kemal, bizim edebiyatımıza, Anadolu’ya özgü diliyle, biçemiyle bambaşka bir gerçekçilik damarı oluşturmuştur. Bu damarı, derinlikli yalınlığın içinde yarattığı karakterlerini, doğayı bugüne yansımalarıyla düşünüp sorgulamamız edebiyatımızın zenginliğini yeniden görmemizi sağlayacaktır.
