Yolumuzu, biz mi tayin ederiz? Yoksa birtakım eller, çıktığımız yolculukta bizi, kendi şartlarına ve kanunlarına göre, bu şartların çizdiği istikametlere doğru mu iter?
Mustafa Kemal iki gün boyunca Çalıkuşu romanını okudu. Maarifin görevini yerine getirmeyişinden söz ederek, gazeteci Mahmut Soydan'a romancı ve kitap hakkındaki görüşlerini şöyle açıklar: "Cidden muvaffak olmuş. Maatteessüf bugünlerde işler bu tarzda cereyan ediyor, eserde eski fikirlilerle yeni fikirlilerin mücadelesi tasvir edilmiş ve maalesef galip gelen taraf eski fikirlilerdir. Şu barış kurulsa da memleketin sosyal yaralarını esaslı bir şekilde tedaviye başlasak."
"Batmak üzere olan gemide, suların yükselmeye başladığı koridora açılan kamarasına kapatıldığı için hiçbir şeyin farkında olmayan zavallı eski bir kaptan gibiydi."