Birçok ağır hastalara ölmek üzere iken neler hissettiklerini sormayı alışkanlık hâline getiren bir marifet ehline komada iken; "Sen ölümü nasıl buluyorsun?" diye sorarlar. Cevabı şöyle olur; "Sanki gökler yere kapaklanmış ve sanki canım iğnenin deliğinden çıkıyor."
Dünyayı, düştüğü dikenli bahçeyi daha da çekilmez hale getirmekten öte bir marifet sergileyememiş sefill bir günahkar olarak terk edeceğimi düşünmekten alamıyordum kendimi. Günah denen mefhumun tanımı ve kapsamı konusunda kafam karışıktı. Fakat o mendeburdan mebzul miktarda işlediğime inancım tamdı. Günahkarları öbür dünyada nelerin beklediğini de az çok işitmiştim. Sıcağı sevmezdim. Ateşi sevmezdim. Cezayı sevmezdim. Çünkü insana en çok suçunu hatırlatırdı cezalar. Onca teşrikimesaimize rağmen, kolayca tahmin edebileceğiniz üzere, suçluluktan da zerrece hazzetmezdim.
O bütün bunları yaşamış, unutmuş, sonra yine yaşamış ve unutmuştu, çünkü esas olan budur. İnsan bu yaşa kadar ancak unutarak yaşayabilir.
Marifet sanki!
Savaşılmaz diye bir şey yok prensesim;
İnsanlık diye bir şey var.
Marifet savaşı doğru seçmekte sanki
Ve içimizdeki askeri
Bırakmakta: biriksin
İnsan gibi bir rütbeye sıçramak için.
Fikirler yok, putlar var. Eylem yok, gösteriş var. Dostluk yok. haset var. Millet birbirine sövmeyi marifet bellemiş. Sanki düşmanımız emperyalizm değil de. kendimiziz.
Anadolu insanının biriktirme huyu vardır. Avrupa'lı bir şeyi beğenmediği zaman hemen söyler. Sanki marifetmiş gibi!
Anadolu insanı ise beğendiğini söyler, beğenmediğini bir kenarda dinlenmeye alır. Bir başka deyişle biriktirmeye koyulur.
Üstelik, o da tıpkı Avrupalı gibi, yaptığının bir marifet olduğunu zanneder.
Bazı akşamlar, bütün arkadaşları evlerine döndüğü zaman, o tek başına yıldızlı gökkubbenin altında taş basamaklara oturur ve o görkemli sessizliği dinlerdi. Bazen de kocaman, dev bir istiridyenin içinde oturup yıldızlar âlemini dinliyormuş gibi olurdu. İşte o zaman hafif ama gizemli bir müzik yüreğine dolardı sanki. Özellikle böyle gecelerde çok güzel rüyalar görürdü. Eğer hâlâ dinlemek büyük bir marifet değil diyenler varsa, Momo'nun dinlediği gibi dinlemeyi bir denesinler bakalım.