Bir Başka Mavi

Ben bir Adalar Vapuruyum. Altımda uzanmış uçsuz bucaksız deniz, üzerimde mavi kanatlı gök ve yanı başımda sürüsüne isyankar ayrık otu martılar. İnsanlar; tüm dertlerini, hüzünlerini parça parça ettikleri simite bulayıp martılara atan ve onlardan da geriye isyanı, karşılıksız aşkı alan insanlar.
Yıllardır gövdemde aşk acısı çeken gençleri, yapayalnız ihtiyarları ve umarsızlığa düşmüş kalbi hasta insancıkları gezdirdim. Acaba bundan mıdır demirlerimin pası, dökülmeyen başlayan duvar boyaları? Yok yok hiç olur mu öyle, ben yalnızca umutsuzları gezdirmedim ki. İskeleye yaklaştıkça kalbinin ritmi hızla artan aşıkları, annesine gülücükler saçan bebekleri, her gördüğü yeni şeyi gözünü kocaman açarak yalayıp yutmaya çalışan çocukları ve en güzeli de yaptıkları müzikle yolcuların içine bir parça yaşam sihri damlatan amatör müzisyenleri de taşıdım. Benimkisi anca olsa olsa hızla akıp geçen yıllardan kaynaklı bir tür yaşlanma kuruntusu, başka bir şey değil.
Halbuki, daha düne kadar son zamanlarda içimde gelişen hislerin yalnızca bir kuruntu olduğunu sanıyordum. Fakat dün bizim müdüriyetten resmi bir yazı geldi bana. Mektupta, yarın yapılacak Adalar seferinin benim bu hayattaki son yolculuğum olduğunu, otuz beş yıldır yaptığım başarılı seferler için tebrik ettiklerini ifade eden daha bir takım başka süslü ve -sözüm ona- göğüs kabartıcı cümleler yer alıyordu.
Peki benim hayalim bu muydu? Tabii ki böyle değildi. Zaman gelecekti, ben artık yaşlandığıma, takatimin kalmadığına karar verecek ve emekliliğim için müdüriyete başvuracaktım. Benim için –son sefer sonrası- şöyle afili bir tören düzenlenecekti; başta benimle bugüne kadar aynı yola baş koymuş kaptanlar ile tüm gemi insanları, emektar yolcular ve benim ne kadar da başarılı, görevini aşkla yapan bir vapur olduğuma dair ekabir konuşmalar yapacak üst düzey yetkililer olacaktı. Şimdi ise elimde bir iki süslü cümleyle yazılmış bir mektup ve bana lütufmuş gibi sunulan otuz beşinci yıl takdir beratı var.
Bugün kendi veda törenimi düzenlesem yarın yazarlar mı gazeteler beni? Çıkar mıyım acaba televizyon kanallarının akşam bültenlerine? Bir emektar Adalar Vapurunun vedası çeker mi ilgilerini?
Denizden, güneşten, gökten, martılardan ve tabii ki insanlardan ayrılacak olmak beni o kadar derinden üzüyor ki... Hayat ne ilginç değil mi? Otuz beş yıllık yaşamımda en sevdiklerim hep insanlar oldu ama bana bu tarifsiz kederi de yaşatan insanlar, gaddar, acımasız, kıymet bilmeyen insanlar. Bana bu haksızlığı yapanlara karşı öyle bir öfke doluyum ki, onlara öyle bir acı tattırmak istiyorum ki bir vapurun gururuyla oynamanın nelere mal olduğunu anlasınlar.
Acaba gerçekten anlarlar mı? Anlarlar, anlarlar, hem de öyle bir anlarlar ki...
“Babalara Geldik TV Ana Haber Bülteni’nde karşınızdayız sayın seyirciler, ben spikeriniz Deniz Dalgacı. Ne yazık ki bültenimize üzücü bir son dakika haberiyle başlıyoruz. Eminönü-Adalar seferini yapmakta olan Cahit Sıtkı Tarancı Vapuru, saat 15:00 sıralarında, beş yüz otuz beş yolcusu ve on beş mürettebatıyla Büyükada açıklarında battı. Yetkililerin ilk açıklamalarına göre canhıraş yapılan tüm arama ve kurtarma çalışmalarına rağmen yolcu ve mürettebattan henüz kurtulan bir kimse bulunmamaktadır. Vapurun neden battığına dair henüz bir bulgu bulunmamakla birlikte motor bölümünde yaşanan arızadan kaynaklı bu elim kazanın olduğu tahmin edilmektedir.”
“Sayın seyirciler, canlı yayınımıza telefon bağlantısıyla Ulaştırdık mı Yoksa Ulaştıramadık mı Dairesi Başkanı Dr.Hayati Battık’ı konuk ediyoruz. Sayın Battık, yaşanılan üzücü felaketle ilgili duygu ve düşüncelerinizi almak istiyoruz.”
“Deniz Hanım, öncelikle bu talihsiz kazada ölen kardeşlerimize Allah’tan rahmet ve yakınlarına da başsağlığı diliyorum. Bugün ne yazık ki ülkemizin en büyük deniz kazalarından birini yaşadık. Şu an kazaya sebep olan neden tam olarak belli olmamakla birlikte inceleme ekibimiz en ince ayrıntısına kadar olayı titizlikle tetkik edeceklerdir. Halkımız bu konuda müsterih olsun, eğer bir ihmal söz konusuysa sorumlularla ilgili gerekli tahkikat derinlemesine yapılacaktır. Son olarak yaşanılan bu elim kazadan dolayı tüm halkımıza sabır ve metanet diliyorum.”
“Sayın seyirciler, Dr.Hayati Battık’a değerli görüşleri için teşekkür ediyor ve bir başka habere geçiyoruz. Ankara Sincan’da katliam gibi trafik kazası, beş ölü, on yaralı...

Şair daha yolun yarısı demişti ama bugün denizin huzurlu derinliğinde sonlandı yolculuğum.

Beni merak ediyorsanız bu resimden bana bakın.
https://www.dropbox.com/...zycdj/Mavis.jpg?dl=0


Üzerimde duran küllük, yeşile çalan taşlı çakmak ve yarım bırakılmış bir Maltepe sigarasından ibaret. Gerisi alabildiğine toz, toprak. Unuttular bizi, işe yarar yanlarımızı söküp bir boş tarlaya çektiler hurdamızı. Şimdi kurda kuşa yuva olduk. Üzerimde duran küllük, yeşile çalan taşlı çakmak ve yarım bırakılmış Maltepe sigarası.

Geçmişimiz çok başkaydı bizim. Boncuk Göz’ün yününden eğirdiler beni. Topak topak yünü Ehlizar hatun dizine vurdukça ipe çevirdi. Öreke fırfır döner de dönerdi dizinde. Asıl eğrilme amacım bir gözü karanın leçeğinde süs olmaktı lakin bir parçam direksiyona bir parçam ise koca otobüsün torpidosuna süs olmak imiş. Boncuk Göz’ün yününden tam tamına üç ip çilesi çıkarı verdi Ehlizar hatun. Gerisi ise kızların işiydi. Gerdiler hananın iplerini, hazırda durmalıydı. Dereden it üzümü de toplanmış kazana atılmış kaynatılıyordu. Kıvamını alınca usulca saldılar beni kazana, beyaz halim yavaş yavaş allanıyor it üzümü renginde koyulaşıyordum. Mora çalan bir renge bürünmeye başladım. Sonra uzunca odun kürek ile karıştırıp içime işlediler rengi. Kazanın suyu soğumağa başladı, aldılar içerisinden, kurumam için beni metre metre kestiler, serdiler yerlere. Üç gün kaldım gündüzün güneşi ve gecenin ayazında sonra iyice koyulaştı rengim. İstenilen kıvama gelmiş olmalıydım ki Ayfer Kız topladı beni yerden.

Gergisi çekilmiş hananın başına geçtik, kirkit ise hemen yanı başınızda pırıl pırıl parlıyordu. Çok daha kısa ölçülere böldüler, metreler uzunluğunda eğrilen ben artık iki santimlik parçalar halindeydim. Ayfer hatun hana gergisini çekti, ince kemikli parmakları ile usulca diğer parçalarımdan ayırıp iki düğüm ile beni gergin iplere düğümlemeye başladı. Öyle hızlı bir şekilde yapıyordu ki işini, parmaklarını takip etmek ise çoktan zorlaşmıştı benim için. Her düğümde biraz daha şekilleniyor biraz daha hacmim artıyordu. Aklında bir sürü motif vardı ama o beni sadece tek bir renk yapmayı aklına koymuştu. Beş dakika içerisinde düğüm sayısı yüzlere ulaşmıştı. Sonra kirkite elini attı ve taraklı kısmı hanaya gelecek şekilde düğümlerime vurdu. Pek canım yanmadı ama o vurdukça düğümlerim daha da sıklaştı, kavi, mökkem oldu. Saatler ardı sıra ilerledi. Hacmim metrelere ulaştı, sonra bir güzelce beni hanadan ayırdı. Öylece saldı yere…

“Ayfer gözlerine yazık kızımcan ne gerek vardı,” diye söze girdi Ehlizar hatun yere serilmiş beni gördüğünde.
“Ana, Patom’a kurban olsun bu gözler,” diye karşılığını verdi Ayfer hatun.
“Deli deli konuşma,” deyip, dönüp sırtını odadan çıktı Ehlizar hatun.

Akşamın geç vaktinde yedi kardeşin ikincisi Nurettin geldi. Ayfer ise altı erkek kardeşin arasındaki tek kız kardeşti. Üç abisi, üçte kardeşi vardı Ayfer hatunun, evliydi bir oğlu ve birde kızı evlada sahipti. Ehlizar hatunun iki gözdesinden birisi Nurettin diğeri ise Ayfer’di. Ama olsundu diğerleri de evlattı, sevilirdi.

Beni fark edince Nurettin hemen söze girdi. “Bacı bu nedir?”
“Pato’m az önce hanadan söktüm, Zağlı’ya örteriz değil mi? Örteriz dimi?” diye heyecanla hızlı konuşmaya başladı Ayfer hatun.
“Tamam, bacı ön camın kenarından, torpidoya kadar kapatırız bununla,” deyip bacısına sarıldı Nurettin. Diğer kardeşleriyle bu kadar iyi anlaşamayan abi kardeş birbirleri ile konuşmadan dahi anlaşabiliyorlardı.

Sabahın ayazında serildiğim yerden Nüro ( Nurettin) bir hamlede aldı beni. Hiç eğilip bükülmeden sofadan çıkıp, soğuk bir esintiyle karşılaştım. Gün yeni yeni ağarıyordu. Uzun bir zaman düğümlerimde güneşi hissetmeye çalıştım, olmadı, hissedemedim. Sonra gözüme o sekiz metre uzunluğundaki mavimsi yarı demir yarı camdan oluşan tuhaf şeyi gördüm. İnsanlar bu tuhaf alete otobüs diyrolardı. Bundan sonraki yaşantım ise onun sırtında olacağına asla emin olamazdım. Fakat öyle oldu, yıllarca beni torpidosunun üzerinde taşıdı. Hem göze hitap ediyordum hem de koyulan ufak tefek eşyaları hareket halinde kaymasını önlüyordum. Bu “Zağlının Işıltısı’yla” ilk karşılaşmamızdı. Nüro direksiyonun başına geçti, yarı marşa aldı otobüsü, birden her yerde ışıklar yanmaya başladı, sanırsın ortalık bayram yeri. Birkaç ikaz sesinden sonra başka bir şey duymağa daha başladım. Birisi tarif edemediğim bir gayda ile acılı bir şeyler söylüyordu. Daha sonradan adını öğreneceğim Sabri Şimşekoğlu’ydu sesin sahibi.

♪♪♫♫♫♪♪♫♫♪♪♫♫♪♪♪♫♫♫♪♪♫♫♪♪♫♫♪♪♪♫♫♫♪♪♫♫♪♪♫♫
“Polatlı eller gocaldı, ağardı başın
Vay bu hicran gocalttı, ben gocalmazdım of of
Göylere savruldu toprağım, taşım
Vay bu zaman gocalttı, ben gocalmazdım of of”
♪♪♫♫♫♪♪♫♫♪♪♫♫♪♪♪♫♫♫♪♪♫♫♪♪♫♫♪♪♪♫♫♫♪♪♫♫♪♪♫♫

“Ya Hayy,” diyerek jikleyi çekti, yarı olan kontak tam çevrildi ve homurtulu bir şekilde koca otobüs titremeye başladı. Gazı verdikçe bağırtısı karşı ki dağlarda yankılandı. Kafasını yana çevirdi ve beni hemen yanı başında gördü. Direksiyon başından kalkıp, beni uzunlamasına serdi koltuğa. Göz hesabı ile hem bana hem de öndeki konsola baktı. Beni kesmeye kıyamadığı kesindi. Usulca kaldırıp torpido üstü konsola uzattı beni. Elleri ile düğümlerim üzerinde gezerek bel veren yerlerimi düzeltti. Kenar kısımlarını tırnakları ile ütüleyip, konsol kenarına sıkıştırdı. Yeniden ellerini kullanarak iyice ütüledi düğümlerimi, kenar püsküllerimi düzeltti. Biraz gerileyip koridordan baktı. İlk defa gözlerinin ışıltısını orada gördüm. Yaklaştı, kül tablasını üzerime koydu hemen yanına yeşilimsi taşlı çakmağı ve Maltepe sigarası. Yeniden geçti direksiyon başına, motor ısı ikaz ışığına göz gezdirdi. Işık hala yanmaktaydı, ayağını gazdan geçip otobüsü rölantide çalışmaya bıraktı. Camı açıp elini Maltepe sigarasına uzattı. İçerisinden bir tane dal alıp, parmakları ile yumuşattı, ucundan kırdı. Dudaklarına götürdüğü gibi çakmağa uzandı ve ateşledi. Keyif ile günün ilk sigarasını tüttürdü. Otobüsün titremesi aniden kesildi. Motor artık ısınmıştı, artık yoluna bakıp ekmeğinin peşine koşabilirdi. İmdat indirdi, imdat indirilmesi ile küçük bir sarsıntı daha geçirdik. Vites kolu en sağa çekilip, yukarı itildi. Otobüs bir homurtu ile yola koyuldu. Yoldaydık…

“Mavi,” diye bir ses duydum. Sağa sola bakarken ses yeniden yenilendi. “Hişş Mavi,” “sana diyorum, duymaz mısın?” yeniden etrafı kolaçan ettim, ancak sesin sahibini bulamadım. “Mavi benim, Zağlının Işıltısı,” deyince bana seslendiğini anladım. “Ben Mavi değilim ki,” dedim. “Ama rengin benim rengime benzer, bana da mavi derler,” dedi. “Evet, sen mavisin, ben ise maviden çok mora çalıyorum,” dedim. “Olsun sen Maviş ol,” dedi. Ve bizim hikâyemiz buradan sonra başladı.


Zağlı kimi zaman ciddi ama genel olarak çok hoş sohbet bir duruma sahipti. Hiç duymadığım kişilerin sözlerini, şiirlerini bana okur, düşüncelerini yorumlardı. Hiç sıkılmadan sorduğum bütün soruları anlayabileceğim şekilde bana açıklar, bazı bazı saatlerce anlamam için uğraşırdı. Zağlı 1965 yılında İngiltere’nin Leyland kasabasında üretilmiş. Hiç kullanılmadan Gürcistan’a pazarlanmış. Gürcistan’da bir şirkete bağlı olarak çoğu kez ülkeler arası seyahatlerde kullanılıp, beli bükülünce de bir kenara itilmişti. Nasıl olduysa Nüro 1985 yılında Gürcistan’da Zağlı ile karşılaşmış, çok cüzi bir rakama satın alıp, ülkesine getirmiş. Mavi beyaz ve gerisin geriye paslanmış olan Zağlı Trabzon sanayisine sokulup, bir güzel sökülmüş her vidası. Koltukları yeniden kılıflanmış, boyası tazelenmiş, motoruna gerekli bakımlar yapılarak eskisinden daha iyi bir hale gelmiş. O vakitler Zağlı’yı görenler en az 10 yaş gençleştiğini dahi derlermiş. Sonrası ise vize işlemleri ve Zağlı’ya ruhsat. Zağlı en çokta ruhsatta yazan renk ismiyle çok övünürdü. Dünyadaki hiçbir araç kimliğinde “Can Mavisi” yazmaz derdi. Gerçi çok sonraları bunun neden Can Mavisi olduğunu öğrenip kahkahalara boğulduk.

Dönemin vize memuru yeni atanmıştı karakola, İskilipliydi. Terekeme şivesine uzak, halim salim bir adamdı vize memuru. Uzun uğraşlardan sonra adam edilen Zağlı artık hüviyetine kavuşmalı diyen Nüro soluğu karşında almıştı. Evraklarını uzattı memura, memur on dakika karıştırdı sayfaları. Sonra kafasını kaldırıp “30 yaşında otobüs hala yürür mü?” dedi. “Yürümek nedir ağam rüzgârı da dalına aldı mı sanırsın uçar,” diye cevap verdi Nüro. “Aracı görmemiz gerek,” dedi memur. Araç başına geçtiler, bir takım işlemlerden sonra geçer notu aldı ve bilgileri işlenmek üzere ruhsata geçirilmeye başlandı. Bütün bilgiler tas tamam yazıldı. Son olarak aracın rengi yazılıp, imza ve mühürden sonra plaka için gün alınacaktı ki, rengin Cam kelimesini yazarken m’nin ikinci bacağını da tam aşağı indirmişti ki, açık olan camdan sert bir rüzgâr esip masanın altını üstüne getirdi. Birde bunun üzerine Karakol Büro Şefi’de odaya girince memurun iyice heyecanlanmasına yol açtı ve Can Mavisi olarak ruhsata işleyiverdi araç rengini. Ardından imza ve mühürde tam edilince, “Bir ay sonra gelip plakanı alabilirsin,” dedi vize memuru. Nüro evraklarını toplayıp, kaçarcasına hürmetle çıktı karakoldan.

…

Zağlı sağa doğru yanaştı, durdu. Kapısı açıldı ve günün ilk yolcusunu aldı. Neler nelerle karşılaşmıştı Zağlı. Ne dertlere ne mutluluklara ortak olmuştu. “Sabahın hayır olsun Elbeyi Emmi, hayırola neyi dalına aldın yine öyle,” dedi Nüro. “Atam Rabat’taki bibimgilin gıdıl oğulu İstanbul’da, bir tuluğ istemiş, onların tuluğların hepsi satılıf, mâa dediler. Mende aindi tuluğu ora götürerem,” dedi Elbeyi Emmi.

Zağlı yeniden hareket etti. Soğuğa meydan okurcasına ilerliyordu buzlu, çakıllı yolda. Çok daha ilerleyemeden yeniden sağa doğru yanaştı. Zağlı hemen seslendi bana. “Bak bu teyze, Toyuz Hala’dır, herifini geçen sene Napızar’a gömdü. Çok içlidir, çok dertli. İki öz oğlu ve bir de evlatlığı vardır. Ama nerde… Hepsi göçmüşler babaları ölünce, yalnız bırakmışlar kadıncağızı. Şimdi ne küçük evine sığabiliyor, ne de evlatlarının ocaklarına.” Dedi Zağlı ve bir süre sustu. Bu sefer sessizliği bozan ise Toyuz Hala’ydı. “Nüre Can meni Daşlı Tarla’da indiriver hemi Can oğul,” dedi. “Peki, Toyuz hala, senin evlatlık gelmiş dedilerdi, doğru mudur?” deyince Nüro, “Gelemez olasıca. Daşlı Tarla’ya göz koymuş, illa ana orayı satıf, şehirde iş kurayım diye gezinir eteklerimde,” diye hemen lafa girdi Toyyuz Hala. “Aindi beni bekler Daşlı Tarla’nın oyanında,” deyip inene kadar bir daha ağzını açmadı Toyyuz Hala.

Zağlı önce Rabat’ta durdu, döktü yükünü, sonra devam edip Daşlı Tarla’ya bıraktı Toyyuz Hala’yı. Merkeze 10 kilometre vardı daha. Çıldır Gölü’nün yanı başında 3. Viteste 2500 devirle devam ediyorduk. Zağlı birden çevresini anlatmaya başladı. Gölün bu mevsimde buz tutuğunu, üzerinde atlar ile oyunların oynandığını, balıkçıların kalın buz tabakasını kesip ağlarını nasıl saldıklarını sıkılmadan anlattı bana.

Söylediğine göre 1961 yılında Aydın Dede askerden dönerken gecenin zifiri karanlığında bu göle düşmüş, saatlerce uğraşıp çıkmayı başarmış, eve gelene kadar ise gagaç olmuş adeta. Sağlam bir zatürreye tutulmuş, yedi gün dayanabilmiş. Ardında ise Songül ve Gülbeyi diye bir ve iki yaşında iki yetim ve Gülyeter adında çiçeği burnunda bir kadın bırakmış. Songül Nüro’nun Sono’su ve Gülbeyi ise Ayfer’in Gülo’su olup çıkmışlar. Bir abi kardeş ile diğer abla kardeş berdel tarzında severek evlenmişler. Evlenmişler ama geri de yaşananları asla unutamamışlar. Aydın dede ölünce biçare Gülyeter kalakalmış. Babası çocuklarını bırak gel der, Gülyeter ise bunu kabullenemez. Yaşı daha yirmisindedir. Servinaz nene hemen konuya dâhil olmuş. “Evlatlarını bırakıp gidemezsin, bekâr halinle de bu köy yerinde yalnız kalamazsın,” deyivermiş. Olacak iş, Selahattin ile yani kaynın ile evleneceksin.

Şıgıdı (Selahattin) o vakitler daha on beşinde sarımsı bir delikanlı. Okumak yok daha düzenlerinde ama çocukları olursa okutacağı belli, daha şimdiden bile eylemiş hayallerini. Tarladan tapandan kalan zamanını ise vadinin dibindeki çayda yüzerek, arkadaşları ile oynayarak geçirirmiş. Haber ulaşmış kendisine tez eve gelsin Selahattin diye. Üzerini acelece giyinip, evin yolunu tutuvermiş hemen. Dizilmişler karşına ve anlatmışlar kendisine yengesi ile evleneceğini. Zorluk ve yokluk yılları ardı ardına dizildiği vakit. Elinden bir şey gelmeyen Şıgıdı kabul etmek zorunda kalmış bu durumu. Etmiş gözü yaşlı, evlenmiş gözü yaşlı, baba olmuş gözü yaşlı, dede olmuş hala gözü yaşlı…

Ben hikâyenin derinliğinde kaybolurken, aklımdan bin bir düşünce ile girdik merkez içerisine. Nüro Zağlı’yı Sukaralı’nın kahvesinin önüne çekti ve kontağı kapattı. İşte o vakit, kontak kapalıyken Zağlı’nın konuşamadığını, tepki veremediğini, Zağlı ile bir olmak için aracın çalışması gerektiğini kendi kendimle uzunca konuştuktan sonra anladım. Defalarca seslendim ama hiçbir tepki vermedi bana. Daha sonraları durumu kendisi de söyledi. “Kontak kapalıyken seni ne duyabilir ne de tepki verebilirim,” dedi Zağlı. Bu sebeple bütün zamanlarımızı hep gündüz vaktinde geçirip gittik. Gündüzleri Zağlı ile beraberdim, gece ise bir başıma. Bir süre sonra yalnızlığa da alıştım. Lakin sabah olmasını, Zağlı ile buluşmayı heyecanla beklemiyor da değildim. Ben gün geçtikçe Zağlı’nın bir parçası oluyordum. Bu şekilde kendi kendime düşünürken ne kadar zaman geçti bilmem ama Nüro gelip motoru çalıştırdı, rölantide bırakıp otobüsten indi.

Ben işte o vakit ilk ve tek defa İsmet’i gördüm. Gecen sene İstanbul’a yitip gittiğini anlattı Zağlı. İsmet çok çekmiş buradaki hasım, hısım akrabadan. Evvela kendisine Gıdıl İsmet derlerdi. Boyu bir metreden az daha uzundu, kafasında kahverengi kalın iplikle dokunmuş külahı, etekleri yere uzanan gri ile yeşil arasında kalmış gocuğu ve siyah pantolonu… Kartpostallardan çıkmışçasına karşımda duruyordu kanlı canlı. Onu gören çocuklar hemen etrafına toplandı. Normalden farklı bir şey görmek insanlarda merak uyandırırdı, hiçte kaçırmazlardı insanlar öyle şeylerle ilgilenmeyi. Başladılar çocuklar İsmet ile eğleşmeye. Bir çocuk gelip gocuğunu çekiyor, diğer külahını çekiştiriyor. Bir diğeri ise cüce cüce diye avazı çıktığı kadar bağırıyordu. İsmet bu sebeple kaçmamış mıydı İstanbullara? - Hani daha fazla okumuş kesimdi ya orası, cahili azdı ya. İnsanın kusurlarını yüzlerine vurmazdılar ya – O hayaller ile varmış koca şehre… Değişen hiçbir şey olmamış İstanbul’da da “hey cüce,” demeler, ardından taş atmalara, itmelere, kakmalara dayanamamış, gerisin geriye dönüvermiş memleketine.

“Çocuklar bırakın adamı, Cüce sende gel taze çay var bir bardak iç,” diye seslendi Sukaralı. İsmet “bir şey diyecek oldu, ama biliyordu ki laf tesir etmez.” Sustu. Eğdi başını, önüne dahi bakmadan Zağlı’nın merdivenlerini bir bir çıkıp bir koltuğa ilişti. Gözlerindeki yaşı hissedebiliyordum, kavrulan içinin cızırtılarını duyabiliyordum. Yağmur yağdı, dolu değdi, kar düştü… Ailenin kaderiydi… Abisi Aydın’ı genç yaşında yitirmiş, diğer abisi Selahattin’in yengesi ile evlenmesine şahit olmuştu. Toplamda dokuz kardeştiler ama sadece ikisi kalmıştı hayatta. Gerçi kendisini yok sayıyordu ama olsun, ben Maviş’in ve Zağlı’nın gözünde İsmet tanıdığımız en gerçek insandı. Zağlı’nın dediğine göre köyün en aklı başında, hatta fikir danışılacak kişilerden biriydi İsmet. Anlamadılar, anlamak istemediler.

Nüro geldi aniden. İsmeti görünce “İsmet abim hoş geldin, tez dönmüşsün İstanbul’dan, emmimler nasıllar, her şey yolunda mı?” diye seslendi. Tebessüm ederek baktı İsmet Nüro’ya. Sonra sessizce sorularını cevapladı. İsmet, Songül’ün öz amcasıydı, bu durum ise İsmet’i Nüro’nun amcası da yapıyordu. Elini cebine attı, bozuk birkaç lira çıkarıp uzattı, almadı Nüro. Zağlı yavaştan hareket etmeye başladı. Yol boyunca birçok kişi inip bindi. Herkesin ilk baktığı ve bakmakta devam ettiği tek şey İsmet’ti. - Allah vergisi bir duruma kulun burun kıvırması neydi – Hepimiz birer engelli adayı değil miydik bu dünyada? İnsanlar neden tebrikleri sessiz, hakaretleri yüksek sesle ederlerdi? Tuhaf yaratıklardı insanlar. Yol boyu düşünmekten neredeyse düğümlerim çözülecek oldu. Zağlı’da İsmet’in suskunluğuna, gözlerinin buğusuna dalıp gitmişti. Rabat’a yaklaşınca İsmet ayağı kalktı, kapıya doğru yürüdü. Nüro’ya dönüp “Allahaısmarladık,” dedi ve indi arabadan. Bu benim İsmet’i son görüşümdü. İlk ve tek görüşümdü. Diğer yolcular mı? Onlar hala yolcular…

O gece tedirginlikle sabah ettim. Bir yanımla soğuğa meydan okumaya çalışırken diğer tarafım ise İsmet’i düşünmekteydi. Zağlı’nın dediği gibi; insanlar, bizler gibi eşya gözü ile baksalar dünya daha yaşanılır hala gelir. Ayrıştırmasız, çıkarsız, olanı olduğu gibi kabul etme yeteneği alsalardı çok daha güzel bir dünyaya gözlerimizi açardık. Ah Zağlı ah, keşke şuan sorularımın cevaplarını bana versen. “Kar suyun dünyaya en yumuşak düşüş halidir.” der durursun Zağlı, bu coğrafya da kar neredeyse 9 ay yerden kalkmaz ki?

Güne yeniden erken başladık, saat öğlene varıyordu neredeyse. İkinci servisimizdi ve merkeze varmak üzereydik. Rabat’tan geçerken kalabalığı gördük, jandarmalar bir yandan köylüler diğer yandan karınca sürüsü gibi toplanmışlardı. İki cemse asker köy yerinde hoş karşılanır durum değildi elbet. Zağlı’yı Rabat yoluna çevirdi Nüro. Sağa çekip, stop edip aradan indi. Zağlı ile bir kez daha iletişimiz kesilmişti. En çok lazım olan vakitler asla ulaşamıyordum kendisine. Zağlı bir gün kıpırdamadan kaldı öylece, ertesi gün öğlene doğru ancak hareket edebildik.

Bir cenaze vardı. Birisi ölmüştü. Ben kesin tanımazdım öleni ama Zağlı, kesin tanırdı. Zağlı kulak kabarttı iyice ve olayı noktası noktasına öğrendi. Ölen İsmet’ti. Mereğe ipi germiş küçücük bedenini sallandırmıştı. Koskoca, 7 milyon cana ev sahibi olan İstanbul bir metrelik adamı basamamıştı bağrına… Boyu kadar kısa ömrü oldu İsmet’in. Ölüm sebebine intihar dediler, lakin ben biliyordum onu daha önceleri öldürdüklerini. Sahip çıkmaları gereken kendi türlerine sırt çevirmişler, hakaret ve onur kırıcı davranmış, alayla yakıp yıkmışlardı bir ömrü. Çok daha sonraları çok başka hikâyeler de öğrendim İsmet hakkında ama hiçbirisi şuan ki kadar gerçek değildi.

Yolcular mı? Onlar hala yolcular…

Bu sadece başımızdan geçen ilk hikâyemizdi. Bu saatten sonra Zağlı bana kenetlenip, tek bir bedenmişçesine sahiplendi beni. Şimdi aradan yıllar geçti ve ben hala Zağlı’nın bana cevap vermesini beklerim. Bir gün belki bir gün… Nürolardan Serkan ya da Gökhan, belki de Gülbeylerden Tayfun… Ne bileyim ya da bir başkası…


Akıbet-i Gerçek....

*Zağlının Işıltısı: Ardahan ilinin Çıldır ilçesinin Garostav köyünde bir tarla içerisinde hala hurda yığını.

*Maviş: En sevdiği, gönül dostu olan Zağlının Işıltısının enkazında hayatını devam ettiriyor. Bazı bazı Şeyh Galip’ten, Fuzuli’den ve Zağlı’nın en sevdiği Emrem Yunus’tan beyitler şiirler okuyor. Zağlı artık ona karşılık vermese de biliyor ki elbet bir gün yeniden eski anılarını beraberce yâd edecekler.

*Nüro: Ayfer’in Pato’su iki bin on yılında apansız vuran tansiyon ile Cuma gecesi saat on ikiyi vurduğunda doğduğu topraklardan bin sekiz yüz elli kilometre ötede hayata gözlerini yumdu.

*Ehlizar: Önce koca Temraz ağayı ardından oğlu Nüro’yu verdi toprağa. Son zamanlarında iyice hafızası silindi. Otuzdan fazla olan torunlarının isimlerini unuttu. Altı oğlunun isimlerini hatırlamakta zorlandı. Yedi gün süren yoğun bakım sürecinden mağlup olarak ayrılarak iki bin on sekiz senesinde hayata gözlerini yumdu. Gülbahçe mezarlığında eri Temraz Ağa ile aynı mezarda ebedi istirahate çekildi.

*Ayfer: Doksanlarda İstanbul’a taşında. Doksan iki yılında bir kız bir oğluna kardeş olarak bir kız çocuğu daha dünyaya getirdi. Hacı olup Arabistanlara kadar gitti. Aşırı kilolarından mustarip, her sabah iki saat yürüyüş yapıyor ve ardından bir somun ekmeği hüp diye götürüyor.

*Gülbeyi: İstanbul şehrinde kadını Ayfer ve çocukları ile devam ettirir hayatını. İşçi emeklisi.

*Songül: Kocasını gömdükten sonra dört evladına sıkıca sarıldı. İstanbul’da evlatlarıyla devam eder hayatına.

*Gülyeter: Aydın’dan iki, Selahattin’den dört çocuğu oldu. Ölü doğup toprağa verdiklerinin sayısını kendi de bilmez. İstanbul’da evlatları ile yaşamına devam eder.

*Selahattin: Hala andıkça maziyi gözü çeşme misali akarda akar… İstanbul’da kadını Gülyeter ile evlatlarıyla beraber yaşar. Emekli.

*Yolcular: Hala yolcular…

*İsmet: …

Sabri Şimşekoğlu – Men Gocalmazdım
https://www.youtube.com/watch?v=mXERg34rcnw

Can İsmet
https://www.dropbox.com/...k6ljm/ismet.jpg?dl=0

İsmet öldükten kısa bir süre sonra...

- Zağlı bilir misin? İsmet kendini asmadan önce etrafındakilere intihar edeceğini söylemiş.

- Bilirim elbet Maviş, bu hanenin yükünü ben 12 sene çektim.

- Ya peki Ayfer Hatunlar İstanbul'a göçtüğünde, çocuklarını burada dede ve neneleri ile bıraktığını, çocukların annelerini 5 yaşından sonra gördüklerini ve anne demeye alışamadıkları için 9 yaşına geldiklerinde anne diyebildiklerini bilir misin?

- Onu da bilirim elbet Maviş. Büyük olanın daha o yaşlarda "Bana İstanbul demeyin başım ağrıyor," değişini de bilirim.

- Hadi uyan Zağlı. 30 sene oldu sesinden mahrum kalışım, bir 30 sene daha bekleyebilir mi düğümlerim bilmiyorum. Güneş iyice soldurdu rengimi, gövermeye başladım. Bir sen olup, bir kendim olup... Senin adına kendi sorularımı cevaplamaktan çok yoruldum. Zağlı, uyan artık...

İleri ki bir zaman...

Peki siz Servinaz’ı bilir misiniz? Dokuz çocuğunun yedisini toprağa veren Servinaz’ı… Zağlı bilir, bana da o anlatmıştı…

Çocuklar aynı sünnet olur, sekiz erkek… Birde el kadar bacıları vardır.
Sekiz erkeğin dört tanesi sünnet olduktan sonra o hafta içerisinde ağlayarak hayatlarını bitirirler.
Geriye kalan kız çocuğunun kafasına bir komşuları tarafından tandır küreği vurulur ve el kadar olan kızcağız oracığa yıkılır. Yıkıldığı yerde yaşamı sona erer…
Bir diğer erkek arpa kuyusuna düşer, anası Servinaz’da peşinden atlar, kuyu içerisinde sarar sarmalar çocuğunu ama çıkarmaya gücü yetmez. Kendi çıkar kuyudan, yardım çağırmaya gidip döndüğünde ise çocuk zehirden kapkara olmuştur.
Bir diğer oğlu (Öz dedem olan) Aydın’ı Çıldır Gölü’ne verir.
Hepsini birer birer toprağa serer. Bildiğim ise çok acılar çektiğidir. İsmi Tayfun ise sebebi de kendisidir.
Servinaz 1986 yılının 11 Ekim’inde eri Abdüllatiften tam 5 sene sonra öldü.
Gerisinde…
İsmet…
Selahattin…
Öksüzlerini yetim bırakarak gitti.
Zaten İsmet’te çok kalmaz anasından sonra ardı sıra gelir…
Ben Maviş, Zağlı’nın hurdasında gelip geçen ömürlerin bekçisi..

Bir keresinde Zağlı’ya “neden sana Zağlı” derler dedim. O ise uzunca anlattı ama benim aklımda kalan ise “bu kadar olaya, bu kadar yazgıya, bu ölümlere, insan değerinin olmayışına, insanın dert diye yandığının aslında ne kadar hafif olduğuna şahit oldumda ondan. Keskin, bilenmiştir benim adım…”

Şimdi ben Zağlı’yı çok daha iyi anladım… Acılar insanı şekillendirir, keskinleştirir….


Sakız Sardunya incelememden bir kesit.... #30207781

"...Bu adam benim dedem olur, yani babamın amcasıdır. Boyu 1 metre vardı ya da yoktu. Hayal meyal hatırlarım. Hiç evlenmemiş ya da evlenemiş ama inadına çocukları sevmiş, sayısız iyilikler etmiş yine de gülmemiş bahtı. Boyunun kısa olması kendisine bir yükmüş gibi, bütün alayların konusu olmuş. Duramamış köy yerinde, göçmüş İstanbul’a babamların yanına. Kaderi, talihi burada da yakasını bırakmamış. İstanbul’ya bura... Ardından Ufak İsmet, Gıdıl İsmet ve en kötüsü de Cüce İsmet derlermişte dururlarmış. Nenem derdi ki; “Eyle zeki eyle zeki idi ki, köy yerinde onun gibisi yok imiş. Lakin hayat. Yedirememiş kendine. 7 milyonluk İstanbul herkese kucak açmışta 1 metrelik adamı bağrına basamamış. Dönmüş gerisin geriye baba toprağına. Mücadelesine kaldığı yerden devam etmeye çalışmış ama nafile. Germiş halatı damın direğine, sallandırı vermiş 1 metrelik adam dünyayı, ası vermiş nezaketi, öldürmüş hoşgörüyü, boğazlamış sevgiyi ve vurmuş insanlığın başını. Keşke biraz daha büyük olsaydık, keşke yaşımız beş değilde onbeş olsaydı. O vakit başımızda taşır boyumuzu boyu ederdik. Ama yetişemedik. Boynuna geçirdiği ip sadece kendi hayatına maal oldu. İnsanlık yine herkese kaldı, nezakette öyle ve hoşgörüyü hepimiz sahiplendik. Ölen ise sadece 1 metrelik bir adam oldu. Ondan kalan ise sadece sarı bir fotograf keresi. Bembeyaz karların üzerinde durmuş teni bronz, kara hafif kırmızıya çalan. Elinde deyneği, başında kahverengi kulahı, üzerinde haki gocuğu. Dim dik durmuş, ardında 3 metre gölgesi... Dedem İsmet. Yaşamak değil sana kısmet...."

Kitaplarımı satışa çıkartıyorum, talep edenler listeden seçip mesaj yoluyla bana ulaşabilir.

JOHN STEİNBECK-AL MİDİLLİ
ALFRED ADLER-YAŞAMA SANATI
JACK LONDON-DENİZİN ÇAĞRISI
WİLLİAM SHAKESPEARE-ONİKİNCİ GECE
THOMAS MANN-EFENDİ VE KÖPEĞİ
PLATON-SOKRATES’İN SAVUNMASI
WİLLİAM SHAKESPEARE-ROMEO VE JULİET
WİLLİAM SHAKESPEARE-OTHELLO
WİLLİAM SHAKESPEARE-KRAL LEAR
THOMAS MANN-BÜYÜLÜ DAĞ
ALFRED ADLER-YAŞAMSAL SORUNLAR
JOHN STEİNBECK-BİTMEYEN KAVGA
AHMET İNAM-DENEYEN FELSEFE
ALFRED ADLER-İNSANI TANIMA SANATI
PLATON-DEVLET
KRİSHNAMURTİ-KARTALIN UÇUŞU
DOBROLYUBOV-OBLOMOVLUK NEDİR?
CENGİZ GÜLEÇ-USTACA YAŞAMAK VE OTANTİK VAROLUŞ
FRİEDRİCH NİETZSCHE-ŞEN BİLİM(ŞİİRLER)
PANAİT İSTRATİ-BARAGANIN DİKENLERİ
GOETHE-YARAT EY SANATÇI
HERMANN HESSE-ÖLDÜRMEYECEKSİN(09.10.2016)
KRİSHNAMURTİ-ZİHNİN UYANIŞI
DİNO BUZZATİ-KLİNİK BİR VAK’A
JEAN-PAUL SARTRE-SÖZCÜKLER
PANAİT İSTRATİ-ARKADAŞ
ALFRED ADLER-NEVROZ SORUNLARI
JACK LONDON-UÇURUM İNSANLARI
PLATON-EUTHYPHRON
PLATON-KRİTON
CERVANTES-DON KİŞOT
THOMAS MANN-MARİO VE SİHİRBAZ
WİLLİAM SHAKESPEARE-BİR YAZ GECESİ RÜYASI
CARL GUSTAV JUNG-İNSAN RUHUNA YÖNELİŞ
WİLLİAM SHAKESPEARE-VENEDİK TACİRİ
ANDRE GİDE-TOHUM ÖLMEZSE
ERİCH FROOM-ÖZGÜRLÜKTEN KAÇIŞ
WİLLİAM SHAKESPEARE-ATİNALI TİMON
THOMAS MANN-LOTTE WEİMAR’DA
THOMAS MANN-ZOR SAAT
CAHİT ZARİFOĞLU-MOTORLUKUŞ
CARL SAGAN-KOZMOS
JACK LONDON-DEMİR ÖKÇE
TARIK TUFAN-ŞANZELİZE DÜĞÜN SALONU
ARTHUR SCHOPENHAUER-OKUMAK, YAZMAK VE YAŞAMAK ÜZERİNE
ANDRE GİDE-AYRI YOL
ANDRE GİDE-ISABELLE
ARTHUR SCHOPENHAUER-SEÇKİNLİK VE SIRADANLIK ÜZERİNE
ANDRE GİDE-THESEUS
ANDRE GİDE-KADINLAR OKULU
ANTON ÇEHOV-MARTI
ARTHUR SCHOPENHAUER-GÜZELİN METAFİZİĞİ
MAKSİM GORKİ-AYAKTAKIMI ARASINDA
PANAİT İSTRATİ-PERLMUTTER AİLESİ
ARTHUR SCHOPENHAUER-HAYATIN ANLAMI
WİLLİAM SHAKESPEARE-MACBETH
PANAİT İSTRATİ-KODİN
WİLLİAM SHAKESPEARE-YANLIŞLIKLAR KOMEDYASI
WİLLİAM SHAKESPEARE-YOK YERE YAYGARA
WİLLİAM SHAKESPEARE-WINDSOR’IN ŞEN KADINLARI
ERİCH FROOM-YENİ BİR İNSAN YENİ BİR TOPLUM
JEAN-PAUL SARTRE-EDEBİYAT NEDİR?
ARTHUR SCHOPENHAUER-OKUMAYA VE OKUMUŞLARA DAİR
FRİEDA FORDHAM-JUNG PSİKOLOJİSİNİN ANA HATLARI
HAKAN GÜNDAY-DAHA
CARL GUSTAV JUNG-DÖRT ARKETİP
THOMAS MANN-MAJESTELERİ KRAL
ERİCH FROOM-SAHİP OLMAK YA DA OLMAK
ALFRED ADLER-YAŞAMIN ANLAM VE AMACI
WİLLİAM SHAKESPEARE-JULİUS CAESAR
WİLLİAM SHAKESPEARE-CORİOLANUS
WİLLİAM SHAKESPEARE-HUYSUZ KIZ
ARTHUR SCHOPENHAUER-BİLMEK VE İSTEMEK
ERİCH FROOM-KENDİNİ SAVUNAN İNSAN
JEAN-PAUL SARTRE-ÖZNELLİK NEDİR?
ARTHUR SCHOPENHAUER-DİN ÜZERİNE
ARTHUR SCHOPENHAUER-ÖLÜMÜN ANLAMI
GOETHE-FAUST
ALFRED ADLER-BİREYSEL PSİKOLOJİ
ARTHUR SCHOPENHAUER-BİLİM VE BİLGELİK
EMİNE GÖĞSU-İBNİ SİNA FELSEFESİ’NDE AŞK(CUMHURİYET ÜNİ. Y.L TEZİ)
UĞUR KOŞAR-YÜZLEŞME
ARTHUR SCHOPENHAUER-AŞKA VE KADINLARA DAİR(AŞKIN METAFİZİĞİ)
MELİSA BARAN-FARABİ VE İBNİ SİNA’DA FELSEFE TERİMİ VE MAHİYETİ(ANKARA ÜNİ Y.L TEZİ)
PLATON-PROTAGORAS
PLATON-LAKHES
ERİK HORNUNG-MISIR TARİHİ
PLATON-ALKİBİADES 1-2
NECİP FAZIL KISAKÜREK-KAFA KÂĞIDI
HAKAN GÜNDAY-AZ
JEAN VERCOUTTER-ESKİ MISIR
PLATON-MENON
NECİP FAZIL KISAKÜREK-AYNADAKİ YALAN
SOPHİE DESPLANCQUES-ANTİK MISIR
NECİP FAZIL KISAKÜREK-O VE BEN
ERİCH FROOM-TANRILAR GİBİ OLACAKSINIZ
PLATON-MİNOS&EPİNOMİS
NECİP FAZIL KISAKÜREK-HİKAYELERİM
NECİP FAZIL KISAKÜREK-BİR ADAM YARATMAK
WİLLİAM SHAKESPEARE-YETER Kİ SONU İYİ BİTSİN
WİLLİAM SHAKESPEARE-ANTONIUS VE KLEOPATRA
ERİCH FROOM-MARX’IN İNSAN ANLAYIŞI
WİLLİAM SHAKESPEARE-IV. HENRY
FERİDÜDDİN ATTAR-MANTIKUT-TAYR
HAKAN GÜNDAY-ZİYAN
SOREN KIERKEGAARD-KİŞİLİĞİN GELİŞİMİNDE ETİK-ESTETİK DENGESİ
HAKAN GÜNDAY-MALAFA
HAYAT NUR ARTIRAN-AŞK BİR DAVAYA BENZER(MESNEVİ SOHBETLERİ)
HAKAN GÜNDAY-ZARGANA
WİLLİAM SHAKESPEARE-HAMLET
HAKAN GÜNDAY-PİÇ
CEZMİ ERSÖZ-ŞİZOFREN AŞKA MEKTUP
NECİB MAHFUZ-MİRAMAR
NECİB MAHFUZ-ZAMAN VE MEKÂN
NECİB MAHFUZ-KARNAK KAFE
NECİB MAHFUZ-ZAMANIN HÜKMÜ
YUVAL NOAH HARIRI-HOMO SAPIENS
NECİB MAHFUZ-KUŞTİMAR KAHVEHANESİ
SOREN KIERKEGAARD-KORKU VE TİTREME
NECİB MAHFUZ-YAĞMURDA AŞK
MARCEL PROUST-SWANN’LARIN TARAFI(KAYIP ZAMANIN İZİNDE)
NECİB MAHFUZ-SARAY GEZİSİ
NECİB MAHFUZ-ŞEVK SARAYI
NECİB MAHFUZ-BAŞKANIN ÖLDÜRÜLDÜĞÜ GÜN
NECİB MAHFUZ-ŞEKER SOKAĞI
TOBY WILKINSON-ESKİ MISIR
NECİB MAHFUZ-KAHİRE MODERN
NECİB MAHFUZ-CEBELAVİ SOKAĞI’NIN ÇOCUKLARI
YUVAL NOAH HARIRI-HOMO DEUS
NECİB MAHFUZ-HIRSIZ VE KÖPEKLER
NECİB MAHFUZ-DÜĞÜN EVİ
NECİB MAHFUZ-EZİLENLER
NURETTİN TOPÇU-AHLÂK
MARCEL PROUST-GUERMANTES TARAFI(KAYIP ZAMANIN İZİNDE)
NURETTİN TOPÇU-VAROLUŞ FELSEFESİ-HAREKET FELSEFESİ
VİCTOR HUGO-BİR İDAM MAHKÛMUNUN SON GÜNÜ
MARCEL PROUST-ÇİÇEK AÇMIŞ GENÇ KIZLARIN GÖLGESİNDE(KAYIP ZAMANIN İZİNDE)
NECİP FAZIL KISAKÜREK-REİS BEY
NURETTİN TOPÇU-VAR OLMAK
TEVFİK EL-HAKİM-SANAT ÜZERİNE
TEVFİK EL-HAKİM-ASÂ İLE SOHBETLER
MARCEL PROUST-SODOM VE GOMORRA(KAYIP ZAMANIN İZİNDE)
NURETTİN TOPÇU-REHA
NURETTİN TOPÇU-TAŞRALI
NURETTİN TOPÇU-BERGSON
MARCEL PROUST-MAHPUS(KAYIP ZAMANIN İZİNDE)
HERMANN HESSE-KLEİN VE WAGNER
HERMAN MELVİLLE-MOBY DICK
MARCEL PROUST-ALBERTİNE KAYIP(KAYIP ZAMANIN İZİNDE)
PERİHAN SADIKOĞLU-ANTİK MISIR SANATI VE TARİHSEL AKIŞTAN GÜNÜMÜZE ETKİLERİ
NURETTİN TOPÇU-MEHMET ÂKİF
MARCEL PROUST-YAKALANAN ZAMAN(KAYIP ZAMANIN İZİNDE)
NURETTİN TOPÇU-İSLAM VE İNSAN-MEVLANA VE TASAVVUF
NURETTİN TOPÇU-BÜYÜK FETİH
NURETTİN TOPÇU-İSYAN AHLÂKI
SPİNOZA-ETİKA
NURETTİN TOPÇU-KÜLTÜR VE MEDENİYET
DESCARTES-RUHUN TUTKULARI
NURETTİN TOPÇU-AHLÂK NİZAMI
NURETTİN TOPÇU-MİLLET MİSTİKLERİ
SPİNOZA-MEKTUPLAR
NECİP FAZIL KISAKÜREK-TOHUM
NECİP FAZIL KISAKÜREK-TOHUM
NURETTİN TOPÇU-PSİKOLOJİ
VİRGİNİA WOOLF-MRS. DALLOWAY
NECİP FAZIL KISAKÜREK-KÜNYE
NECİP FAZIL KISAKÜREK-PARMAKSIZ SALİH
VİRGİNİA WOOLF-DENİZ FENERİ
NECİP FAZIL KISAKÜREK-SİYAH PELERİNLİ ADAM
NECİP FAZIL KISAKÜREK-SABIR TAŞI
HAYATİ İNANÇ-CAN VEREN PERVANELER
HAYATİ İNANÇ-CAN VEREN PERVANELER(2)
NECİP FAZIL KISAKÜREK-AHŞAP KONAK
NURETTİN TOPÇU-SOSYOLOJİ
NECİP FAZIL KISAKÜREK-PÜF NOKTASI
STEPHEN ERİC BRONNER-BİR AHLAKÇININ PORTRESİ(ALBERT CAMUS)
NURETTİN TOPÇU-FELSEFE
NURETTİN TOPÇU-MANTIK
PEYAMİ SAFA-YALNIZIZ
NURETTİN TOPÇU-TÜRKİYE’NİN MAARİF DAVASI
PEYAMİ SAFA-MATMAZEL NORALİYA’NIN KOLTUĞU
STEVEN NADLER-SPİNOZA: BİR YAŞAM
SPİNOZA-ANLAMA YETİSİNİN DÜZELTİLMESİ ÜZERİNE İNCELEME
AYŞE ÖZEL-ESTETİK VE TEMEL KURAMLARI
SITKI MEHMET ERİNÇ-RESMİN ELEŞTİRİSİ ÜZERİNE
CHARLES RAMOND-SPİNOZA SÖZLÜĞÜ
MAURİCE MERLEAU PONTY-GÖZ VE TİN
ÇETİN BALANUYE-SPİNOZA
NURETTİN TOPÇU-AMERİKAN MEKTUPLARI, DÜŞÜNEN ADAM ARANIZDA
DİEGO TAİTAN-SPİNOZA. DÜNYA SEVGİSİ
MİHAİL LERMONTOV-ZAMANIMIZIN BİR KAHRAMANI
ÖMER NACİ SOYKAN-ESTETİK VE SANAT FELSEFESİ
JOSEPH CONRAD-KARANLIĞIN YÜREĞİ
MEHMET RİFAT-MARCEL PROUST YA DA BİR ROMAN YARATMAK
MARTIN HEIDEGGER-SANAT ESERİNİN KÖKENİ
NURETTİN TOPÇU-YARINKİ TÜRKİYE
ÖZKAN EROĞLU-BİR RESME NASIL BAKMALIYIZ?
SPİNOZA-KISA İNCELEME
DESCARTES-MEDİTASYONLAR
DESCARTES-AKLIN YÖNETİMİ İÇİN KURALLAR
IRWIN D. YALOM-SPİNOZA PROBLEMİ(NAZİ SUBAYININ PARADOKSU)
ÇETİN BALANUYE-SPİNOZA’NIN SEVİNCİ NEREDEN GELİYOR?
SPİNOZA-DESCARTES FELSEFESİNİN İLKELERİ VE METAFİZİK DÜŞÜNCELER
DESCARTES-YÖNTEM ÜZERİNE KONUŞMA
IMMANUEL KANT-GÜZELLİK VE YÜCELİK DUYGULARI ÜZERİNE GÖZLEMLER
JALE NEJDET ERZEN-ÇOĞUL ESTETİK
DESCARTES-FELSEFENİN İLKELERİ
DESCARTES-AHLÂK ÜZERİNE MEKTUPLAR
ALAİN BADİOU-BAŞKA BİR ESTETİK
TÜLİN BUMİN-TARTIŞILAN MODERNLİK: DESCARTES VE SPİNOZA
PETER DE BOLLA-SANAT VE ESTETİK
ERASMUS-DELİLİĞE ÖVGÜ
ALAİN DE BOTTON-FELSEFENİN TESELLİSİ
AVNER ZİSS-ESTETİK
KOLEKTİF-MARX’TAN SPİNOZA’YA SPİNOZA’DAN MARX’A GÜNCEL MÜDAHALELER
VİNCENT VAN GOGH-THEO’YA MEKTUPLAR
MORİS FRANSEZ-SPİNOZA’NIN TAO’SU
AHMET HAMDİ TANPINAR-MAHUR BESTE
MATHİAS ROUX-SOKRATES YEŞİL SAHALARDA
REYDA ERGÜN,CEMAL BÂLİ AKAL-KİMLİK BEDENİN HAPİSHANESİDİR
AHMET HAMDİ TANPINAR-BEŞ ŞEHİR
HADI RIZK-SPİNOZA’YI ANLAMAK
PONTUS HULTEN-VERMEER VE SPİNOZA
AHMET HAMDİ TANPINAR-AYNADAKİ KADIN
ALAİN DE BOTTON-PROUST YAŞAMIMIZI NASIL DEĞİŞTİREBİLİR
H.ÖMER ÖZDEN-İBN-İ SİNA-DESCARTES METAFİZİĞİ
MUSA KAZIM ARICAN-SPİNOZA FELSEFESİ ÜZERİNE YAZILAR
RÜDIGER SAFRANSKİ-SCHOPENHAUER
ARTHUR SCHOPENHAUER-AKIL SAĞLIĞI
NURETTİN TOPÇU-İRADENİN DAVASI DEVLET VE DEMOKRASİ
AHMET HAMDİ TANPINAR-SAHNENİN DIŞINDAKİLER
BERTRAND RUSSELL-BATI FELSEFESİ TARİHİ I
BERTRAND RUSSELL-BATI FELSEFESİ TARİHİ II
BERTRAND RUSSELL-BATI FELSEFESİ TARİHİ III
TURAN ALPTEKİN-AHMET HAMDİ TANPINAR
AHMET HAMDİ TANPINAR-HEP AYNI BOŞLUK
VİCTOR HUGO-93 İHTİLALİ
GİORGİO VASARİ-SANATÇILARIN HAYAT HİKAYELERİ
CHARLES DICKENS-İKİ ŞEHRİN HİKAYESİ
ROBERT MUSİL-NİTELİKSİZ ADAM I
ROBERT MUSİL-NİTELİKSİZ ADAM II
MEVDUDİ-TEFHİMU’L KUR’AN I
IRVING STONE-YAŞAMA TUTKUSU
ALİ ŞERİATİ-İSLAMBİLİM I
ALİ ŞERİATİ-İSLAMBİLİM II
ALİ ŞERİATİ-İSLAMBİLİM III
YESHİM TERNAR-REMBRANDT’IN MODELİ
HENRİ BERGSON-GÜLME(KOMİĞİN ANLAMI ÜZERİNE DENEME)
HENRİ BERGSON-YARATICI TEKÂMÜL
IRVING STONE-IZTIRAP VE COŞKU I
IRVING STONE-IZTIRAP VE COŞKU II
CHARLES DICKENS-BÜYÜK UMUTLAR
ALİ ŞERİATİ-İNSAN
ALİ ŞERİATİ-YALNIZLIK SÖZLERİ I
ALİ ŞERİATİ-YALNIZLIK SÖZLERİ II
GILLES DELEUZE-BERGSONCULUK
SIENKIEWICZ-QUO VADİS?
H.HALUK ERDEM-KARL JASPERS FELSEFESİNE GİRİŞ
ALİ ŞERİATİ-YENİ ÇAĞ’IN ÖZELLİKLERİ
ALİ ŞERİATİ- İSLAM NEDİR MUHAMMED KİMDİR
ALİ ŞERİATİ-DUA
VİCTOR HUGO-MARION DE LORME
ALİ ŞERİATİ-İSLAM VE SINIFSAL YAPI
ALİ ŞERİATİ-DİNLER TARİHİ I
ALİ ŞERİATİ-DİNLER TARİHİ II
ALİ ŞERİATİ-EBUZER
ALİ ŞERİATİ-SANAT
ALİ ŞERİATİ-ÖZE DÖNÜŞ
ALİ ŞERİATİ-DÜNYAGÖRÜŞÜ VE İDEOLOJİ
ALİ ŞERİATİ-MEDENİYET TARİHİ I
ALİ ŞERİATİ-MEDENİYET TARİHİ II
TAHA HÜSEYİN-GÜNLERİN KİTABI
ALİ ŞERİATİ-İBRAHİM’LE BULUŞMA
TAHA HÜSEYİN-VADEDİLEN GÜNLER
ALİ ŞERİATİ-DİNE KARŞI DİN(ANNE BABA BİZ SUÇLUYUZ)
ALİ ŞERİATİ-HAC
ALİ ŞERİATİ-BİZ VE İKBAL
GENE R. GARTHWAITE-İRAN TARİHİ
ALİ ŞERİATİ-İSLAM’I TANIMA METODU
SÂDIK HİDÂYET-KÖR BAYKUŞ
ALİ ŞERİATİ-ALİ
SÂDIK HİDÂYET-DİRİ GÖMÜLEN
ALİ ŞERİATİ-KENDİNİ DEVRİMCİ YETİŞTİRMEK
SÂDIK HİDÂYET-ÜÇ DAMLA KAN
ALİ ŞERİATİ-ALİ ŞİASI SAFEVİ ŞİASI
SÂDIK HİDÂYET-HACI AGA
ALİ ŞERİATİ-AŞİNA YÜZLERLE(AİLESİNE VE DOSTLARINA MEKTUPLAR)
SÂDIK HİDÂYET-AYLAK KÖPEK
ALİ ŞERİATİ-KADIN(FATIMA FATIMADIR)
ALİ ŞERİATİ-ÇÖLE İNİŞ(HUBUT-KEVİR)
ALİ ŞERİATİ-MUHTELİF ESERLER I
ALİ ŞERİATİ-MUHTELİF ESERLER II
SÂDIK HİDÂYET-HİDÂYETNAME
ALİ ŞERİATİ-MEKTUPLAR
SÂDIK HİDÂYET-ALACAKARANLIK
ALİ ŞERİATİ-KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ
ALİ ŞERİATİ-İRAN VE İSLAM
SÂDIK HİDÂYET-HAYYAM’IN TERÂNELERİ
SÂDIK HİDÂYET-VEJETARYENLİĞİN YARARLARI
ALİ ŞERİATİ-ÂDEM’İN VÂRİSİ HÜSEYİN(ŞEHADET)
ALİ ŞERİATİ-KENDİSİ OLMAYAN İNSAN(İNSANIN DÖRT ZİNDANI)
FRANTZ FANON-SİYAH DERİ BEYAZ MASKELER
ETİENNE BALİBAR-SPİNOZA VE SİYASET
CEMAL BÂLİ AKAL-VAROLMA DİRENCİ VE ÖZERKLİK(BİR HAK KURAMI İÇİN SPİNOZA’YLA)
FRANTZ FANON-YERYÜZÜNÜN LANETLİLERİ
HÜSEYİN YORULMAZ-BİR NESLİN AĞABEYİ ERDEM BAYAZIT
ŞEFİK CAN-KONULARINA GÖRE AÇIKLAMALI MESNEVİ TERCÜMESİ I
ERDEM BAYAZIT-İPEK YOLUNDAN AFGANİSTAN’A
JULIO CORTAZAR-SEKSEK
CHARLES DICKENS-OLIVER TWIST
JIM AL-KHALILI-PARADOKS(BİLİMİN EN BÜYÜK DOKUZ BİLMECESİ)
MURAT TURNA-ERDEM BAYAZIT VE ŞİİRİ
ERDEM BAYAZIT-ŞİİRLER
RASİM ÖZDENÖREN-HASTALAR VE IŞIKLAR
RASİM ÖZDENÖREN-GÜL YETİŞTİREN ADAM
RASİM ÖZDENÖREN-ÇÖZÜLME
RASİM ÖZDENÖREN-ÇOK SESLİ BİR ÖLÜM
RASİM ÖZDENÖREN-ÇARPILMIŞLAR
BURÇAK ÇEREZCİOĞLU-MAVİ SAÇLI KIZ
ŞEFİK CAN-KONULARINA GÖRE AÇIKLAMALI MESNEVİ TERCÜMESİ II
IRVING STONE-İNSAN RUHUNUN DERİNLİKLERİNDE FREUD I
KARL JASPERS-FELSEFE KONUŞMALARI-FELSEFEYE GİRİŞ
LEVENT BAYRAKTAR-BERGSON