Çiçek Açmış Genç Kızların Gölgesinde Kayıp Zamanın İzinde - İkinci Kitap Marcel Proust

Kayıp Zamanın İzinde serisinin ikinci kitabı. Hayatımda aşkla ilgili okuduğum en iyi cümlelere sahip, not almaktan parmaklarımın uyuştuğu ve böyle bir kitabı yazabilmek için sahip olunması gereken zeka boyutunun ne denli büyük olması gerektiğini düşünmekten kendimi alamadığım, okurken insanın beyin hücrelerini sonuna kadar çalıştıran muazzam ötesi bir kitap.
Karşınızda normal hayatta gördüğünüzde sizde büyük izlenimler bırakmayacak, fakat sizin onda derin izlenimler bırakmanızı sağlayacak gözlem gücüne sahip, ayrıntıları yakalamakta inanılmaz yetenekli gözlere sahip bir anlatıcı var. Anlatıcımız insanları ve nesneleri öyle bir gözlemliyor ki, sahip olunan hiçbir özellik anlatıcının gözünden kurtulamıyor. Onun karşısında gerçek kişiliğinizi saklamanız mümkün olmayacaktır. Yapılan en ufak hareketin dahi anlatıcıda değer bulduğu ve bulunan bu değerin okuyucuya aktarım şekli kitabın ne denli detaylı olduğunun büyük bir göstergesidir.
Kitabı okumadan önce sayfalar dolusu betimlemelere sahip olduğunu duymuştum. Doğru, kitap betimlemelerle dolu ama bu betimlemeler okuduklarımın hiçbirine benzemiyor. Anlatıcımız nesneleri veya insanları betimlerken farklı bir yöntem kullanıyor. Örneğin bir kadının burnunun şeklini betimlerken, 17. yüzyılda kullanılan bir geminin kamara şeklini ya da o dönemde giyilen bir kıyafetin kol şeklini, bazı zamanlarda da mitolojik bir tanrının özelliğini kullanıyor. Bu da şu demek oluyor; siz bu kitabı okuyacak donanıma sahip misiniz?
Büyük eserleri okuyabilmek için sahip olunması gereken entellektüel birikim, o eseri anlaşılır kılan en büyük etmenlerden biridir. Bu kitabı okurken de önceden bilmeniz gereken şeyler var. Bunlardan bazıları şunlardır; Eski Yunan Mitolojisi ve yaşantısı, Ortaçağ Avrupa yaşantısı, Fransız İhtilali, Avrupa burjuva yaşantısı, Batı müziği terimleri ve sanatçıları, psikoloji, sosyoloji. Bu saydıklarım haricinde birçok konuya sahip olmalısınız.
Serinin ikinci kitabı olması dolayısıyla yazarın üslubuna alışıyorsunuz. Bu kitabı ilk kitaptan daha kolay ve hızlı okudum..
Geçmişe yapılan yolculuğa kaldığımız yerden devam ediyoruz. Yazar bazı zamanlar zihninin kendini kandırdığını, algısındaki geçmişin yaşanmadığını, hatıralarımızın geçmişi canlandırırken yeterli olamayacağını düşünüyor. Zaman zaman geçmişle şimdiki zaman arasındaki bağ oldukça inceliyor fakat hiçbir zaman kopma yaşanmıyor.
Böyle kitapları okurken kitap hakkındaki yorumumu ve düşüncelerimi hep geri planda tutarım. Kitap bende ne hissettiriyordan ziyade kitabın içine ne kadar girebilirimin peşine düşüyorum. Zaten kitabın içine girdiğim an yazarla aramda bir bağ oluşuyor ve bu bağ da bana kitabın verdiği hissiyatı fazlasıyla veriyor. İkinci olarak böyle kitapları tam olarak anlayabilmek için kendi sezgilerimi ve hayal gücümü de devreye sokarım. Böylece yazarın anlattığı şey zihnimde bir başkasında oluşan hislerden farklı bir his oluşturur.
Seriyi okudukça şimdiye kadar okuduğum kitapların edebi değerinin ne denli düşük olduğunu idrak etmeye başladım. Gerçek edebiyat dediğimiz şey bu olsa gerek. Müsaadenizle seriye kaldığım yerden devam ediyorum. Herkese iyi okumalar.

Hep bir öğleden sonrasını yaşıyormuş gibi... kitabı okurken hissettiğim. Mevsim yazsa, doğanın kucağındaysanız bir de öğleden sonraları zamanın durduğunu düşünürüm ben. Bu kitabı okurken de zaman hep öğleden sonra idi sanki.

Proust da demiş zaten Kayıp Zamanın İzinde'yi okurken insanlar aslında kendilerini okuyacaklar diye. İnsana dair bütün duygu ve davranışlar özellikle de aşk ancak bu kadar gerçek ve edebi bir dille anlatılabilirdi. Proust'un müthiş gözlem gücü, her satırda kendini gösteriyor. Eğer bilmediğimiz bir varlığın kokusunu yazıdan hissetmek mümkün olsaydı bunu Proust başarabilirdi diye düşünüyorum. Yaşamak, anlamak, bilmek, hissetmek mümkün ama bunları yazıyla ifade etmek hem de bu kadar sanatsal ve edebi bir üslupla yapmak bir tür sihir bence.

Bu ikinci kitap yazarın kalemine biraz alışmaktan belki daha zengin ve akıcı geldi bana. İlk kitapta olduğu gibi nesnelere farklı daha doğrusu kendi istediği anlamları yüklüyor yine yazar. Bu anlamlandırmalar vesilesiyle muhayyilesinde geçmişe yolculuk ediyor yine. Bilinç akışının fazlasıyla kullanıldığı Kayıp Zamanın İzinde'de okurken bazen kaybolduğum bölümler oldu. Buna rağmen dikkatli okunduğunda zihinsel boyuttaki bu yolculukta anlatıcıyı takip etmek, olayları anlamak mümkün. Çünkü bu teknikle yazılmış çoğu kitapta konuyu, olayların geçiş sürecini anlamak zordur.

Aşkla ilgili tespitleri, yorumları gerçekten okunmaya değer. Kurgu ve karakterler açısından da çok güçlü olan bu kitabı okurken felsefe, sosyoloji, psikoloji, tarih, bilim ve sanat alanında da yazarın derin birikimini hissediyoruz. Yazar bütün bu bilgi ve görüşlerini kurgu içine o kadar güzel yerleştirmiş ki; okurken hem birçok konuda bilgi sahibi oluyorsunuz hem de adeta bir edebiyat şölenine tanık oluyorsunuz.

Kitapta dikkatimi çeken bir durum da yazarın seçtiği isimler yüzünden kahramanların cinsiyetleri konusunda kafa karışıklığı yaşatmasıydı. Gilbert, Albertine... gibi. Sonradan öğrendiğime göre yazar bunu cinsellikle ilgili görüşlerinden dolayı özellikle tercih etmiş. Kadındaki erkeği, erkekteki kadını ortaya çıkarmak adına.

Daha yolun başında sayılırım. Umarım Kayıp Zamanın İzi'ni sürerken diğer kitapları da aynı tutku ve keyifle okurum.

Keyifli okumalar dileğiyle, bu edebiyat şaheserini okumak isteyenlere bir an önce başlamalarını öneririm...

prousta göre görelilik kavramı soyut düşüncelerin somutta dönüşen nesnelerin kişilerin ve çeşitli betimlemelerin algısındaki diyalektik süreçle bağıntılıdır.
çünkü prousta göre duran birşey yoktur. Herşey değişim halindedir.
bu değişim dönüşüm süreçlerini kimi zaman sezgileriyle,algısıyla kavramakta olup
kimi zaman gözlemleri ile ortaya koyar bu zihinsel etkinliği, zihinindeki
fenomenlerin çağrışımları ileriye ket vurup geçmiş zamanın ruhunnu
(zeitgeist) yansıtır. kimi zaman bilinçli gerçekleşsede bu etkinlik kimi zaman bilinçdışıdır. bu düşünce temellendirmesini önem sırasına göre oluştuğunu
varsaymaktayım. bu eserde genel anne-baba figürü gelenekçi zihniyet temsil eder. fakat baba genel erkek figürü. pozitivist mantıkçılığı temsil ederken. kadın figürü daha çok sezgisel soyut düşünceyi temsil eder. proust'un annesinin özellikleri daha baskın olduğu için sezgisel ve soyut düşünce romanda ağır basmaktadır..

Kayıp Zamanın İzinde'nin ikinci kitabı olan Çiçek Açmış Genç Kızların Gölgesinde beni benden aldı. Kitabı sadece Proust'un serisinin devamı olduğu için, hakkında hiçbir fikir sahibi olmadan okumaya başladım. Böyle olunca da Proust'a hayranlığım daha da arttı. Tıpkı Proust'un belirttiği gibi; hayallerde, gerçek dünyadakinden daha fazla güzelleşen nesneler gibi bu kitap da hayallerimde güzel hale geldi. Fakat kitabı okuduğumda, hayallerimdekinden de güzel olduğunu anladım. Bu belki de bir Proust gibi hayal edemediğim, onun zihinsel gücüne sahip olamadığım için böyle oldu diyorum kendi kendime.
Proust kitapta öyle betimlemeler yapmış ki, kitabı okumuyorsunuz adeta yaşıyorsunuz. Uzun cümlelerin gölgesinde bir ışık olarak yine aklınızda yaşıyorsunuz bu yazılanları. Tıpkı saydam bir gölge gibi. Anlatıcımızın hayalleri kimi zaman öyle bir hale geliyor ki anlayabilmek için kendinizi tüm dünyadan soyutlar hale geliyorsunuz. İnsanların hayalleri genelde çok karmaşık ve ulaşılması, anlaşılması zor şeylerdir. Başka bir deyişle gölge gibidir hayaller, insanların çoğu yalnızca ana hatlarıyla anlatabilir hayallerini. Diğer bir yandan bu hayalleri anlatabilmek de ustalık isteyen bir iştir. İşte bu yüzden saydam bir gölge gibi Proust'un yazıları. Ulaşılması zor hayalleri bizlere yine zor bir anlatımla anlatan, böylelikle bu zorluğu bizlere anlatmaya çalışan bir yazar Proust.
Proust olaylara "saydamlık" özelliği açısından bakıyor, zihnini tamamen açıp bizlere sunuyor. O zihin ışıltısını hissetmemizi sağlıyor. Proust'a göre bazı anlar vardır hayatta. O anlar sayesinde hayat tahammül edilebilir hale gelir. Çünkü hayat tahammül edilemeyecek kadar "gerçekçi"dir kimilerine göre. Bir parkta oyun oynarken gördüğümüz bir çocuk ya da yerde gördüğümüz bir kuş tüyü. Bu gibi kimi nesnelerden yola çıkarak hayatın gerçekliği değişir. Bunlar sayesinde tahammül edebiliriz hayata. Anlatıcımızın da genel olarak bahsettiği şey bu. Bu gibi "yola çıkarıcı" etmenler sayesinde hayatta kalmamız.
Hayallerin önemine büyük bir ölçüde değinen Proust, hayallerimizin neden bazen gerçeklerden daha güzel hale geldiğini sorguluyor. Bunu gerek kendi tecrübelerinden gerekse de verdiği örneklerden yola çıkarak yapıyor. Bu "zihinsel yanılgı"nın veya diğer bir ifadeyle "algı bozukluğu"nun en çok görüldüğü şey olan aşktan bahsediyor bolca. Kitapta aşka dair öylesine derin anlatımlar mevcut ki okurken şaşırıyorsunuz. Aşk denilen şeyin dahi empoze edildiği çağımızda bu kitapta geçen ifadeler gibi derin aşk ifadelerine rastlamak insanı rahatlatmıyor da değil.
Nasıl bir rahatlatma bu diye soracak olursanız, birazcık zahmetli. Tıpkı ilk kitap gibi. Proust okumak meşakkatli bir iş. Kendinizi kitaba tamamen kendinizi vermeniz, anlatıcının gözünden bakmaya çalışmanız gerekiyor. Böyle olmazsa anlatılan şeyler çok gereksiz ve de uzatılmış gelebilir. Kitabın daha yarısına gelmeden zihinsel olarak çoktan dolmuş hale geliyorsunuz. Kitap öyle bir nitelikte ki, bir sayfadaki bir ifadeden yola çıkarak bile, insan yüzlerce şeye ulaşabilir.
Proust okuyanlar bilir; anlatımlarda sürekli bir betimleme mevcuttur. İlk başta bahsettiğim gibi hayallerin betimlenmesi ayrı bir yer tutar onda. Gerçek hayattaki betimlemeler bile yeri geldiğinde zorlaşırken, hayallerin ustaca betimlenmesini aklım almıyor. Gerçek dünyada genel bir sabitlik mevcuttur. Bir betimleme yapmaya çalışırsanız, gördüğünüz yerin aklınızda kalan bir resmini dile getirmeye uğraştığınızı hissedersiniz. Fakat iş hayallere gelince değişir. Hayallerde belirli bir sabitlik bulunmadığı için bunu betimlemek oldukça zordur. Hayallerimizi sabitlemeyi başarsak dahi, onu o haliyle koruyamayabiliriz.
Hayalleri adeta hareketli bir biçimde betimleyen Proust'un gerçek dünyaya dair betimlenmelerinin de haliyle iyi olması gerekiyor tabii. İlk defa girilen bir odanın yabancılığının tasviri, bir kadının elini tutarken o elde oluşan basıncın betimlenmesi, bir insanın yüzünün ayrıntıları ve daha neler neler.
Bu türlü hayalperest, gözlemci ve ayrıntıcı olmaya her insan dayanamaz. Fakat Proust tüm bunları aklının bir köşesinde baskı altına alabilmiş ki onu ele geçirmemiş. Ya da geçirmiş mi? Belki de diğer kitaplarda bunu göreceğimdir kim bilir?
İnsan yüzünün ne denli değişken olduğundan bahsediliyor yer yer. İnsanın yüzü diğer bölgelerine göre oldukça ayrı ve özeldir. Bir el veya ayak birbirine benzeyebilir fakat her insandaki yüz ayrıdır. Dünyada bunca insan varken, insanların ikiz vb. olmadığı sürece birbirlerine benzememeleri buna örnek verilebilir. Böylesine bir çeşitlilik varken, Proust hayallerin de devreye girmesiyle bu çeşitliliğin daha da arttığını söylüyor. Kitaplarda okuduğumuz karakterlerin yüzünün değişken olmasının sebebi de budur. Betimlenmeye başlanmadan önce bile belirsiz bir yüz vardır hayal dünyamızda, betimlenme başladıktan sonra daha da netleşir yüz, fakat bu netleşme halinde dahi birçok alternatif sunar zihnimiz bize. Dolayısıyla insanın gerçek, somut dünyadaki yüzünün önemsiz olması gerektiğini savunuyor Proust.
Betimlemeleri, derin ifadeleri, gözlem ve ayrıntıları ile anlatıcımızın, bir nesneden yola çıkarak anlatmaya devam ettiği, onun hayal dünyasından gerçek dünyaya bir bakış olarak nitelendirebileceğimiz Kayıp Zamanın İzinde'nin ikinci kitabı olan Çiçek Açmış Genç Kızların Gölgesinde okunmaya değer bir eser. Seriye başlayacak olanlar, gelecek kitabın ilk kitap gibi mükemmel olduğunun rahatlığı içinde başlayabilirler seriye. Sahi, "onun hayal dünyasından gerçek dünyaya bir bakış" dedim de aklıma geldi: Hayallerimiz olmadan dünyayı görebilir miydik gerçekten de? Gerçek olmayan bir dünyanın var olduğu hayallerimiz sayesinde görebilir ve yorumlanabiliriz hayatı. Proust bunu olağanüstü bir şekilde aktarmış bizlere.

Pazar gününe özel marcel proust okuyor :) bir yanda oscar wilde bir yanda marcel proust beyin devrelerim yanma noktasında :))
Edebiyat nedir dendiğinde binlerce kelimeyi muhteşem bir ahenkle bir araya getirebilmek derim sanırım.. bu özellik proust ta gerçekleşiyor.. herkese iyi pazarlar iyi okumalar...

Yazarın serideki en mizahi kitabı olarak adlandırılıyor ve gerçekten serideki en yormayan kitap kanımca. Seride bize eşlik edecek olan Albertine ve Marcel'in hayatında etkili olacak başka arkadaşlarıyla tanışıyoruz. Kitap sonu haricinde inanılmaz zevk verdi.

Üniversiteyi bitirir bitirmez kitabı alıp okumaya başlamıştım. Fakat cümlelerin uzunluğu ve betimlemelerin yoğunluğu beni şaşırttı. Ara vermek zorunda kaldım. Biraz uzun bir ara oldu ama şimdi yine başladım..
Olay akışı sürekli, yansımalarla kesiliyor. Yazar, kayıtsız şartsız bir teslimiyet istiyor ve pür dikkat..