Tanrı Yanılgısı

Richard Dawkins çok zeki ve kurnaz bir bilim adamı ve kesinlikle boş yazan birisi değil. Dünyada 2400 tane inanılan tanrı var ve bunlardan birtanesine inanan biri diğer 2399 tanrıyı reddetmiş oluyor :) ateist birisi ise hepsini reddediyor. Bu eserde Richard Dawkins dinler ile mitoloji eserler arasındaki benzerliklere değinmiş. Gerçekten de baktığımız zaman gilgamis destanı ile Tevrat arasında okadar çok benzerlik var ki.... Sanki Musa peygamber gilgamis destanını alıp kendince bişeyler ekleyip Tevrat i oluşturmuş düşüncesinden kendimi alamıyorum. İncil de Tevrat in devamı, Kuran'da İncil'in... Temele iniyorsun insan eliyle, insan aklıyla oluşturulmuş Gilgamis destanına variyorsunuz. Araştırmalarima devam edeceğim tabiki de kendimce cevaplar buldukça sizlerle paylaşacağım.

Körüne körüne inanmak mı, yoksa önce sorgulamak mı? Din konusunu tabu haline getirmeyen, soru sorma cesareti olan herkesin mutlaka incelemesi gereken bir kitap. Boş eleştirilerle dolu ve sadece saldırı amaçlı olmayan, kaynaklar göstererek sebep sonuç ilişkisi üzerinden ilerleyen, Dawkins'in kendi cevaplarını verirken, bizi de kendi cevaplarımızı bulmaya iten, inanan ya da inanmayan herkesin mutlaka okuması gereken bir kitap. Özellikle ahlakın dinden bağımsız olduğunu çarpıcı bir biçimde göstermesi belki de en altı çizilesi konudur.

Baştan söylemeliyim. Eğer bazı şeylerin yanlış olduğunu düşünüyor ve sorgulamak istiyorsanız bu kitabı okumalısınız. Bu şekilde düşünmüyorsanız ve beyniniz sorgulamaya açık olmayacaksa kitap sizin için Dawkins'in tabiriyle "şeytan işi" olmaktan öteye gitmeyecektir.

Amerika'nın kurucularından Thomas Jefferson'un yeğenine yazdığı mektuptan bir alıntıyla başlamak istiyorum: "Tanrının varlığını bile cesurca sorgula; çünkü eğer bir Tanrı varsa, mantığa olan saygıyı gözü kapalı korkudan daha çok takdir edecektir."

Eğer benim gibi bu konuyu atlatmışsanız ve farklı bakış açıları kazanmak istiyorsanız başvuracağınız kitaplardan biri Tanrı Yanılgısı olmalı.

Peki neden?

Yazarın üslubuyla başlamak istiyorum.
Dawkins kitabın bazı bölümlerinde biraz bilimsel yazmış ve okumak zor olabiliyor. Doğal seçilim ve memlerle ilgili bölümler daha çok. Benim için böyleydi ve bu bölümleri yavaş yavaş okudum. Bunun dışında kalan bölümler ise çok akıcı ve eğlenceli bir dille yazılmış. Richard Dawkins lafını esirgemiyor ve bu benim çok hoşuma gidiyor. Kitap bir bütün olarak akıcı.

İçeriğe gelirsek, Dawkins toplumların önemli sorunlarından çoğuna değiniyor: kan, katliam, savaş, kurbanlar, eşcinseller, çocuklar, kadınlar... Hepsinin ortak paydasında ise dinler var.
Dinlere bakış açım, onların kadınlara bakış açılarını gördüğümde değişti ve Tanrı Yanılgısı'nda da bu konuya birçok yerde değiniyor. Kadınların dinler tarafından aşağılanması, basit ve değersiz görülmesi ve kutsal kitaplardan verilen örnekler... Evet, kitapta çok çarpıcı örnekler var ve bu beni daha da iğrendiriyor.

Bu konuyu bir yana bırakırsak kitaptaki çarpıcı noktalardan bazıları da şunlar. (Kitap tamamen çarpıcı gerçi. :D )

Din ve çocuk. Çocukların istismar edilmesi konusunu uzunca ele almış.
"Bir çocuk Hıristiyan çocuk değildir, Müslüman çocuk değildir, Hıristiyan ebeveynlerin ya da Müslüman ebeveynlerin çocuğudur." Bu cümlesinde o kadar haklı ki. Çocuklar ailelerinin dinine inanmaya zorlanıp, sorgulamadan bütün bir hayatı böyle geçiriyorlar. Ve bunun bir çeşit istismar olduğunu 9. bölümde uzun uzun anlatıyor.

Katliam. Dinin, hayatını tamamen ona adayan insanları nasıl katillere dönüştürdüğünü çok etkileyici örneklerle anlatıyor. Bir papazın, kürtaj yapan bir doktoru katletmesi mesela. Ve yaptığıyla gurur duyuyor. Tabii sadece bedenen öldürmekten bahsetmiyorum. Ölmenin ve öldürmenin birçok çeşidi var. Dinlerin ortaya çıkışından bu yana dinmeyen kanı, kutsal kitapların nasıl buna teşvik ettiğini anlatıyor.

Tüm konuları tek tek açamam tabii. Burada en çok etkilendiğim üçü olan kadın, çocuk ve katliamlardan bahsettim.

Şimdi gelelim kitabın ana konusuna.
Tanrı neden olasılıksızdır?

Bunu burada özetleyemem sanırım çünkü Dawkins kitapta art arda sıralıyor. Tanrı varsayımının ne tür kısır döngülere yol açtığından uzunca bahsediyor. Hepsini birkaç cümleye indirmek zor ama şu alıntı okumaya değer: "İyice incelendiğinde, akıllı tasarımın sorunu iki katına çıkardığı ortaya çıkacaktır. Bir kez daha, bunun sebebi, tasarımcının anında kendisinin kökeniyle ilgili daha büyük bir sorun doğurmasıdır. Bir lohusa otu (veya bir evren) gibi olasılıksız bir şey tasarlama yeteneğine sahip herhangi bir varlık, lohusa otundan daha olasılıksız olmak zorundadır. Bu berbat kısır döngüyü sonlandırmak şöyle dursun, Tanrı kısır döngüyü alabildiğine şiddetlendirir."

Değinmek istediğim birkaç nokta daha var.
Dawkins o kültürde yetiştiği ve o konuda daha fazla birikime sahip olduğu için İncil ve Hıristiyanlık üzerinden gidiyor daha çok. Doğal olarak. Anlamak için İncil'i okumaya gerek yok tabii.
Ve bir de bölüm başlarındaki alıntılar... Kitaba dair en sevdiğim şeylerden biri onlar oldu. Birçok bilim insanı, politikacı, komedyen ve yazarın söylediklerinden en güzelleri seçilmiş. :)

Videolarını izleyerek, konuşmalarına hayran kalarak bu kitabı okumaya başlamıştım ve diğer kitapları da okumak istediğimi artık biliyorum. Teşekkürler Richard Dawkins.

İncelememi şu meşhur ve bir o kadar da eğlenceli alıntıyla bitiriyorum.

"Bir ateist olup olmadığım sorulduğunda, Zeus, Apollo, Amon Ra, Mithras, Baal, Thor, Wotan, Altın Buzağı ve Uçan Spagetti Canavarı'nı hesaba katarak, soruyu soran kişinin de bir ateist olduğuna dikkat çekmeyi eğlendirici bir taktik olarak görürüm. Ben ona göre sadece bir tanrı öteye geçiyorum."

Bir kitap bu kadar bilimsel olup ancak bu kadar akıcı olabilir. Etrafında Allah yoksa bu dağları kim yarattı diye soran herkesin okuması gereken, başladığı gibi biten kitap.

Rıchard Dawkıns bu yapıtında, din'i baya bi sorgulamış.Baştan söylemek gerekirse dine körü körüne inanan, tabularını yıkmak istemeyen, kulaktan dolma bilgilerle yetinen, din'e inanipta araştırma gereği duymayan bir kişi bu yapıtı okusada anlamaz.Tabuları yıkmak lazım her görüşten bir şeyler ögrenip kendine göre iyiyi doğruyu bulmak lazım.Dili, biraz ağır örneklendirmeleri güzel.Tanrı'nın varlığına inanın inanmayan ister Ateist olun ister teist fark etmez ne yapıyorsanız din hükmettiği için değil, içinizden geldigi gibi yapın .Okunması gereken yapıt okuyun bir şey kaybetmezsiniz beni ençok etkileyen konulardan birtanesi, lut kavmi oldu .Güzel bir yapıt çıkarmış sorgulayın efendim ilk önce sorgulamayı bilelim bırakalım kafalarımız karışsın o zaman kendimizi geliştirdiğimizi hissederiz.Bilgi paylaşıldıkça güzeldir.

Bu kitabın adına bayılıyorum. Yazar halkın (kendince avam kabul ettiği ki yazım tarzından bu ince aşağılama oldukça net gözlenebiliyor) Tanrı konusundaki yanılgısına vurgu yapan bir isim koymak istemiş fakat kitabın içeriği daha çok yazarın Tanrı konusundaki yanılgılarından oluşmuş...

Raflarda ilk gördüğümde ve hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığım zamanlar Richard Dawkins'in hep popülist karşıtı olarak ünlenmeye çalışan bir yazar olduğunu düşünmüşümdür. Beni buna iten kuşkusuz kitabın başlığıydı; 'Tanrı Yanılgısı'. Her ne kadar dindar bir insan olmasam da dini olumlu ya da olumsuz kullanarak fayda elde etmeye çalışan zihniyete tepkimden bu kitaptan hep uzak durdum.

Bir zaman sonra Türkiye'de dinci sağ kültürün, sürekli artan şatafatı ve luks yasami ile birlikte kin ve nefret dolu ötekileştiren açıklamalari; bu davranışların kökeni konusunda beni bazı araştırmalar yapmaya itti. Tabiki karşıma Richard Dawkins, bu sefer saygın bir bilim adamı olarak çıktı. Bir de beni bu araştırmalara iten dinci kesimin, kitabı Türkçe ilk çeviriyi yapan TÜBİTAK yayın listesinden çıkartması ve Richard Dawkins'in şahsi web sitesine erişimin engellenmesi merakımı daha da artırdı.

Okuduktan sonra, sayısız altı çizili satırları ve işaretlenmiş sayfaları ile kitabı kütüphanemdeki seçme kitaplarımın arasına kaldırdım. Yazarın bir çok alıntısı ve tespitini buraya yazabilirdim fakat; inanın tek bir tanesi bence her şeyi özetliyor; "Gerçek çekişme akılcılık ile boş inançlar arasındadır."

Kesinlikle inananlar ile alay etmiyor, yalnızca; eğer bir Tanrı varsa, mantığa olan saygıyı gözü kapalı korkudan daha çok takdir edeceğini düşünüyor.

Ve Richard Dawkins, akılcılık ve mantık ile tüm boş inançlara karşı cesurca savaşmaya devam ediyor...

Haklının da üzerine yağıyor yağmur
Haksızın da
Ama haklının üzerine daha çok yağıyor yağmur,
Çünkü haksızın elinde haklının şemsiyesi var.
...

İçinde meleklerin olduğuna inanmak zorunda olmaksızın bir bahçenin güzel olduğunu görmek yeterli değil midir?

Defterime kaydettiğim kitaplara baktım da... Kitabı yakın bir tarihte okumuşum. Pdf'den bulabilmiştim yalnızca. Ve çok beğendiğim kısım vardı, şu an pdf'yi açıp baksam neredeyse her satırın altı çizilidir diyebilirim.

"Şöyle bir kitap, böyle bir kitap, herkesin kitaplığında bulunması gereken bir kitap, harika müthiş çok güzel bir kitap" terimlerinin klişe olduğu bir çağda farklı bakış açıları ve farklı bakış noktaları isteyen bir yapıt.

Dawkins (kendisinin ateist olduğu kitabın isminden de belli) bu eserinde güzel bir iş çıkarmış. Ateist değilim, ama çoğu yazdığına hak verdim. Sorgulanması gereken bir çok şey olduğuna inanıyorum. Ve de insanların tüm evren tarihi boyunca kendi kafasında oluşturduğu Tanrı sembolünü sorgulaması gerektiğine...

Yazar tüm dinlere karşı çıkıyor. Bilimle dinin birbirini destekleyemez olduğunu savunuyor. Dini görüşleri sorgulamanın çok doğal olduğunu savunuyor. Ancak kitabın geneli Hıristiyanlığa karşı söylemlerden oluşuyor. Bu nedenle bizler için söylemleri ile havada kalmış bir kitap. Ancak yine de okunabilir. Çünkü kaynağını tamamen bilimden alan zekice geliştirilmiş antitezler bulunmakta.

Herkesin okuması gereken bir eser diye vurgulanan kitabın kapak tasarımı oldukça basit tutulmuş. Kuzey yayınlarına ait kitap 480 sayfadır. Kitabın sonunda verilen adresler dizini ise kitabın ilginç olan noktalarından biri ve en dikkat çekenidir.

Bu kitap ile benim hikayem uzun bir geçmişe dayanır ama okumak bu yıla nasipmiş . Ateist insanların tanrısız hayal güçlerini merak ederken hep bana önerilen bir kitaptı dini inançları sorgulatıyor evet ama inançsızlık bu hala bana mantıklı gelmiyor...