Yüzbaşının KızıAleksandr Puşkin

Toplamı 174 sayfa olan bir kitap. İlk 50-60 sayfasını okuyup bir kenara bırakmıştım. Fakat bugün elime aldım ve bitirmeden bırakamadım. Demek içine aldığı yer oralardan sonra başlıyor.

Samimi ve sıcak bir üslubu var. Adından da anlaşılabileceği gibi bir yüzbaşının kızına duyulan aşk son derece yalın bir yaklaşımla gözler önüne seriyor.

Saygı değer bir Rus generalin oğlunu adam edilmesi için yine onun gibi bir asker olan eski arkadaşlarından birinin yanına göndermesi ile başlıyor.

Keyifle okudum. Çevirisi gayet iyiydi. Atasözleri ve deyimler yerli yerindeydi. İsimler Rusça olmasa Türk bir yazar yazdı diyebilirdim neredeyse. Tamam, Türk bir yazar da Rusça isimler kullanabilir diyecekler olacaktır. Ama onları boş verin. Sizin, ne demek istediğimi anladığınızdan yana şüphem yok.

Okuyacak olanlara şimdiden keyifli okumalar diliyorum.

Asteğmenin kızı, teğmenin kızı, üsteğmenin kızı, yüzbaşının kızı, binbaşının kızı, yarbayın kızı, albayın kızı, tuğgeneralin kızı, tümgeneralin kızı, korgeneralin kızı, orgeneralin kızı. Puşkin'in edebiyatında rütbelerin hiyerarşisinin bir önemi var mıdır? Hayır, kendisi rütbeler yerine bu kız sıralamasının bile akla göre yapılması gerektiğini düşünen bir yazardır.

"Elbiseni yeniyken, şerefini gençken koru."

Puşkin'in Dubrovski kitabında girizgahını yaptığı epik türdeki ilk halk ayaklanmasını ve Byelkin'in öykülerindeki lirik romantisizmini bir üst seviyeye çıkardığı eseridir Yüzbaşının Kızı.

Ben de 18. yy'da kendimi III. Petro olarak tanıtsaydım Ruslar bana da inanırdı herhalde. Köylülerin III. Petro'nun simasına bakabilecekleri ve karşılaştırma yapabilecekleri bir telefonları yok, kendilerine her para verene ve biraz laf edene kanmak için hazır bekliyorlar. Odun kesmekten ve hayvanları otlatmaktan canları sıkılmış Rus köylülerinin arasında dünyaya gelseydim ben de Rusya'nın kasvetinden ve siyasi sisteminin diktesinden sıkılıp ayaklanmayı isteyebilirdim. Pugaçev de ayaklanırken aynen bunu yapmış zaten. Pugaçev'in ayaklanmasının açıklaması bir bakıma proletaryanın varoluş problemleri olarak belirtilebilir.

Savaşlar arasında sevgi unutulur mu peki? Tam tersine esas sevgi bir savaştır. Hatta savaş olması gerekir. Çünkü sevginin savaşında da bazen iki bazen de ikiden fazla cephe vardır. Siperlerin arkasında savunmaya geçeriz bazen biz de bu kitaptaki Rus askerleri gibi. Karşıdan bir Pugaçev'in bize doğru saldırıya geçtiğini sanırken aslında bu bir bakıma kalıcı sevgiyi unutup unutmadığımızın bir imtihanıdır. Bu savaşın taktiği ise doğaçlama olmalıdır. Sevginin sınırlarına girmeyi istediğiniz zaman planlı hiçbir taktik işe yaramayabilir, hiç beklemediğiniz yerden bir saldırı alabilir veya karşı cephenin askerlerinin triplerine maruz kalabilirsiniz. Pugaçev aslında geçirgen bir zar gibidir, ona düşen insan bir o tarafa bir bu tarafa yalpalayabilir. İşte bu da kitabın ana karakterinin içinde bulunduğu durumun kısa bir özetidir diyebiliriz.

Şiirleriyle epik bir destanı anlatırmışcasına, eleştirileriyle satirik üsluptaki bir eleştirmeni hatırlatırmışcasına, romantiklikleriyle de lirik üsluptaki bir şairi betimlemişcesine harman edebiyatı sunuyor bize Puşkin. Bunu da yaparken dönem şairlerinin ve şiir ürünlerinin arasında kendisine öz eleştiri yapmayı da ihmal etmiyor olgun bir şekilde.

Erzurum Yolculuğu ise kesinlikle bu kitaptan daha iyiydi. Evet, bu kitapta biraz daha aşk ve dramatik tonlar olabilir ama bunları Dostoyevski'nin daha iyi kurguladığını düşünüyorum. Epik ve savaş içerikli bir eser okunacaksa Puşkin, psikolojik ve romantisizmin daha iyi kurgulandığı bir eser okunacaksa Dostoyevski'yi öneririm.

Söz konusu Rus edebiyatı olunca kitaba başlamadan önce insanın bir gözü korkmuyor değil.. Ancak korkmasın o gözler, Rus edebiyatından beklenmeyecek şekilde akıcı, insanı yormayan, ağır bir dile sahip olmayan bir kitaptı. Hiç sıkmadı, aktı gitti.
Konu olarak; Nüfuzlu, zengin bir ailenin oğlu olan 17 yaşındaki Pyotr Andreyiç'in memleketinden oldukça uzağa askere gitmesini, burada yüzbasının kızı olan Marya Ivonovna'ya duyduğu aşkını ve o dönemlerde meydana gelen Pugaçov Ayaklanmasını anlatıyor.
Romantizm, aşk gibi konular bayagı geri planda kalmış olmakla beraber yazarın bunu 17 yaşındaki çocugun hislerine uygun bir şekilde işlemiş olduğunu düşünüyorum. Genel olarak Pyotr'u cok sevdim. Fazla iyi kalpli, cesur ve mert bir delikanlıydı.

Kitap hakkında gerçekten tartışılacak ve yazılacak çok şey var. Öncelikle yazarın diline değinmek istiyorum, oldukça açık ve sade bir dili vardı bu nedenle uzun bir aradan sonra ilk defa, bu kelime ne anlama geliyor diye, sözlük kullanma gerekliliği duymadım. Puşkin, Dostoyevski tarafından eserlerinde (Puşkin tavsiyesini, en son Ev Sahibesi’nde gördüm) bilhassa okumamızı istediği bir yazardır ve Dostoyevski bir tavsiyede bulunuyorsa mutlaka o yazar, o deneme, o biyografi, o makale, o roman okunmalıdır diye düşünüyorum.
Kitap, tarihteki Pugaçov isyanını, on yedi yaşındaki genç bir subayın gözünden ele almaktadır ve bunu yaparken de o döneme ait tarihi bilgilendirmelerde bulunur.
Puşkin, atmosfer oluşturma anlamında da gayet başarılı bir iş çıkarmış. Yarattığı psikolojik ortam, yer betimlemeleri ve karakterler, sizi hikâyenin ortasına bırakıyor ve her bir karaktere karşı tutumunuz değişiyor ve sürekli olarak karakterler ile alakalı hislerinizle, yargıda bulunma gereksinimi hissediyorsunuz. Ayrıca Puşkin, kitabı otuzlu yaşlarında yazmasına rağmen ana karakterin on yedi yaşında olduğuna dair şüpheye düşmüyorsunuz. Öyle ki, karakterin fevri hareketleri, düşünmeden giriştiği davranışları ve Marya’ya olan aşkı tamda o yaşa ait psikoloji ile yansıtılmış. İşin ilginç tarafı ise olaylar rastlantısal olarak ilerliyor, birde bu rastlantısal olaylara karakterlerin olumlu-olumsuz davranışları müdahil olunca hikâye garip bir hal alıyor. Daha fazla detay vermeden, Dostoyevski’nun tavsiyesine uyup bu hoş kitabı okumalısınız diye düşünüyorum.

Puşkin'in öykü ve romanlarının toplandığı bu eserde on beş adet öykü ve roman bulunmakta. İş Bankası Kültür Yayınları, bu on beş öykü ve romanı zamandizinsel bir sıralama ile okurlara sunmuş. Bunu yapmakla gerçekten de çok iyi yapmış bana göre. Yazarın ilk roman denemesi olan Büyük Petro'nun Arabı'ndaki ve diğer başlangıç eserlerindeki eksiklikler, kitapta ve zamandizinsel sıralamada ilerledikçe çok daha iyi fark ediliyor. Şüphesiz bu da Puşkin'in nereden nereye geldiğini gösteriyor. Kısa bir sürede bu denli ustalaşabilmek kolay şey değil. Bunlar elbette ki zamandizinsel sıralamada çok daha iyi seçiliyor. Çünkü kitap, ortalardan sonra mükemmel bir hale geliyor. Bunun sebebi elbette ki Puşkin'in kaleminin yerli yerine gelmesi denebilir. Dubrovski olsun, Yüzbaşının Kızı olsun diğerlerinden özgün ve çok ileride eserler. Bu değişim elbette ki yazarın yazı dilinde sınırlı kalmıyor. Kitabın başlarındaki eserleri hep benzer konulardan bahsederken, kitabın ortasından sonra eserlerin bahsettiği konular farklılaştığı için eserler kendini okutmaya başlıyor. Ayrıca eserlerinde o bilindik Rus klasiklerinin temelleri de kolaylıkla seçilebiliyor. Tolstoy'u etkileyen savaş ve doğa tasvirlerinden tutun da Dostoyevski'yi ve Gonçarov'u etkileyen karakter analizleri ve daha neler neler. Hakikaten de öyle güzel doğa tasvirleri var ki kitapta adeta Puşkin ile birlikte siz de seyahat halindeymiş gibi hissediyorsunuz. Bu gerçeklikten çıkmak istemiyorsunuz. Doğa tasvirlerinin en çok olduğu 1829 Seferi Sırasında Erzurum'a Yolculuk eserini sona koydukları için yayınevine mi kızayım yoksa bu eseri zamansal olarak en sonda yazdığı için Puşkin'e mi bilemedim. Öyle ki, Puşkin'in bu eserini okurken yavaş yavaş okumak zorunda kalıyorsunuz; tasvirler bitmesin diye. Yanılmıyorsam 1829 Seferi Sırasında Erzurum'a Yolculuk eserini Puşkin kendi anlık kişisel gözlemlerinden yola çıkarak yazmış. Yine aynı eserde anlatımlarını dönemin siyasal kaygılarını bir yana bırakarak resmetmiş Puşkin. Kitabın başında, önsözde verilen örneği ben de vermek isterim: "Yolda yanlamasına uzanmış yatan genç bir Türk'ün cesedi önünde durdum. 18 yaşlarında bir delikanlıydı bu. Bir kızınkini andıran solgun yüzü henüz tazeliğini yitirmemişti. Sarığı tozlar içinde, yatıyordu. Tıraşlı ensesinde bir kurşun yarası vardı..." Hiçbir siyasal düşünceye kapılmadan yazılmış bu bölüm bile Puşkin'in ustalığını kanıtlıyor zannımca. Bir eserde yazarın siyasete girmesi çok kolaydır, asıl zor olan siyaseti eserine bulaştırmamasıdır. İşte Puşkin bunu zorlanmadan başarıyor. Bu, onun ustalığını kanıtlamasının yanı sıra insancıllığını da gözler önüne seriyor. Rus edebiyatının bu öncüsünü okumak ayrı bir keyif verdi bana kitap boyunca. Keşke 38 yaşında hayata veda etmeseydi de daha fazla eser bıraksaydı dedim onu okudukça. Bu kısacık hayata tüm bu kültürel aktiviteyi sığdırmak ise ayrı bir ustalık tabii ki.

Yüzbaşının Kızı, 1770'lerde Kuzey Rusya'da Kazak Yemelyan Pugaçov'un liderliğinde gerçekleşen bir köylü isyanını temel alıyor. Kısacık bir roman. Yapmacıksız, akıcı, ve sade. Okuyucuyu zorlamayan, anlaşılır bir dille, vakit ayıran için çarçabuk bitebilecek bir klasik. Tasvirlerden, ve süslü cümlelerden uzak kalınarak yazılmış olsa da, yine olayların içine girebildiğinizi hissediyorsunuz, kimi yerinde tebessüm ederek.

Gece yarısı bu kitabı layıkıyla ham yaptım. Akabinde kolları sıvayıp araştırmaya koyuldum çünkü kitap benim nazarımda böyle okunur. Çarşıdan aldım bir tane eve geldim bin tane hesabı okuduğum bu kitap içerisinde türlü meseleler mevcut. Tarih, Romantizm,Coğrafya,Sosyalizm,Feodalizm ve daha bir sürü şey. Mesela tarihi olarak meşhur Pugaçev isyanı meselesine değinmek istiyorum. Yemelyan Pugaçev adlı bir Don Kazağı bu arada Kazak demek sadece Orta Asya'da yaşayan Türk kolu anlamına gelmez Slav Kazakları vardır. Ukrayna civarında bunlardan zibille var bu Slav Kazakları kendi içerisinde türlü kollara ayrılmışlardır Zaparojya Kazakları, Don Kazakları gibi ingilizce Cossacks diyerek tabir ediliyor daha çok maceracı gibi manaya geliyormuş hatta bulmaca çözmeyi çok seven varsa bilir Ataman kelimesi bu Kazakların seçimle yönetime gelen başkanlarına verilen admış neyse asıl meseleye dönelim bu Pugaçev isyanı Rusya içerisinde feodal düzene karşı 1917 devrimi öncesi en kapsamlı halk hareketi olarak düşünülüyor sebebi ise yerel halkların (Kumuk, Başkurt, Kazak,Tatar) bu isyana katılıp hatta Rus köylülerinin (Mujik) ve Serflerin (Toprak ile beraber alıp satılan garibanlar) bile bu isyana katıldığı ne tesadüftür Osmanlı-Rus harbi bu dönemlere denk düşmektedir. Küçük Kaynarca antlaşması bizim için toprak kayıplarına nasıl sebep olmuşsa Pugaçev içinde isyanın sonu olmuştur çünkü meşguliyeti biten Rus Çarlık Ordusu tüm gücüyle isyanı bastırmış akabinde isyancı Pugaçev idam edilmiştir bu arada korkmayın kitapla ilgili bir mesele değil bu kitap bu meseleleri kahraman etrafında işliyor hani içine bir çentik zeytin konulan kocaman zeytinli poğaça misali pek bir olay yok panaroma bu anlayacağınız. Gelelim Romantizm meselesine kitapta gerçekten saf, temiz ve samimi bir sevgi var öyle Yıldız Tilbe dinleyip sevdiğine canımdan öte cansın diye mesaj atan bir tip yok veya seversem pis severim olayı yok adam full icraat okursanız görürsünüz yüzbaşının kızı ve bizim kahraman tencere yuvarlanmış kapağını bulmuş çok uyumlu karaktere sahip iki insan. Coğrafya olayına değinip yazıyı bitirmek istiyorum kitabın ilk bölümlerinde yazar Puşkin kelimelerle üşütüyor adamı Rusya'da Orenburg denilen bugün Kazan kenti yakınlarında olan yeri nefis tasvir etmiş. Ek bilgi Puşkin tek yurt dışı gezisini Erzurum'a yapmış diyorlar. Erzurum Yolculuğu adlı eserini tavsiye ederim. Soyunda Afrika kökenli biri bile varmış uzak coğrafyaları kanında barındıran birisi yani ne yazık ki düello sonucu hayatını kaybetmiş bir yazardır. Yavaştan ben dükkanı kapatayım umarım okur üzerine düşünürsünüz basit bir roman değil tarihi bir perspektifle işlenmiş bir eser gayet memnun kaldım.

ÖZET: Elbiseni yeniyken,şerefini gençken koru...

Yine bir rus edebiyatı yine bir klasik... Bu yıl ayda bir yada iki tane klasik okumayı düşünüyorum bunlardan biri dünya klasikleri biri modern klasikler olabilir. O yüzden elimde bulunan bir klasiği tercih ettim. Yüzbaşının kızı kitabını...
Yüzbaşının kızı da yine dili sade, akıcı ve bir çırpıda okunabilecek bir roman. Yine beni aldı ve 1700 yılların Rusya' sına şöyle bir götürdü.
Puskin'in okuduğum ilk romanı. Yazar kitabı öyle bir yazmış ki sanki karşısındakine bir anısını, genclik hikayesini anlatan dedeler varya onları dinliyormus gibi hissettim. Kitap akıp gitti.
Zaten çok bilinmis bir klasik. 1700 yıllarda yasayan kahramanımız bir ailenin tek çocuğu. Yani elbebek gülbebek büyümüş.17 yaşına geldiğinde babası onu orduya göndermek istiyor. Disiplinli bir baba. Mektup yazıp oğlunu bir arkadaşının yanına gönderiyor. Kahramanımız oraya gidiyor birde yüzbaşının kızına aşık oluyor ve böylece olaylar başlıyor.Çarlık Rusya dönemini çok iyi anlatan; kısa ama özlü ifadeler kullanılan bir eser olmuş.
Ağır klasik okuyamayan herkese tavsiye ederim. İyi okumalar.... :)

Dünya klasiklerini,özellikle Rus edebiyatı romanlarını sindire sindire özenle okumak lazım. Zamanla tekrar tekrar okumak lazım hatta. Puşkin'in bu romanının farklı bir yayınevinden 158 sayfalık versiyonunu okumuştum. Tüm öyküler ve romanlar diye iş bankasının yayınladığı bir kitabı var ondan tekrar okuyacağım. Yüzbaşının Kızında bir halk ayaklanması konu edilir. İçerisinde romantizmin de geçtiği bu güzel romanı okumanızı tavsiye ederim.

Kitabı okuduğum zaman ortaokul öğrencisi yaşlarındaydım. ( Kaçıncı sınıfta olduğumu hatırlayamıyorum. ) Kitapla ilgili aklımda kalan detaylar yıllar geçtikçe azalsa da bende bıraktığı tat, okurken heyecanlandırması, kitap hiç bitmesin isteği ile sonraki sayfada neler olacak merakı kitapla ilgili bir şeyler gördüğüm zaman tebessüm etmeme neden oluyor. Dönemin Rusya'sı hakkında da önemli detaylar görebileceğiniz bir roman.

Eser, ister anlatımıyla ister konusuyla isterse de içinde barındırdığı türlü türlü sürprizlerle olsun mükemmel bir gizeme sahip olup oldukça akıcıdır. Konusu subay Pyotr Andreyiç ile yüzbaşının kızı olan Marya İvanova arasındaki aşkı konu alıyor bunu konu alırkende süregelen olay örgüsü eseri okudukça güzel kılıyor. Şahıs kadrosu bana biraz geniş geldi bir sürü karakter işin içine girip çıkıyor ama herşeye rağmen okunması gereken bir eser olarak görüyorum. Herkese iyi okumalar.

Bu kitap gayet sade bir üslupla bir başyapıt yazılabileceğinin göstergesi olmuş. Yazarın olayın geçtiği coğrafyayı anlatımı çok dikkat çekici, okurken baş kahramanın geçtiği yerlerden siz de geçiyorsunuz. Kitap dünya klasikleri içinde yer almayı fazlasıyla hak etmiştir. Kesinlikle okumanızı öneririm...