Doğayla iç içe yaşamış Türklerde animistik düşünce gelişmiştir. Türkler doğaya, doğanın unsurlarına ruh atfetmiş ve saygı
duymuştur. Ağaç eski Türk kozmogonisi ve inanışında kutsal görülmüş, gerek
Uygurların türeyiş efsanelerinde gerek Oğuz Kağan Destanı’nda Oğuz Kağan’ın
ikinci eşini ilk kez bir ağaç kovuğunda görmesiyle Türklerde ağaç kültünün
izleri görülür. Türk inanış dünyasında ağaç hem Tanrı’yla iletişimin bağı hem
de yaşamın sembolü olarak görülmüştür. Türkler, İslamiyet’i seçse de bu hemen olmamış; İslamiyet, Türkler arasında hemen hızlıca yayılmamıştır. Ayrıca Türkler Şamanizm’e, eski inançlarına dair anlayışları yaşatmaya devam
etmiş; Anadolu’ya gittikleri coğrafyalara da taşımıştır. Örneğin Türklerin
Müslüman olduğu, eski inanışlarla İslamiyet’in tabakalaşma oluşturduğu 16.
yüzyılın ilk yarısında yazıya geçirilen Dede Korkut destani hikâyelerinde hem
İslami unsurlar hem de dağ ve ağaç kültlerinin örnekleri görülür.
Sayfa 124Kitabı okudu
Sünnet, Kur’an’ı hayata aktaran bir vasıta olmanın yanında, Müslümanların varlık, bilgi ve değer tasavvuruna da kaynaklık eder. İslâm toplumlarının bölge, ırk, soy, yapı ve kültür farklılıkları ne olursa olsun ortaya koydukları maddî ve manevî bütün eserlerde Kur’an’ın ve sünnetin izleri vardır. İslâmiyet’in kısa sürede dünyaya yayılmasında, yerleştiği bölgelerde sürekliliğinin sağlanmasında, farklı kültür ve coğrafyalarda yaşayan mensupları arasında ortak bir yaşama biçiminin oluşmasında Sünnet-i Nebeviyye’nin rolü büyük olmuştur. Sünnet aynı zamanda asr-ı saadeti şimdiki zamana taşıma gayretinin de ana vasıtası olarak görülmüştür.
Melikşah Sezen / Vuslat Dergisi
Türkçülük İdeolojisi ve Mâturîdîlik: Bir İdeoloji İstikametinde Mâturîdîliğin Keşf ve İstismarı
Ehl-i Sünnet dairesi içinde yer alan kelâm fırkalarının kurucu iki reisinden bir tanesi olan İmam Ebû Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd el-Mâturîdî es-Semerkandî (ö. 333/944) ve ona nispetle anılagelen itikadî
Türk halkları üzerinde daha büyük etkiyi İslamiyet göstermiştir ve yukarda dediğim gibi bu din, şamanlığı çok yerde büsbütün yok etmeye başarılı olmuştur. Bununla birlikte bağımsız göçebe Türk boyları arasında eski dinin de açık izlerini bulabilmekteyiz. Bu sorun üzerine ancak Kazak-Kırgızlar hakkında tamamlayıcı bilgi verebileceğim. Kazaklar arasında hala, açık bir şekilde eski şamanlık inanışının izleri sayılabilecek birçok gelenek vardır. Bütün bu putperestlik adetleri saymak işi uzatır, burada baksa ya da şarlatan doktoru belirtmek yeterli gelir ki, bunların, mollalar yüzünden halkın dini işlerini düzenlemekten uzaklaştırılan ve şimdi ancak şarlatan, doktor ve falcı olarak halkın arasında bir saygınlığı olan şaman olduğu besbellidir. İslamiyetin baskısı altında şamanlık dualarının ne gibi değişikliklere uğradığını görmek çok ilginç bir iş olacaktır.
Sayfa 91Kitabı okudu
Üç din açısından bölgeye baktığımızda her din Ortadoğu
katmanına kendi rengiyle boyamıştır. Boya alanları açısından
dinlerin izleri sürüldüğünde Museviliğin Sina, Mısır, Hıristiyanlığında Anadolu, Avrupa, Islamiyetin ise tüm alanları kapsadığı görülür.
Sayfa 66 - IQ KÜLTÜR SANAT YAYINCILIK
AYNI TARİHİ YANLIŞLIĞA DÜŞÜYOR MUYUZ?
En eski zamanlarda Türkler (yani Türkler’in ataları olan boylar, eller) Türkistan’ın garbi kısımlarında oturuyorlardı. Onları daha şarka, Moğolistan’a kadar atan sebep Aryanî kavimlerin sel hâlindeki muhaceret ve istilâları oldu. Bilhassa milâttan önceki 6-4’üncü asırlarda İranlılar’ın ve bundan biraz sonra
