İnsan Neyle Yaşar Lev Nikolayeviç Tolstoy

İnsan Ne İle Yaşar? uzun zamandır merak ettiğim okuması bugüne kısmet olan kitapmış :)
İlk önce kitap roman kitabı değil 4 kısa sayılacak öyküden ibarettir. Kitaba ismini vermiş ilk hikaye kitabın ismini teşkil ediyor.

Bu hikayeden başka daha üç hikaye var kitabda. Hikayeler, dini ve ahlaki açıdan öğüt verecek şekilde seçilmiş. Hikayelerden açık konuşmak gerekirse yeni bir şeyler öğrenmiyorsunuz. Çünkü siz zaten kötülüğe iyilik ile karşılık verilmesi gerektiğini, açgözlü olmamayı, insanları sevmeyi ve diğer insani davranışları biliyorsunuz. Yine de eğer elinizde okunacak çok kitap varsa, okuduğunuz kitaplardan yorulduysanız bu kitabı kolaylıkla okursunuz.
Hikayeler kısa, kafa yormayan türde olduğundan ne zaman bittiğini bile anlamazsınız.

Kendinizden ilave çocuklarınıza da okuya bilirsiniz. Onların içinde iyiliği, dürüstlüğü, hakkı yeşertmek için ideal kitaptır.

Okumadan önce kendinize sorun İnsan Ne İle Yaşar? :)

O klasik soruyu bende sormadım değil aslında, Tolstoy'un bu eseri ilk dikkatimi çektiğinde. Hakikaten insan ne ile yaşar, dedim kendi kendime. Kitabı okumadan önce çeşitli fikirlere sahiptim. Kitabı okuduktan sonra bu fikirlerin hiçbirinin insanın ne ile yaşayacağına dair bir cevap olmadığını anladım. Tolstoy'un yalnızca Anna Karenina'sını okumuş biri olarak bu eserinde de Tolstoy kendini ele vermiş kanımca. "Ele vermek" ne kadar doğru bir terim oldu bilemiyorum, bir başka deyişle bu kitabın kapağını görmeseniz, direkt hiçbir şey bilmeden okumaya başlasanız bu eserin kesinlikle Tolstoy eseri olduğunu anlarsınız. İnsanların inançsal bakımdan iç dünyaları, iç dünyasındaki bu çatışmaları, yine inanç sayesinde bazı anlar ayakta kalabileceğini anlatmış bizlere Tolstoy. Bunlar elbette ki Tolstoy'un kendi düşünceleri, din ve inanç konusu Tolstoy'da önemlidir. Ayrıca basit fakat yoğun mekan tasvirleri özellikle son hikayede (Bey ile Uşağı) sıkça kullanılmış. O kar fırtınası, tipi tasvirleri kitabı okurken öylesine etkiliyor ki sizleri, üşümek istiyorsunuz siz de, o rüzgar sizin de yüzünüze çarpmasını istiyorsunuz istemsizce. Benim okuduğum yayınevi fazlaca bilinen bir yayınevi olmadığı için İnsan Ne ile Yaşar dahil üç adet hikaye bulunuyordu kitapta. İş Bankası Kültür Yayınları'nda bu hikaye sayısının altı olduğunu duydum. Bu açıdan bir kaybım olmuş, bu yüzden o yayınevinden çıkan İnsan Ne ile Yaşar'ı da gelecek zamanda okuyacağım. Bu arada, o klasik cevabı bende vermek isterim: Sevgi ile yaşar insan. Ayrıca bu bir "öz sevgi" de değildir, kendinden başka herkese duyulan bir sevgidir. İnsan sevgisi bir nevi. Peki insan kendine sevgi duymayacak, kendinden nefret mi edecek? Hayır, fakat bunun bir derecesi olmalı tabii ki de. Kendini sevmediği kadar başkalarını sevmek bir fedakarlıktır zannımca. Bu fedakarlığı alan, kazanan insanlar anlatılıyor üç öyküde de. Ayrıca insanlığın kimi bencil davranışları da gözler önüne serilmiş. Bu çağda da devam eden ve her çağda da devam edecek olan, insanın "daha" sevdası irdelenmiş büyük oranda. Bu sevgiyi göze alabilmeye fedakarlık dedik, hani derler ya insanin asıl dostları kötü günlerinde yanında olanlardır diye, elbette ki bu doğru. Fakat ben şunu diyorum, kötü günlere gerek kalmadan dahi o fedakarlığı göze alabilmeli insan. Bu açıdan, insanlığın arasına sevgi tohumları yayılması dileğiyle bitiriyorum bu incelemeyi. Bu fedakarlığı insanlık olarak göze alabilmemiz dileğiyle...

Daha önce Rus yazar okumayanlar için güzel bir başlangıç, hem ince, hem sade, hemde çok doyurucu. Türkiye İş Bankası kültür yayınları baskısında 6 öykü yer alıyor ve hepside birbirinden güzel. Özellikle ilk ve son öyküler çok hoşuma gitti. Muhtevası hayat, ölüm, mutluluk, kanaat, iyilik, sevgi, melek, şeytan, hayatın anlamı gibi kavramlar içeriyor. Biraz mesnevi tarzında ama beslenme kaynağı İncil. Kitabı okurken evrensel değerlerin bütün coğrafya, din, dil ve insanlar için aynı ve çok önemli olduğunu anlıyorsunuz. Okunması gereken bir eser.

Kitap için yazılmış incelemelere bakınca gördüğüm ilk şey, farklı yayin evlerinin ayni isimle bastigi pek cok farkli hikaye kitabı mevcut ve her birinin icerigi de icerdikleri hikaye sayisi da farkli.
Ben Karbon Kitaplar'a ait versiyonunu okudum ve icinde yalnizca iki kısa hikaye vardi. Ilki "İnsan Ne ile Yasar", ikincisi ise "İnsana Ne Kadar Toprak Gerekir" idi. Genel olarak ikisi de iyiligi, sevgiyi, kanaatkar olmayi öven güzel hikayelerdi. Bir solukta okunacak keyifli öykücükler. Ama ikisinin de sonunu ve gidişatını hkayelerin daha ilk sayfalarindan anlayabiliyor insan. İkisine de benzer aklima gelen cocuk masallari ve hikayeleri oldu. O yüzden yeni bir şey beklememek gerek diye düşünüyorum ama okunabilir, hatta bir incelemede de yazdığı gibi çocuklara da masal gibi okunabilir.

Başlı başına kitabın ismi insanı okumaya davet ediyor. Herkes bir noktada insanın neyle yaşadığını merak etmiştir. Bu kitapta da Tolstoy kendi cevabını vermiş.
Hayatin tahmin edilemezliği ve gelecek planlarına sıkı sıkıya bağlı kalmaya çalışma arasındaki çatışma değil mi bizi düşüncelere, kaygılara iten?
Bu hikayelerde benim 3(üç) sayısı dikkatimi çekti. Evet biliyorum; ölüm, ahlak, sevgi, açgözlülük, kendini aşırı sevicilik elbette bu kitabın ortak noktası. Ama ben üç diyecegim:).
Akıcı bir anlatım, önceden sonu tahmin edilen kıssadan hisseler... Belki 17-18 yaşlarında okumuş olsam çok daha fazla etkilenebilirdim. Güzel okumalar.

Tolstoy'un din ile arası iyiyken yazılmış bir kitap olduğu belli. Din, vicdan ögelerine ağırlık verilmiş.Özetle kitabın adını taşıyan "insan ne ile yaşar" sorusunun cevabı, "iyilik" olarak cevap verilmiş.

Kitapta iki öykü yer almakta "İnsan Ne İle Yaşar" ve "İnsana Ne Kadar Toprak Gerekir" kıssadan hisse deriz ya öyle öykülerden... Tavsiyem kitabı okumayanlar, başlamadan önce bu iki soruya cevap vermeniz :) bakalım bittiğinde de cevaplarınız aynı kalabilecek mi?

Hepimiz farklı ihtiyaçlarımız olduğunu sanırız, kimimiz maddi kimimiz manevi anlamda ama bunların derinliklerine inip asıl ihtiyaçlarımız neler olduğunu düşündük mü? Tüm ihtiyaçların temelinde yatan özümüzde olması gereken en önemli şeylerin farkında mıyız? Vazgeçilmezlerimiz yok olduğunda hayatımıza kaldığımız yerden devam edebiliyorsak gerçekten vazgeçilmez olduğunu düşündüğümüz şeyleri yeniden gözden geçirmemiz gerekmez mi? Önceliklerimiz neye göre öncelikli; hırslarımıza, egomuza, para tutkumuza bir daha bakalım... 40 sayfalık öykünün her cümlesi ayrı sorulara neden olabilir sizde de, bakış açıma bambaşka sorular ekledim, çok beğendim.

Gelelim ikinci öykümüze bence bu öykü herkese bir yerlerden tanıdık gelecek, kendimizi, arkadaşımızı, akrabamızı, eşimizi, dostumuzu göreceğiz.
İnsanın doyum oranı nedir? İsteklerimizin sınırı var mı? Sonsuzluk kime göre neye göre sonsuz? Talep ettiklerimiz sadece bizim çıkarlarımıza iyi geliyorsa hakkımız sayılır mı? Hak - Hukuk kime göre var; paranıza mı, geldiğiniz aileye mi, karakterinize mi... Saygı hak edilen bir şey midir? Göz dediğin şey doyar da gönlün doyar mı...

Benim gibi çok geç kalmayın bu başyapıtı okumak için, keyifli okumalar dilerim.

Eser, 3-4 yıldır kitaplığımda bekliyordu. Sürekli elime alıp tekrar bırakıyordum. Kısmet bu zamanaymış.Eseri kısa sürede bitirebilirsiniz. Açıkcası ben elimden bırakamadım okurken.

İnsan Ne İle Yaşar kitabı 7 kısa hikayeden oluşuyor. Hepsinde de iyilik, sevgi gibi mesajlar mevcut. Beni en çok etkileyen, kitaba adını veren hikaye oldu.Tüylerim diken diken oldu resmen okurken. Diğer etkileyenler ise Ateşi Kıvılcımken Söndürmeli, İnsana Ne Kadar Toprak Gerek? ve Efendi ile Uşak oldu. Diğer 3 hikayeyi pek sevemedim. Kitabı herkese tavsiye ederim.

Bir kızgınlık anında kitapçıda gezinirken gözüme çarptı bu eser. Açtım ilk sayfasını okumaya başladım ayakta. Zaten bu hep böyle olmuştur; kitapçıya girerim, aklımda gezinen kitapları sormadan önce şöyle bir dolaşırım, kitapları hafif hafif okurum ve bir daha onlardan kopup da aklımdaki kitabı almak gelmez içimden. Bence bu benim lânetim. Alıştım mı bu duruma? Evet. Mutlu muyum? Fazlasıyla. Neden mi? Çünkü ben kitap almaya gidiyorken başka kitaplar da beni seçiyor sanki. Aslında böylesi daha güzel, çaktırmayın...

Kitaba gelecek olursam, dili, hikayeleri, bütün olarak çok çok güzel. Birkaç minnak incil ayeti var, merakımdan incil okumuş bir insanım ve onun topyekün değiştirildiğini düşünmüyorum. Kur'an ile benzer nitelikte cümlelerini ve anlamlarını bulup görebiliyorsunuz. Bunu Yaradılış bölümünü okuduğum zaman idrak edebilmiştim. Kitabın ilk sayfasında da şu bab takıldı gözüme ve oldukça tanıdık geldi:

"Dünya malına sahip olup da kardeşini ihtiyaç içinde gördüğü hâlde ondan şefkâtini esirgeyen kişide Tanrı'nın sevgisi olabilir mi?"

Sizi bilmem ama beni oldukça etkiledi bu cümle...

Hikâyelerde insanların bencillikleri, doymak bilmez ihtiyaçları, öfkelerinin yıkıcı gücü oldukça güzel tasvir edilmiş, kendinizi olayların içinde buluyorsunuz. Kısacası bu kitabın beni seçmesini oldukça mutlu karşılamış bulunuyorum. Okuyun, okutturun. Bir de gitmeden şunu şuracığa iliştirmek istiyorum ne olur çok görmeyin:

"Seven insan Tanrı'nın, Tanrı da onun içindedir, çünkü Tanrı sevgidir."

O zaman sevgi ile kalın...

Tolstoy'u biliyorsunuz dostlar. O çoğu eserlerinde "İnsan"ı işler. Olanı söyler ve dahi nasıl olması gerektiğini de... Fazla söze gerek yok. Üstat Tolstoy hakkında ne yazsam az. Ki o da yazabilirsek. Ben en iyisi okuduğum kitap hakkında bir kaç şey söyleyeyim.
Kitabı okumadan önce şöyle bir düşüneyim dedim. Sahi, insan neyle yaşar? Evet, ilk yanıtlarımı komik buldum. En sonunda çok düşünmeden cevabı bulmuştum. Aşk'la dedim, sevgiyle dedim. Hayır! Bir şey eksikti. Tolstoy'un verdiği yanıt beni sarsmıştı. "İnsan, Allah aşkıyla, Allah sevgisiyle yaşar." diyordu. Bir anlık gaflete düştüğümü anladım. Söylediği hakikattı çünkü. Ve bunu o hikaye ile anlatışı harikaydı.