Peki vicdan neydi? Jan Valjan üzerinden vicdana sıkça değinilmiş. Jan Valjan kendi yerine başkası tutuklanınca vicdanıyla konuşup vicdanına yenik düşüp gidip asıl suçlunun o olduğunu itiraf etmişti. Vicdanına yenik düştü dedim de Jan Valjanın her şeyi itiraf etmesinin sebebi vicdan mıydı yoksa korku muydu? Vicdanı neler oluşturuyor, korku vicdanının içinde yok muydu? Jan Valjanın vicdanı bütün duyguları içinde barındıran tek adil yargıcıydı.
Bence herkes toplumu, adaleti, vicdanı, açlığı, aşkı, iyiliği, kötülüğü, sömürüyü, haksızlığı, sefaleti, umudu, çaresizliği bu kadar güzel anlatan bu kitabı okumalı ve düşünmeli... Uzun uzun düşünmeli...
Victor Hugo Fransız toplumunun ihtilal öncesi ve sonrası geçirdiği tüm çalkantıları çarpıcı bir şekilde yansıtmıştır...
