Wigan İskelesi Yolu

Son paylaşımımda 2010 yılında Şili’de bir maden ocağında meydana gelen göçükte 33 madencinin 69 gün boyunca hayata nasıl tutunduklarından bahsetmiştim. Hazır madenciler ile ilgili bir kitap bitirmişken, yine maden işçilerinden bahseden Wigan İskelesi Yolu kitabına başlayayım istedim.

George Orwell, 1936 yılında sol eğilimli yazar Sir Victor Gollancz tarafından bir araştırma yapması için görevlendirilir. Orwell, İngiltere’de işsizliğin ve yoksulluğun yoğun olduğu Lancashire ve Yorkshire’da bir süre yaşar. Yapmış olduğu araştırmaları ise 1937 yılında basılan Wigan iskelesi yolu kitabına aktarır.
Devamı : https://www.kitapofisihakan.com/...wigan-iskelesi-yolu/

Evet okurcanlar... Orwell'ın bu kitabında Hayvan Çiftliği kadar olmasa da bence sıradışı bir eser çıkardığını düşünüyorum... Wigan'daki maden işçileri ile alakalı olan bu inceleme yazısında gerçekten hissiyatla kitaba dalmayanları boğacak bir betimlemeye sahip... Çok dikkat istiyor... Kitap işçilerin emeklerinin karşılığını almamasıyla doğan karamsar tuh hali okurun iliklerine işleyecek tarzda... Sanırım yazara zamanında neden sosyalizm demişler ve de soru üzerine bu araştırmayı yapmış, yazmış gibi olmuş...

Sadece gerçekten boğucu betimleme olmasaymış dedirtti bana...

Okuyun okutun efendim...

Kitabi çok beğendim.
Orwell, İngiltere’nin işçi mahallerinde yapmış olduğu araştırmaları kaleme aldığı bir inceleme kitabı. Kurgu bir eser olmaması benim nazarımda daha bir önem kazandırdı. Biliyorum orada yazılanlar gerçek. Ete, kemiğe, toprağa değmişler. Bunu diyorum çünkü orada yaşananlar gerçek olamayacak kadar acımasız.( belki bana öyle geliyordur) 1984 kitabındaki gibi karanlık, umutsuz ve mutsuz bir toplum... Okurken, yazarın diğer eserlerinde de olduğu gibi, adaletsizlik vurgusu daha belirgin, daha net, daha gerçek. İşçi sınıfının yaşadığı sefaleti, zorluğu, sıkıntıları öyle sağlam, sarsıcı bir şekilde anlatıyor ki, okuyup da kapitalizme lanet etmemek zor. (sinirim yine bozuldu)

Olaya bak.
Orwell Bu kitabı 1937 yılında yayımlandığı sırada faşizme karşı savaşmak için İspanya’daymış. Zaten kitapta yazdıklarına tanık olup, böyle içten bir dille ifade eden birinden böyle bir duyarlılık beklenirdi. ( Benim için bu olay çok önemli. Yazarlar ve yaşadıkları. Yazlık villasında, elinde viski kadehiyle, toplumun dertleri yazıp, bununla yolunu bulan bir yazar, bana göre her zaman sahte, yavan, sahtekar gibi gelir. Ortada yürek yoktur para vardır ve yapılan teknik bir iştir)
neyse..
Kitapta şu tasvir dikkatimi çekti sizinle paylaşmak istedim;
“Kahvaltı masasının altında dolu bir lazımlık kovası olduğu gün ayrılmaya karar verdim. Bu mekan, içimi karartmaya başlıyordu. Bunun nedeni, yalnızca pislik, kokular ve berbat yemekler değil, değişmeyen anlamsız bir çürümenin, insanların hamamböcekleri gibi süründüğü yeraltındaki bir yerde, savsaklanan işlerden ve alçakça yakınmalardan meydana gelen sonsuz bir karmaşanın içinde olma hissiydi.” (s. 22)
Çok güçlü bir tasvir bana göre. Çaresizliği özetler gibi, değişmesi gereken yolunda gitmeyen şeyler var. Düzeltilmesi gereken. Bir şeylerin yapılması, hatta düzelse bile düzelmeyecek şeylerin karmaşası var. ( büyük ihtimalle anlatamadım)

Kitap üzerine çokça yazabilir, günlerce üzerine konuşabilirim ama burada yorumu bitiriyorum. Eğer sen kitabı okursan -ki bence okumalısın. Belki bir gün bir yerlerde karşılaştığımızda sohbetini ederiz. Konusu kanayan yaramızdır, seninde canını acıtırsa aynı yerdeyiz demektir. Görüşürüz... pai...

Orwell bu kitabında Ingiltere'de yer alan Wigan'a gidip oradaki maden işçileriyle alakalı gözlemlerini betimsel açıdan ele alarak okurlarına sunmuş. Öncelikle şunu belirtmek isterim ki kitap yoksulluk, sıkıntı, karamsarlık üzerine yazıldığı için boğucu bir kitap. Orwell maden işçileri ve onların sıkıntılarıyla başladığı kitabına; faşizmin tehlikelerine ve makineleşmenin insan üzerindeki etkilerine yer vererek devam etmiş. Kitabın son kısımlarında ise neden sosyalizmi savunduğu ve neden sosyalizmin gerekli olduğu görüşlerine değinmiş. Tür olarak çok sevdiğim ya da okurken zevk aldıgım bir kitap olmadı malesef. Ama şunu da söylemeliyim ki alıntı yaptıgım ve beni düşünmeye iten çok kısımlar oldu, bu açıdan güzeldi benim için. Kitap bittikten sonra maden işçileriyle ve gözlemlediği yerlerle ilgili görseller de mevcut. Bir inceleme kitabı açısından iyi ve tamamlayıcı olmuş. Ne kadar tür olarak roman diye bahsedilse de bu kitabın kesinlikle inceleme olduğunu kabul ediyorum tür olarak. Çünkü olay örgüsü yok denecek kadar az ve kitap genel itibariyle gözlem ve düşüncelerle dolu. İşçi sınıfının üst tabakalar karşısındaki yerinin ve yaşadığı her zorluğun gözlemlenerek anlatıldığı bu kitabı okumayı size bırakıyorum arkadaşlar, iyi okumalar :)

"Gerçek deha örneği... Orwell'ın bütün öfkesi, hayal kırıklığı, umutsuzluğu ve acısı Wigan İskelesi Yolu'nda en anlamlı ifadesini buluyor."

Peter Ackroyd


George Orwell'ın okuduğum diğer kitaplarından (1984, Hayvan Çiftliği, Aspidistra, Boğulmamak İçin) çok farklı bir kitap bu eser. "Hayvan Çiftliği" özellikle bir hiciv iken diğer üçü kurgular üzerine gitmiş ve hepsi de karamsar bir tablo çizmişti.

Bu kitabın yazılma hikayesinden başlayalım...

Orwell, sol eğilimli yayıncı ve hümanist Sir Victor Gollancz tarafından işsizliğin yoğun olduğu bölgede araştırma için görevlendirildi. Kitabın ilk bölümü de bu araştırmanın ortaya çıkardıklarını sunuyor bize. Elbette ki, rakamlara boğulmsk yerine Orwell'dan bekleneceği gibi o kasvetli havayı soluyoruz, özellikle madencilerin içinde bulunduğu ortamı daha iyi hissediyoruz. Ekonomik zorluklar, yaşam şartlarının zorluğu gibi konularda böyle eserleri okumak bizim empati kurmamızı kolaylaştırır diye düşünüyorum.

Kitabın esas etkileyici olan bölümü ise ikinci bölüm. Burada, Orwell diğer kitaplarda hiç yapmadığı şekilde işin kuram bölümüne giriyor ve Marx sonrası Marksistler'in en çok geride kaldığı şekilde Marksizm'i geliştirip yaşadığı döneme uyarlamaya çalışıyor. Elbette ki, bu noktada Orwell'ın söylediklerinin üstüne de gidilmelidir ama çoğu Marksist düşünür, Marx'ın öğretilerine sıkı sıkıya bağlı kalmış ve tüm söylediklerinin bugün de aynı şekilde uygulanacağı gibi bir inanca kapılmıştır. Orwell'ın ekleme yönteminin de dikkatle takip edilmesi gerektiğini düşünüyorum.

Kitabı bitirince akla gelen ilk kelimeler: sefalet kömür kara yoksulluk. 2 bölümden oluşan kitap ilk bölümde Orwell bir gazeteci dönem İngiltere’sinin kömür işçilerini o anları bir bir yaşayarak gözlemlerini aktarmasıyla geçiyor bunu resmediyor bu anları hissederek okuyorsunuz resmen ikinci bölüm ise bu konuların sebebini genel düşüncelerini bir deneme tarzında sunuyor kurgu yok tamamiyle gerçek izlenimler sanki daha çok ilgimi çekti George Orwell

Okuduğum her kitabında daha da çok seviyorum Orwell'i, 1984'ten sonra okuduğum diğer kitaplarının hep bir kaç tık geride olacağını düşünmüştüm ancak o beni şalırtıyor ve onu tanıdıkça okumaktan daha çok zevk alıyorum.

Wigan İskelesi Yolu roman değil inceleme kitabı, Orwell'in sınıf ayrımlarını, sosyalizm ve diğer bazı yaygın akımları incelediği, bu akımların peşindeki insanları ve görüşlerini değerlendirdiği bir kitap. Kitabın ilk yarısında işçi sınıfının, özellikle maden işçilerinin yaşam tarzlarını göz önüne seriyor ki çok ürpertici sayfalardı, Germinal'de maden işçilerine karşı oluşan hislerim burada çok daha güçlendi. Yazar işçi sınıfının hayatı ile güçlü bir giriş yaparak ve empatiden kaçışa engel oluyor. Kitabın içerisindeki resimlerde tüm yazılanları karşı konulamaz bir gerçeklik haline getiriyor.

Bu kitapta Orwell'in adaletsizliğe, yanlışlara ve sınıf ayrımlarına karşı tutumu, düşünceleri, öfkesini okudum ve ona olan sevgim arttı. Tüm düşüncelerine katılmasam da bir çok noktada çok isabetli görüşleri olduğunu düşünüyorum ve tüm kitaplarını okumak için sabırsızlanıyorum.

Dipnot: Kitabı uzun sürede bitirmek zorunda kaldım yoksa anlatıkları ve tarzı ile sizi içine hapseden bir kitap.

Kitabın ilk bölümü İngiltere'deki madencilerin yaşam standartları, kaldıkları evler ve geçim koşulları anlatılıyor. İşçi ve işverenin durumu, sendikaların faaliyetleri hakkında da bilgiler var.

İkinci bölümde İngiltere'nin siyasi durumu, yönetim şekli ve özellikle sosyalizmin neden başarıya ulaşamadığının analizi var.

Sosyalist düşüncenin neden çuvalladığına dair 'bence' oldukça yerinde tespitlerle dolu bir kitaptı. Günümüz Türkiye'sinde de sıkça gözlemlediğim ve Orwell'in de ta 1900lü yıllarda yazdığı gibi devam eden tavırlara ışık tutmuş nedenini nasılını ve çözüm yollarını göstermiştir yazar. Sosyalistlerin ve/veya sosyalizmi savunanların oldukça büyük bir kısmına eleştiri getirmiş bu kitapta. Bahsi geçen ingiliz toplumu olsa da okurken aslında bizde dahi olan sosyal sınıflardan ve bireylerin nasıl da ait oldukları sınıflarından tüm sosyalist düşüncelerine rağmen kopamadığını emekçinin yanında geçinen ve bu yönde bol bol söylem yapsa da emekçilerle vakit geçirmekten kaçınan onlara tepeden bakanlardan bahsetmiş. Kendinden ve geçmişinde de bu eleştirdiği tavırlara sahip oluşundan bahsetmiş. Klişeleşmiş 'kapitalist', 'proleterya', 'mülksüzleştirenlerin mülksüzleştirilmesi' gibi kelimeleri dillere pelesenk etmek yerine sosyal bakımdan aynı gemide olan düşük ve güvensiz gelirli kişileri bir çatı altında toplayarak ve bunu sadece kol işçisi diye bahsettiği hepimizin kafasında oluşturulmuş tipik imge olan baretli, kirli tulumlu işçi yerine aynı zorluklarla yaşamını sürdüren katipler, tezgahtarlar, öğretmenler vs. de katarak sosyalist hareketin başarılı olabileceğinden bahsetmiş.
Kitaptan alıntıladığım bir cümle şöyle ;
''Gerçek şudur ki devrim kendine soyalist diyen birçok insan için birliktelik kurmak istedikleri bir kitle hareketi değil ‘’bizim’’ – zeki olanların- ‘’onlara’’ _ alt tabakalara_ dayatacağı bir dizi reformdur.''
Başlarda çok keyifle gitmedi çünkü para hesapları vardı şilin pound vs bunlar benim kafamda bir fikir oluşturmadığı için sıkıldım ama tespitleri, eleştirileri, çözüm önerileri kısımlarını ki kitabın büyük kısmı bunlardan oluşuyor keyifle okudum. ( Bu kitabı okurken aklıma sık sık Baldırıçıplak Hayırseverler kitabı geldi sanki bribrinin devamı niteliğindeydi yazarları farklı olmasına rağmen.)
Katılmadığım daha doğrusu abartılı gördüğüm makineleşme ile ilgili olan kısımdı belki o dönemdeki insanlarım makineleşmeye yaklaşımıyla alakalı olabilir bu. Sosyalizmle makineleşmeyi birbirine bağlı tutmus fazlaca bunu anlamadım. Sonuçta makineleşmenin kaçınılmaz olduğu fikri elbette bizim yaşayarak gördüğümüz bir gerçek.

Maden işçilerinin yaşadığı zorluklara değinmesi ve madencilerin hayatlarını iyileştirmek adına çektiği sıkıntıları anlatması oldukça başarılıydı. Wigan İskelesi yolundan Orwell dan bütün madencilerin 1 Mayıs İşçi ve Emekçi Bayramı Kutlu Olsun.

Orwell'den muhteşem bir kitap daha. Orwell, işsizliğin yoğun olduğu Lancashire ve Yorkshire gibi bölgelere inceleme yapmak için gönderilmiş. Buradaki madencilerin hayatına birebir katılmış. Gözlemlerini ve kendi görüşlerini, bize harika bir dille anlatmış. Kitap öncelikle madencilerin yaşayışlarıyla başlıyor. Ardından işsizlerin haline odaklanıyor. Ayrıca yazar çok sayıda belge ve fotoğrafta eklemiş. Son kısımda ise kendi sosyalizm serüveni, sosyalizmin ve ülke olarak durumlarının eleştirileri mevcut. Mühendis olduğum için, ilk kısımlar daha da ilgimi çekti. Son kısımlarda da -vay be, ne yemişler dünyayı, hiç mi utanmadılar?- pek çok soruma yanıt buldum. Tavsiye ederim :)

İngiltere ile iligili bir araştırma kitabı .
Açıkçası doğu ülkelerinde daha kötü şartlarda yaşayan bunca insan varken, bu kitap benim ilgimi pek çekmedi .
George Orwell çok sevdiğim bir yazar ancak bu defa çok spesifik bir konu seçmiş.