Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Gönderi Oluştur
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.36.27
Mertcan Kadıoğlu
Mertcan Kadıoğlu
@Resneli_Niyazi
İnsanî şahsiyetimiz, bedenimizde değil, ruhumuzdadır.
İstanbul Üniversitesi - Cerrahpaşa
İstanbul
17 Ocak 2001
158 okur puanı
Ocak 2022 tarihinde katıldı
Düşün hayatımızın önemli aydınlarından biri olan Attila İlhan’ın perspektifinden Atatürk’ün fikirlerini, politikalarını, devrimlerinin iç yüzünü ve dış siyasetini görmekteyiz bu eserde. Maalesef sağ ve sol cenahtaki aydınlarımız Attila İlhan’ın belirttiği gibi Atatürk’ü nesnel biçimde değil daha çok kuyruk acılarına göre ele almaktadır. Biri yapılan bütün inkılaplara sırf mevcud düzenini değiştirdiği için karşıdır diğeri onu eleştirmeyi marifet saydığı için o yüzden eleştirileri popüler bir söylemden öteye geçememektedir.
Atatürk’ün “Batıcı” değil “Çağdaşlaşmacı” olduğunu kitapta sıkça dile getirmektedir. Çünkü bizlere Atatürk resmi ağızlardan Batı perspektifi açısından anlatıldığından ötürü onun fikirlerini yerli olmaktan ziyade dışarıdan alenen getirilmiş tepemize indirilen inkılaplar olduğu yanılgısına düşüyoruz. Aslında en büyük tehlikede budur kendi liderinin fikrini anlayamayan millet kendi kurucu değerlerinden soğur. Kısır tartışmalara gebe olduğu gibi sorunlarımızı arttırır.
Mustafa Kemal’in devrimci yönünden de bahseden İlhan onun özellikle ulusalcı ve anti-emperyalist özelliklerine değinmiş Batı’nın emperyal fikirlerini sertçe tenkit eden bir çok demeç ve düşüncesini kitabında ele almıştır.
Ayrıca Atatürk dönemi Türk dış politikası başta Sovyetler, Orta Doğu ve Asya’daki politikalarını ele almıştır. Türkiye’nin o dönemde içine kapanık değil tersine dünyada mazlum milletlere örnek olan ulus devlet imgesini göstermiştir.
Atatürk’ü ve onun fikirlerini bir başka yönden okumak isteyenler için kesinlikle tavsiye ederim bu eseri.
Türk edebiyatında ilk köy romanı olarak geçen Karabibik adlı eser Antalya’nın Kaş taraflarında bir köyde köylünün yaşantısını konu edinmektedir.
Tabi yazıldığı dönem için önemlidir, Tanzimat edebiyatçıları daha çok kusursuz, ideal istenilen kişileri yaratıp romantik bir çerçevede romanlar yazmaktadırlar. Keza bu eserlerin çoğu mekan olarak İstanbul’da geçmektedir. Köylünün durumunu konu alan eserler hiç yok gibidir. Nitekim yeni bir geleneğin temelini atmıştır ki, ileriki dönemlerde edebiyatımızın temel konularından olan köylüyü ve onun iç dünyasını ilk defa kaleme alması bakımından önemlidir.
Okurken bir Nuri Bilge Ceylan ve Emin Alper filmleri gözümde canlanmadı değil bu konuda realizmin dibine vurmuş. Keza köylülerin arasındaki diyaloglar, doğallığı bozulmadan olduğu gibi yansıtmış. Belgesel niteliğinde bir eser diyebiliriz doğal betimlemeleri ile köyü, keskin realizmi ile köylüyü tanıyoruz aslında. Okunmasını tavsiye ederim.
Düşünce tarihimizin önemli aydınlarından biri olan Niyazi Berkes’in eseri olan Türkiye’de Çağdaşlaşma, Osmanlı’dan Cumhuriyete giden sürecin koşullarına, değişen fikirlerine, ıslahat-reformlarına ve devrimlerini inceleyen tabiri caizse eski ile yeninin çatışmasını konu alan bir eserdir.
Ne yazık ki cumhuriyet devrimlerini incelerken genelde ya
Okur Takip Önerileri
Ünlü Şarkiyatçılardan ve tarihçi Bernard Lewis bilindiği üzere Ortadoğu, İslam ve Türk tarihi açısından çok önemli eserler vermiştir. Bilahare Fransa’da sözde Ermeni iddialarına karşı gerçekleri söylediği için dava bile yemiştir.
Modern Türkiye’nin Doğuşu ile beraber Ortadoğu adlı eserleri mutlaka sosyal bilimle uğraşan arkadaşların mutlaka okuması gerek olduğunu düşünüyorum.
Ortadoğu kitabında Hristiyanlık ve İslam dininin çıktığı ilk zamanlarda itibaren sosyal durumlarını yansıtıp Soğuk Savaş dönemine kadar ki geçirdiği olaylar yer almaktadır. Ortadoğu bölgesinin bir nevi sosyolojik durumunu göstermesi olsun, İslam’ın yayılışı sonrası toplumdaki değişim süreçlerini çok iyi anlatmıştır. Eserde Ortadoğu ülkeleri; Türkiye dahilinde İran, Mısır ve Hicaz bölgesi hakkında önemli bilgiler vermektedir bu bölgelerin tarihçesine yeni başlayacak arkadaşlar için iyi bir altyapı oluşturabileceğini düşünüyorum.
Ayrıca İslam dininin ortaya çıkışı öncesinde bölgede yaşanan iktisadi ve sosyo-kültürel durumunu anlatması ortaya çıktığında ne gibi değişikliklere uğratması gibi olaylardan bahsetmesi açısından dinler tarihi ile uğraşan arkadaşlara doyurucu bilgiler vermektedir.
Okunmasını şiddetle tavsiye ederim.
Dünya Tarihinin önemli hadiseleri arasında olan ve Modern Dünya’nın yapısını ve zeminini oluşturan bir olaydır Fransız İhtilali. Ne yazık ki ders kitaplarında pek basit anlatıldığından ötürü bu durumun önemi pek fark edilmemiştir. Özellikle Türk tarihinde ciddi olumlu olumsuz etkileri olacaktır. Nitekim yeni kurulacak olan Türkiye Cumhuriyeti’nin
Fransız düşünürü Montesquieu’nün İran Mektupları adlı eserinde aslında temelini attığı düşüncesini sistemli hale getirerek Kanunların Ruhu Üzerine adlı eserini çıkartmıştır. Bu eserde bir ülkede uygulanan yasaların planını ortaya çıkarmaya ve niçin aynı yasaların farklı toplumlarda farklı sonuçlar verdiğini ortaya koymaya çalışmıştır.
Ona göre iklimin ve coğrafi özelliklerin yasalar ve siyasi davranışlar üzerinde önemli bir etkisi bulunmaktadır. Kitabında hükümet biçimlerini ve ayrıca iklim ve arazinin insanların gelenekleri ve kurumları ile yasaları üzerindeki etkisini incelemeye çalışmıştır.
Ama eserinin büyük çoğunluğu cumhuriyet, monarşi ve despot yönetim türleri üzerinde durmuştur. Hükümet biçimlerinin doğasını ve temel ilkesini ortaya koymaya çalışmış ve ülkenin büyüklüğü, coğrafyası ve doğal yapısı ile hükümet biçimleri arasındaki ilişkiye dikkat çekmiştir.
Eserin bence temel fikri ve yazarın üstünde en çok durduğu kısım olan Güçler ayrılığı ilkesidir. Monarşi ve despot yönetimlerin baskılarının zaten doğalarında olduğunu dile getiren yazar asıl tehlikenin cumhuriyet yönetiminin despotluğa doğru gidişini görmekte yürütme erkinin aşırı güçlenmesinin sonuçlarının diğer iki kuvvetin üstüne baskı unsuru oluşacağını söylemektedir. Bu tehlikeye karşın bu güç unsurlarının birbirini dengelemesi gerektiğini açıklamıştır. Okunmasını tavsiye ettiğim eserdir.
Peyami Safa’nın temelinde Doğu-Batı çatışmasını ele alan, Modernleşmeyi şekilcilik olarak görenleri sert tenkit eden romanıdır.
Tanzimat’tan itibaren yapılan bazı yanlış politikalar, yüzeysel reformlar hasebiyle Yakup Kadri’nin deyimiyle toplumumuz bir nevi rokokolaşacaktı. Yanlış Batılılaşma mevzusu Türk edebiyatında üzerinde en çok durulan konulardan biri olmuştur.
Romanın baş karakterleri Doğu kültürüne yakın olan Faiz Bey, Şinasi Beyler Batı kültürüne daha yakın tabiri caizse biraz züppece bir hayat geçiren Macit Bey ve bu iki kutup arasında sıkışan tam olarak ne istediğini bilemeyen Neriman Hanım’ın iç buhranları, ikilikleri, psikolojik durumlarını, kendi içinde yaşadıkları aslında çatışma romanın ana olay örgüsünü oluşturur.
Peyami Safa’nın kullanmış olduğu eski İstanbul diline hayran kalmamak ise elde değil. Okunmasını tavsiye ederim.
Osmancık Tarık Buğra'nın Osmanlı Devleti'nin kuruluş evresini romanlaştırarak kaleme aldığı bir eserdir. Olay örgüsünü müthiş bir Öz Türkçe ile yazmıştır. Türklerin eski geleneklerini çok iyi yansıtmıştır benim gözüme çarpan ise töre ve kurultay gibi Eski Türk devletlerinde görülen iki önemli unsurun devletin kuruluşunda çok etkin oluşudur.
Karakterlerin psikolojik durumlarını çok iyi tahlil etmiştir. Osman Gazi karakterinin kişilik gelişimini, değişimini, kişilik buhranlarını aslında bir bir nevi yol arayışını anlatmıştır. Devletin kuruluşunda etkisi olan Şeyh Edebali, Ertuğrul Gazi gibi tarihi kişiliklerini ise usta kalemi ile çok iyi konuşturmuş karakterlerin önemini romanda başarılı bir şekilde göstermiştir.
Hele ki Edebali'nin "Bundan sonra öfke bize, uysallık sana; güceniklik bize, gönül alma sana; suçlama bizde, katlanma sende..." ile başlayan Osman Bey'e devleti nasıl idare etmesi gerektiği uzun öğüdü bunun en büyük örneklerindendir. Aslında kitapta anlatılmak istenen temel konu Osmanlı'nın kuruluş felsefesidir.
Yani devletin kuran zihniyetin ahlakı, erdemi, inancı, töresi istişareye verdiği önem, zulme karşı başkaldırı, adalet anlayışı olsun Osmanlı Devleti'nin kuruluş felsefesi eserin ana temasıdır. Eseri okurken bu gözle bakmak gerekir.
Okunmasını tavsiye ettiğim eserdir.
CUMHURİYETİN TEMEL FELSEFESİNİ ANLAMAK ÜZERİNE
Türk sosyolog Ziya Gökalp'in Türkiye Cumhuriyeti'nin ve Kemalist felsefenin temellerini oluşturduğu önemli bir eserdir.
Bugünlerde bazı çevrelerce pek hor görülüp yazıları dahi okunmazken. Cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk onun için “Bedenimin babası Ali Rıza Efendi, hislerimin babası Namık Kemal, fikirlerimin babası ise Ziya Gökalp’tir”
Falih Rıfkı Atay'ın Atatürk'ün düşünce yapısını, demokrasi anlayışını, devrimlerdeki tutumunu yani kısacası iç dünyasını incelediği bir eserdir. Sadece bununla kalmamıştır, Osmanlı'nın çöküşüne sebep olan olayları 1960'ların Türkiye'sinde yaşanan gerici olayları karşılaştırarak bir nevi geçmişten ders verme mesajı veren birçok bilgileride sunmuştur.
Tabi kitabı yazma sebeplerinden biride 1960'lı yıllarda gençliğin Atatürkçülükten sapması ve onlara Atatürk'ün yeterince iyi şekilde anlatılmamasıdır. Zira o dönemde sol gençlik bilhassa komünist liderleri kendilerine örnek alması ve lider olarak görmesi (Mao Zedong, Stalin, Nasır gibi) sağ gençliğin ise giderek Atatürk'ten soğutturulması aslında buna en iyi örnektir. Yolunu kaybetmiş gençliğe yol göstermek için yazmıştır kısacası.
Okunmasını tavsiye ettiğim eserdir.
Babalar ve Oğullar devrim öncesi Rusya'nın sosyolojik durumunu çok iyi tahlil etmiş bir eserdir. Roman baba ve oğul karakteri üzerinden Rusya'da 2 kuşak arasındaki çatışmayı konu almaktadır. Oğullar babalarının kurmuş olduğu düzene sert tepki koyması ve değerlerini kale pek almaması benim gözüme çarpan nokta oldu.
Kitabı bilende bilmeyende bilir ki kitabın temel işlediği konu nihilizmdir. Eserde bu düşüncenin temsilcisi Bazarov'dur. Onun hiç bir değere saygı göstermemesi, romantizmi küçümsemesi, aristokrasi ve soyluluğu sert şekilde eleştirmesi, eski düzen karşıtlığı gibi vb. bu nihilist görüşleri ilk ‘bolşevik’ düşünceleri temsil eder. Turgenyev, o dönem Rus aydınının Batılı karakterini tahlil ederken kullandığı ‘nihilist’ terimi, bu terimin Rusya’da yaygınlaşmasını sağladı. 19. yüzyılın ortalarında gelindiğinde ise nihilizm Rusya'da, özellikle genç entelektüel kesim arasında taraftar bularak yükselmiştir.
Psikolojik tahlilleri ile son derece gerçekçidir Bazarov'un duygusal konularda yaşadığı çift karakter konusunu son derece başarılı işlenmiştir. Okunmasını tavsiye ettiğim eserdir.
Atatürk'ün yakın adamlarından İstiklal Mahkemesi'nde görev almış Kılıç Ali Bey'in yakın döneme dair ufuk açıcı hatıratıdır.
Kendisi bu eseri yazarken zaten tarihçilik iddiasında bulunmadığını olanı yani yaşadıklarını, gördüğü olayları kaleme almıştır ki buda eserin nesnel niteliğini arttırmıştır.
Kısaca değinmek gerekirse Kurtuluş Savaşı'ndan itibaren Cumhuriyet'in ilanına kadar yaşanılmış önemli hadiselere, o dönemde meclisin durumunu, İstiklal Mahkemeleri'nin hangi şartlarda kurulduğu kanun çerçevesinde nelerle yetkilendirildiğini ilk etapta bahseder.
İkinci bölümde ise Cumhuriyet ilanı sonrası devrimlere değinir. Üçüncü bölümde ise meşhur İzmir Suikasti Davası meselesini tafsilatı ile açıklar. Son bölümde ise Atatürk ve İnönü ile arasında ki yaşanan gerginliği ve Atatürk'ün son yıllarını aktarır.
Politik dalaverelerinin iç yüzünü son derece açıkça göstermesi bakımından okunmasını tavsiye ettiğim ders niteliğinde eserdir.
Atatürk'ün Sırdaşı Kılıç Ali'nin AnılarıHulusi Turgut · Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları · 2018270 okunma
"Zeytindağı, Cumhuriyet devri edebiyatının en büyük hadiselerinden biridir."
-Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Zeytindağı eseri Cumhuriyet edebiyatının zirve eserlerinden biridir. Dünya Savaşı'nın ülkemizde yarattığı atmosferi Falih Rıfkı Atay keskin kalemi ile satırlarda öyle hissettirmiştir ki kendini beni yer yer duygulandırdığı olmuştur.
Eser Ateş ve Güneş'in devamı niteliğindedir nitekim o eserde mehmetçiğin Kanal Cephesi'nde yaptığı fedakarlıkları anlatırken bu eserde ise cephenin siyasi durumunu anlatmaktadır. Ayrıca ilk eserinde karamsarlık hali bu eserde tam tersine bir umut havası vardır çünkü Ateş ve Güneş'i yazdığı sene 1918 yılı idi ülke işgal altındaydı.
Osmanlı'nın uyguladığı İslamcılık politikasını yer yer eleştirdiği açıktır ki haklıdır bu eleştirisi.
Ortadoğu bölgesi hakkında hala bugün yaşanan sorunlara değinmesi de eseri önemli kılar nitelikte. Yakın tarihimizin önemli eserlerindendir okunmasını şiddetle tavsiye ederim.
Türk milliyetçiliğinin önemli simalarından fikir adamı Yusuf Akçura'nın 1924 yılında yazdığı makaleleri ve vermiş olduğu konferansları bir araya toplayarak ortaya çıkardığı eserdir. Bir nevi cumhuriyete yol haritası çizmeye gayret eder bu eserinde. Eser temelinde siyaset ile iktisadın karşılıklı ilişkisini ve birbirlerine olan etkileri üzerinde durmuştur.
Ayrıca Osmanlı Devleti'nin yaşadığı çöküşün temel sebepleri, iç ve dış olayların etkilerine değinir. Avrupa'nın siyasi değişimlerine, eğitim durumlarına, sanayide yaşadıkları gelişmelere, sömürgecilik ve emperyalizm üzerinde aklımızda fikir oluşmasını sağlayacak bilgileri de içerir. Çünkü Avrupa'nın yaşadığı bu gelişmeler bilhassa Türkiye'yi olumsuz yönde etkilemiştir ekonomik ve siyasi yönden.
Türkiye'nin sorunlarını geniş bir biçimde anlatır fakat sorunun nasıl çözülmesi gerektiğini de bahseder bilhassa eğitim ve iktisat üzerinde durarak.
Verdiği bilgiler açısından ufuk açıcı bir eserdir tavsiye ederim.
Gogol'un Rusya'da yozlaşmış bürokrasinin içler acısı halini mizahi dille yazdığı tiyatral bir eser. Başarılı bir hiciv örneği bazı önemli kısımlar ise halen günümüzde geçerliliğini ne yazık ki korumaktadır buda haliyle eserin etkisinin hala yitirmediğini göstermektedir.
Okunmasını şiddetle tavsiye ettiğim günümüzü en iyi anlatan eserlerden biridir.
Savaş alanında mücadele ne kadar önemliyse masa başında mücadelede o kadar önemli olduğunu bu eser çok iyi hissettirmiştir bana. Malesef günümüzde Lozan siyasi kısır tartışmalardan ötürü önemi hala kavranamamıştır. Dönemin şartlarını bilmeyen cahillerin malesef ki sert eleştirilerine maruz kalmış ve iktidarda olan mevki elde etmiş bazı kişilerde bu söylemleri desteklemişlerdir. Haliyle bu durumdan cesaret alan bu yobaz çevreler yalanlarını cesaretle ifade edebilecek ortam bulmuşlardır. Bu kitap bu yalanlara en iyi verilecek cevapları bulunduruyor. Konferansa giden Türk heyetinin karşılaştıkları zor durumları nasıl mücadele ettiklerini ve büyük devletlerin bizi hala nasıl küçük gördüklerini dayattıkları zorlamaları en iyi şekilde yansıtıyor. Şiddetle okumanızı tavsiye ederim.
Ülkemizin halkını ve gerçeklerini anlamak adına önemli bir eserdir. Cumhuriyetin ilanına kadar ki süreçte Türk köylüsünün cahilliği geri kalmışlığı hep söylenir bu hakikaten de böyledir. Anadolu halkı özellikle Avrupa halkının durumunla kıyasla kötü durumdadır. Tabi bunların sebebi tek bir olaya indirgenmez. Yüzyıllardan bu yana sonu hüsranla biten savaşlar, başarısız reform girişimleri, iktidar mücadelesi gibi çok sebepler vardır.
Ama malesef kabul etmek gerekir ki Osmanlı'nın Anadolu'yu göz ardı etmesi zannımca bunda çok büyük etkisi olmuştur.
Bu durumu Falih Rıfkı Atay İmparatorluğun Batış Yılları adlı eserinde şöyle izah etmiştir:
"Anadolu İstanbul'dan adam süreceğimiz veya Arnavutluk'ta, Yemen'de yeniden on binlerce adam öldürmemiz gerektiği zaman hatıra gelirdi."
İşte böyle bir halkı incelemiştir Yakup Kadri Bey eserinde cehaleti ile yalnız bırakılan halkı incelemiştir. Kurtuluş Savaşı döneminde en çok destek halktan gelmiştir fakat iç isyanların sayısı da bir hayli fazladır bu durumda o dönemin halkının nasıl ikilemde kaldığını da iyi anlatıyor eser.
Son olarak üstat Yaşar Kemal'in dediği gibi "Dostoyevski bütün Rus romanının Gogol'un kaputundan çıktığını söyler. Biz de her iki anlamda yabandan geldik."
Kurtuluş Savaşı dönemi toplum yapısını anlayabilmek için tavsiye ettiğim eserdir.
Türk Modernleşmesine Farklı Bir Bakış Açısı Sunuyor
Modern Türkiye'nin Doğuşu, Türk modernleşmesine en başından imparatorluğun gücünün zirvesindeki dönemden itibaren başlayan bozulmaları ve toplumun yapısını anlatarak başlamıştır. Avrupa'da ki değişimlere Rönesans ve Reform hareketlerine, sömürgecilik faaliyetlerine değinmiş ve Türk devlet adamlarının bu hareketler hakkında ki düşüncelerine yer vermiştir.
Zira bu kısım önemlidir modernleşme tarihimizi anlıyabilmek için ilk olarak bu devreleri bilmemiz gerek.
Fransız İhtilali'nin Osmanlı üzerindeki etkilerine değinmiştir. Azınlıkların milliyetçi ayaklanmalarının nasıl başladığı, Fransızların bunlara olan desteğini, bu ihtilalin bizi ne ölçüde değiştirdiğini ve sonraki dönemlerde ortaya çıkacak örgütlenmelerin fikirlerini nasıl etkilediğinden bahsetmiştir.
Türk devriminin halkalar halinde birbirleri ile bağlantılı ilerlediğini iyi göstermiştir. Jön Türk hareketi ile Kemalist hareket ile yaptığı karşılaştırmalar buna en iyi örnektir.
Yakın dönem Türk tarihi hakkında araştırma yapanlara şiddetle tavsiye ederim.
Milli İktisat üzerine
Bir ülkenin bağımsızlığı sadece siyasi manada değil aynı şekilde ekonomik bağımsızlığı olması gerekir.
1908-1918 devrinde biz sadece dönemin siyasi atmosferi hakkında malumatımız var fakat ekonomide ne değişiklikler oldu malesef ki bir malumatımız yok. Kitap işte bu konuları değiniyor.
Kitap 1908 Devrimi ile başlıyor sonrasında ise İttihat ve Terakki'nin ekonomide yaptığı reformları ve oluşturmaya çalıştığı yerli burjuva sınıfı hakkında güzel bilgiler veriyor.
Milli iktisat teriminin ilk nereden çıktığı dönemin aydınlarının çözüm önerilerini detaylıca sunuyor. Aynı şekilde Kemalist yönetimin önemli ilkelerinden olan 'Halkçılık' ve 'Devletçilik' ilkesinin aslında nasıl doğduğunu iyi anlamamızı sağlıyor.
Türk kadının iş hayatında ki rolü de belirtilmektedir. Bu durum ileri ki dönemde yapılacak olan sosyal hayatta yapılan inkılapların zeminini oluşturmasını ve kolaylaştırmasını sağlayan önemli hadisedir.
İttihat ve Terakki örgütünün oluşturduğu yerli esnaf sınıfının sonradan Milli Mücadele'ye yaptıkları katkılarını ve neden Ankara'dan yana saf tuttuklarını anlamamıza da vesile oluyor.
İttihat ve Terakki ve Cumhuriyet dönemi araştırmacılara tavsiye ettiğim eserdir.
