Bu Böyledir

Mustafa Kutlu okuyanlar bilir, kelime tasarrufu yapar kendisi, anlatmak istediğini kısa cümlelerle anlatır, kısa ve öz. Bu anlatım tarzı ilk kez okuyanları şaşırtır ve yorar biraz ama zamanla alışıyorsunuz. Bu Böyledir kitabında da bunu görüyoruz. İnce ve kısa bir kitap, aynı cümleleri gibi ama derin anlamlar içeriyor. 8 farklı isimde 8 kısa hikaye gibi görünse de hepsi bağlantılı hikayeler. Lunaparkta başlayan hikaye lunaparkta bitiyor ama bu lunapark aslında bizim dünyamız, ıçıne sıkışıp kaldığımız bunaldığımız dünyamız. Etrafınıza baktığınızda Süleyman'ı, Zinnure'yi, az da olsa Yorgancı Yaşar'ı, çokça Rafet'i göreceksiniz, belki de kendinizi bulacaksınız. Bilhassa beşinci hikaye olan Manifatura'nın verdiği mesaj çok önemli benim en beğendiğim kısım burası oldu.

Bu kitap Mustafa Kutlu eğer eserin başındaki üslûbunu kitabın sonuna kadar sürdürebilseydi belki de bir klasik olacaktı. Öylesine güzel bir dille anlatıyor ki yazar hikâyelerini, ilk hikâyeyi okuduktan sonra bir daha okudum. Bir lunaparkta gezerken insanların iç seslerini dinliyoruz kitapta, okurken bu iç seslerin aslında aynı hikâyenin halkaları olduğunu öğreniyoruz, halkalar genişledikçe lunaparkın dünya olduğunu ve buraya kapalı kaldığımızı, çünkü dünya malına, süfli arzulara gönül indirdiğimizi anlıyoruz, bu yüzden çıkış yok, çünkü bu böyledir, dünya böyledir, dünya arzusu böyledir, ve insan böyledir, diyor yazar, kitap kapağında üç kere tekrar edilen "hiç" sözcüğü dünya hayatının öte alemler karşısındaki yerini hatırlatıyor... bütün bunlara inanalım inanmayalım, yazar bunu hissettiriyor, o hissi verebiliyor ve kalemi son kısma kadar küçük gevşemelere rağmen çıtayı yukarıda tutabiliyor. İlk iki hikâye kitabın bütün yükünü taşıyor gibi; bu iki hikâyede muğlak, karışık, içiçe geçmiş düşünceler, iç konuşmalar, olaylar var ve yazar bütün bunları maharetle birbirine karıyor, ortaya okuması çok lezzet veren hikâyeler çıkıyor. Kitabın "son " adını taşıyan son bölümü ise iç seslerin kenara çekildiği ve yazarın "mesajını" vermek istediği bir fantastik hikâyeye dönüşüyor ve kitabın başından sonuna dek süren, ara ara renk kaybetse bile etkileyici üslûbu kayboluyor. Bu, böylesine güzel bir esere yapılmaması gereken bir kötülük aslında, ama Kutlu böyle yapmayı seçmiş. Yazar bizi anlatmak istediği şeye yönlendirerek mesaj verme kaygısı gütmeseydi, iç sesler kitap boyunca olduğu gibi içimize bütün gürültü ve fısıltılarıyla karışsaydı ve o sonu biz kendimiz hissetsek ya da hayâl etseydik, çok daha güzel olacaktı.

Dikkatli okuduğunuz vakit kitabın içindeki kitabı göreceksiniz, Bu Böyledir çünkü bir Lunapark'a gelmişseniz elbette çıkıp gideceğinizi düşüneceksiniz. Peki ya çıkış?

Kendimizi hapsettiğimiz, zamanı unuttuğumuz meşgaleler nedeniyle her vakit ertelediğimiz yapılacaklar listelerimiz, ânın büyüsüne, ışıklı dünyanın cümbüşüne kapılıp da bir türlü çıkamadığımız yalan dünya içinde debelenişlerimiz, iç sıkıntılarımız sade bir üslupla dökülmüş Kutlu'nun kaleminden.

Bizi kendi gerçeklerimizle karşı karşıya getirerek yüreğimize bir parça hüznü koymadan da edememiş, Neşet Ertaş'ın Ah Yalan Dünya türküsü benim için bir roman gibidir. Bu Böyledir bitince de o türküyü dinleme ihtiyacı hissettim. "Dünyayı gönlümüzce olacak sanıp" kendimizi cümbüşler içindeki masal dünyalarına hapsetmeye çalışıyoruz oysa gönlümüzce olmayan bu cümbüş içinde bir labirent içinde sıkışıp kalan fareler gibi dönüp dolaşıyoruz.

Yorgancı Hafız Yaşar karakteri bana Rasim Özdenören'in Gül Yetiştiren Adam'ını hatırlattı. "Dünyada niçin varsın, anlarsın. Okudukça açılırsın." diyor Hafız Yaşar, bunu diyen Mustafa Kutlu da olabilir. Neden bilmiyorum ama burayı okuyunca Sayın Ümit Meriç'in babası Cemil Meriç ile olan bir konuşması geldi aklıma. Şöyle yazıyor Ümit Meriç "Babam Cemil Meriç" adlı eserinde:

"Babam 'Allah gözlerimi bana geri verse, yedi zeytin tanesiyle kütüphanemde ömrümü sürdürmek isterdim' derdi."

Şu cümle kalbinizi ince ince titretmiyor mu sayın okuyucu? Ben bu cümleyi okuduğumdan beri derin derin kanıyor yüreğim boşa geçirdiğim her vakitte.

Lunaparklardan ya da Kutlu'nun Lunapark imgesiyle bahsettiği her şeyden sıyrılıp özümüzü bulmak duasıyla geceniz hayra kalsın.

Üslup olarak Mustafa Kutlu'nun okuruyla konuşur gibi anlattığı aynı akıcı dil ancak bu kez derin bir simgesellik var. Her kahraman bir düşüncenin misali olarak yer alıyor. Ortada bir olay yok gibi ama kahramanlar üzerinden derin mesajlar veriliyor ,bu haliyle hikayenin kahramanları yok, kahramanların hikayeleri var. Bir adamın fikir dünyasının evrilmesi, değişip dönüşmesi çarpıcı bir şekilde anlatılmış. Değişik ve etkileyici... Derin mesajlar aldığım, kah kendimi sorguladığım bir kitap oldu. Kulaklarımızı tıkadığımız, bastırmaya çalıştığımız iç seslerin yazıya dökülmüş halidir bu kitap, bu böyledir...
Burnunun dikine giden zamana ve teknolojiye kafa tutan, dünyadan elini eteğini çekmiş, çiçeklerle konuşan beli bükülmüş bir derviş Yorgancı Hafız Efendi, dünyaya dalıp manevi hayatının içini boşaltan manifaturacı Rafet Efendi, eşiyle boşanmış sarhoş felsefe hocası Şinasi...Başkahramanlarımıza gelirsek  ailesini geçindirmek için değişik işlerde çalışan bir yandan okumaya çalışan, dünya ile ahiret , okumakla okumamak arasında arafta kalan, felsefe dersinden sürekli çakan, babadan yetim Süleyman;  şatafata meyleden, konağın gözüne girebilmek için arı gibi çalışan, fayton yolu gözleyen Zinnure ile  hayatını birleştirir. Evlenince araftaki Süleyman dünyadan yana tercihini  kullanır. Bundan sonrası kitabın özüdür, derin bir felsefedir, bu böyledir...
Dünya, öteden cıvıl cıvıl ışıkları ve sesleriyle kalabalıkları peşinden sürükleyen bir lunapark ki eğlenceye dalanların burdan kurtuluşu yok. Dünya böyledir.. Kitabın kapağında yazdığı gibi "hiç, hiç, hiç" tir dünya. Bu böyledir...
İyi okumalar, bu böyledir...

Bu kitabı okuyunca şu ayet geldi aklıma;
"Düşünseler şunu da anlarlardı ki: Bu dünya hayatı geçici bir oyun ve eğlenceden başka bir şey değildir ve ebedi ahiret diyarı ise hayatın ta kendisidir. Keşke bunu bilselerdi!" Ankebut64.

Dünya bir lunapark aslında... İsteyen çeşitli eğlencelerine kapılır, isteyen çıkış arar.
Ama çıkış yok. Kimse bilmiyor. Bulmak senin elinde, çıkmak hayatını sunacak sana. Acaba insan kalabalığında yolunu kaybedip gidecek misin, yoksa bir şekilde çıkacak mı? Bankacı mı olacaksın, yoksa hafız mı? Bu böyledir... İnsan ya arar, ya kaybolur kendi içinde bile...
Saat on bir, vakit var daha... Bak nasıl olsa geçmiyor zaman... Çıkış bulunur bi şekilde. Bu böyledir nasılsa...


Bilmece gibi değil mi? Kısacık cümleler, binlerce anlam.. Mustafa Kutlu çok şaşırttı beni bu kitabında... Beklediğimden ağır geldi bana. 90 sayfalık bir şey nasılsa okunur diye başladım oysa kitaba... Size tavsiye dikkatli okuyun. Yazdıklarımı kitabı okuduktan sonra daha net anlayacaksınız... Bol okumalar..

Yaklaşık son yirmi sayfasını merakla okuduğum çok derin felsefe barındıran bir Mustafa Kutlu eseri. Eserdeki karakterlerin her biri farklı düşünceleri yansıtarak karşımıza çıkıyor. Bir olay örgüsü yok fakat anlatılmak istenen çok yoğun bir fikir mevcut kitapta. Kitabın sonunda, beni en çok etkileyen kısımdaki mesaj ise dünya hayatının tam olarak nasıl olduğunu anlatıyor bizlere. Dünya uzaktan eğlence dolu, ışıklı, kalabalık bir lunapark, fakat bu eğlencenin içine dalan bir daha asla oradan kurtulamıyor...

Bu hep böyledir.
İnsanoğlu gelir eğlesir ve gider.
"Dünya bir pencere her bakan gecer gider." der kimi. Ya da bir ağacın gölgesinde gecirilen vakte benzetilir dünya hayatı. Sezai Karakoç bunu anlatırken "Yukarıya yükselsek ölüme yükseliyoruz/Aşağı insek ölüme değiyoruz" dizelerini kullanır. Burası aslında bir düşüşün yeridir. Adem'in sonsuz sürgünüdür.
Medeniyetlerin kurulduğu, uğruna savaşların yapıldığı, küçücük çocukların yetim bırakıldığı dünya. Girdin mi çıkamıyorsun.
" Baka kalırım giden geminin ardından; Atamam kendimi denize, dünya güzel;
Serde erkeklik var, ağlayamam"
diyen Orhan Veli'nin mısraları eşlik eder ruhunuzda. Dünya güzel, şu koşuşan insanları izlerken yazmıştır muhtemelen Kutlu, Bu Böyledir'i. Bu nasıl telaş Allahım diyerek hayıflanmıştır. Ya da durdurun dünyayı başım dönüyor diyerek arabeske gönderme yaparak da kurmuş olabilir lunaparkta geçen öykünün kurgusunu.
Bilemeyiz elbette, yazar/şair burada ne anlatmak istemiştirin yanıtı aslında bizim kendi cevabımızdır, kendi anlamak istediğimizdir.
Bu Böyledir böyle bir öykü aslında, kendi dünyamızda kaybolduğumuz ve düzenin çarklarında iğdiş edilmiş ruhumuzun bir kopyasıdır lunaparkta çıkış yolunu bulamayanlar.
Bu hikâyenin baş aktörü Süleyman Koç'un en büyük sorunu sürekli kaldığı felsefe dersidir. Süleyman sıkı bir çalışmayla bu dersten geçer not alır. Artık özgür olan Süleyman eşi ve kızıyla sürekli gittiği lunaparka gider. Akşam evlerine dönmek istediklerinde çıkış kapısını bir türlü bulamazlar.
Süleyman ve eşi Zinnure, telaşla bir çıkış yolunu bulmaya çalışırlar. Az ileride üstü başı yırtık, uzamış sakalıyla bir adam çalılıkların arasından kendilerine doğru yönelir İkisini de ayrı ayrı süzdükten sonra;

“Siz çıkışı mı arıyorsunuz aptallık etmeyin buradan çıkış mıkış yok" diyerek onlara parkta ilerleyen kalabılığa karışmalarını söyler. Gerçekten de büyük bir kalabalık eğlenceye gitmektedir.
Aslında bu öykü birazda Kutlu'nun kendi deyişiyle geç yatıp geç kalkanlara eleştiridir. Gecenin karanlığında karışılan ışıklı lunaparktan çıkış yolunu bulamayan Süleyman ve eşi bize kaybettiğimiz yolumuzu hatırlatmaktadır. Kurani buyruğun "nereye bu gidiş" diye sorguladığı insanoğlunun kendi lunaparklarından çıkması için güzel bir hatırlatma...

Mustafa kutlu eserlerinde genelde hızlı bir üslup kullanıyor. Diyaloglar kısa ve öz, okurun dikkat etmesini istiyor sanki. Dikkatli okumayan yada derinlemesine düşünmeyen bazen kısa bir konuşmadan başka bir şey anlamayabiliyor. Bu böyledir de de bu gibi konuşmalar pek çok ama genelde tek kişili konuşmalar, yani insanların düşüncelerinde geçenler. Kitapta belli bir olay anlatılmıyor. Sadece kişiler ve o kişilerin karma karışık düşünceleri. Birbirinden bağımsız ama gerçekte her insanın aklında birbirini kurcalayan şeyler işte. Genel olarak vurgulanmak istenen direk değilde dolaylı olarak verilmek isteniyor. Kitap çoğu kişiye basit gelebilir ama düşününce derin fikirler bulabilirsiniz. Orası sizin hayal gücünüze bağlı.

{^-^} İyi okumalar

Kitabı okurken çok derin bir karamsarlık duygusuyla kuşatıldığımı hissediyorum...

Bu kitapla ilgili arkadaşların yazdıkları incelemeleri okuyunca onlara da hak verdim şöyle ki;
yedi sekiz sene önce bir yazım atölyesine katılmıştım. Orada kendisi de yazar olan hocamız bizlere demişti ki; "- Birileri birşeyler yazar; birşeyler düşünerek, okuyucular o yazılanları okuduğunda öyle yorumlarda bulunur ki; yazar kitabıyla ilgili yorumları okuduğunda; -Vaay be, ben neler yazmışım der..." :)
Espri bir yana yazar tabii ki diğer inceleme yapan arkadaşların da belirttiği gibi farkındalığımızı arttırmaya, gözlerimizi açmaya yönelik önemli dipnotlar atıyor bilinçaltımıza; hayatlara, insana dâir...
İyi okumalar...

Mustafa Kutlu'yu tanımaya başlayınca hayat ayrı bir güzel galiba, uzun hikayeden sonra iyi geldi,

Süleyman karakterini akıcı bir anlatım olmasına rağmen, anlamı derin, yoruyor ruhunuzu. Düşünün diyor üzerinde. Birçok yerını birkaç kez tekrar okudum anlamak için.

Peki kim bu Süleyman sen ben o, yani hepimiz. Mustafa Kutlu kitabı yaşamımızın içindeki bir pencereden yayılan ışık huzmesi gibi. Yaşantınızı başköşeye geçip Lunaparkta Süleymanla izliyormuş hissini uyandırdı.

Keyifli okumalar..

" Zaman... Her zaman aynı. Güneş aynı, ay aynı, ağaçlar ve insanlar aynı, sevgi ve nefret aynı, korku ve ümit hep aynı.
Dua aynı.
Kıble tek."

Havada asılı duran lakin bir o kadar da oturan bir Kutlu hikayesi tekrardan.Bizde Lunaparkta sıkışıp kalmayız inşallah ️️️️️️️️️️️️️️️️️

Daha önce birkaç mustafa kutlu hikayesi okumuştum, izdiham dergisindeki köşesini de takip ederim ama Nur dan sonra böylesine bir "derin anlamlar bütünü" görmedim. Kitap size anlattığından başka şeyler çıtlatıyor gizli kapaklı, olaylar birbirine gayet uyumlu bağlanmış ama birşey eksik diyorsunuz yani eksik işte ,ta ki "Son" a gelene kadar. Diyorum çıkacaklar, yok cidden çıkacaklar ama olmuyor,içim burkuluyor,Süleyman'ın tuğla ocağında kana bulanmış bileklerini şakaklarıma dayıyorum,o kalabalıktan geçecek olan beyaz üniformalıları bekliyorum,armudu da yese miydim? Yok olmaz ,gören olur ama durun yahu çakım nerede? Arkamdaki karanfillere kulak asmıyorum, delirmiş onlar! Ah ne olsaydı ne olsaydı da harcanmasaydım. Bozuk para mıyım ben...