Kabil

UYARI : İncelemelerimde spoiler yoktur .. Bu platformda okuduğunu anlamayan ve yazdıklarımı spoiler sanan bir takım "ÇOK AKILLI" insanlar vardır !!! Ben spoiler olduğunu düşünmüyorum ama sen olduğunu düşün ve ona göre oku ..

Yazarı daha önce birkez sözcü kitabevinin sitesinde görmüştüm tesadüf eseri gezinirken .. ama Eduardo Galeano ,Jorge Amado ve Vargas Llosa ( Konuk Sahaftan Mahir abi varol sen !!) gibi latin yazarları pek bir sevdiğim , siyasi görüşüm ve hayata bakış açımız kesişim kümesinde yer aldığından kellii bunu da bir araştırayım dedim .. girdim baktım kaynakçadan zibil gibi kitabı var .. yahu dedim bunu nasıl kaçırmışız.. neyse ocak ayı geldi çattı ankara da kitap fuarında kırmızı kedi de stant açmış .. son gün gittim açık havada kesilmiş karpuza taarruz eden kara sinekler misali( ilk gün gidenlerden olmayınız ..eğer ki 2 kitaba 5 i 1 yerde fiyatı ödemek istemiyorsanız =) )güzel bir indirimle ve kınanacak cesaretsizliğimle ( e bilmiyoruz kardeşim baklava alıp KEFİR içmekte var işin sonunda!!) indirimden 7 8 lira gibi komik fiyatlarla bu ve ölüm bir varmış bir yokmuş kitaplarını aldım temkin ile ...neyse geldik eve bir kaç gün bekledi tabii ..nesin vakfından da ziftlenmiştim tonla kitap ( AZİZ NESİN ÇOOOOOOOK BÜYÜKSÜN!).. erittim onları başladım bunu okumaya ölüm bir varmış... ile .. arkadaş konu çok güzel kurgu mükemmel .. white russian yapıyorum süt var votka var kahlua YOK!!! adam imla kurallarını konuşma çizgisini yemiş bitirmiş yok öle bişey bu herifin lügatta!! daha öncede yorumumda belirttiğim gibi : "Bu adamın açıklanamaz bir inat ve sebatla NOKTA yerine VİRGÜL kullanıyor oluşu , ruhumda bitmek tükenmez zelzelelere , gözlerime yuvalanan nurlu kataraktlara ve tekrar tekrar başa dönüp sayfa çevirmemden dolayı sağ elime çöreklenen bağımsız bir parkinson başlangıcına sebep oldu.." ilkten bir barışamadık kendisiyle .. kitabı bana satan kırmızı kedi yayınevindeki " al ölümü gör!" diyen kızında kulaklarını çınlattık bol bol... neyse hiç adetim olmamasına rağmen irana elçi gönderen israil misali 5 6 günde bitirdim kitabı..malülen emekli olmuştum imla ve yazım kurallarından dolayı ama damakta da "mid well" kıvamlı t bone steak ve şiraz' ın " o muhteşem tadını aldım.. ilk kez okuyacaklara not düşeyim ben yandım siz yanmayın .. sayfa sayısı bakımından hafif kitaplarla yazarın imla universe' ünü ( dünyasını ) önce bir algı sınırlarınıza sokun zira kendisi virgüllerin efendisi ...neyse kısa kes yeter halk ekmek kuyruğuna döndü burası diyenleri duyar gibiyim ..kitabımıza gelir isek ..

az buz alışmışsınızdır sanırım yorumlara .. açık kapı bırakmaktan yanayım her zaman .. spoiler yok rahat rahat oku şekerpare!!!

öncelikle belirteyim ki sonrasında altta yorumlarda kan davasına dönen yorumlar olmasın.. kitap , eski ve yeni ahitten (which are) : yani tevrat ve incilden yola çıkarak söz konusu "itikatın" YUMUŞAK KARNINA pek çok güzel soru ile yöneliyor.. adem ve havva ile başlayan yolculuk , kahramanımız kabil ' in yön verdiği maceraları ve zaman içerisinde yaptığı yolculuklar ile bizlere taşınıyor..babil kulesi , lut kavmi , nuh tufanı bunlardan akla ilk gelenler.. ( özellikle lut kavmi bölümünde meleklerin başına gelenleri sarkastik ve eğlenceli bir dille aynı zamanda ağır eleştirilerle aktardığı kısımlar cidden gülümsetti =) ) ve tabii bu sırada inanç ve judeo chritianism ( yahudi etkileşimli hristiyanlık ) limanlarını da BOL BOL BOLBOMBALIYOR yazar.. olacakları bildiğim için şimdiden uyarayım.. MOR MARMARA MERMERİNİ inatla MER MARMARA MORMORU kıvamında yorumlayacaksanız ve sorgulamaktan yana değilseniz uzak durun ..

buraya kadar sıkılmadan okuyanlar için :

https://www.youtube.com/watch?v=ivki1lPTkS0

İncelemeye geçmeden önce şunu belirtmeliyim ki, bu satırlar kitabın okunması tamamlandığında sıcağı sıcağına kaleme alındı. Yazacaklarım her zaman olduğu gibi kişisel görüşlerimdir. Mutlak doğruluk ya da hedefi 12'den vurma iddiası taşımamaktadır...

Jose Saramago, ülkemizde önceden bir avuç insanın haberdar olduğu ama özellikle ölümünden sonra, yani 2010'dan itibaren daha geniş bir okur kitlesine ulaşan, Kırmızı Kedi'nin muhteşem pazarlama stratejisinin de etkisiyle son yıllarda zirve yapan ve neredeyse döneminin en baba yazarlarıyla bir anılmaya başlayan Portekizli bir yazar. Birkaç yıl önce, Kırmızı Kedi bu yazarın kitaplarını güneş sarısı bir renge boyayıp, 'gönül birliği' kurduğu Oda Kitap ve benzeri satış kanallarında 6.90, 9.90 gibi spot fiyatlarla satışa sundu. Bugün çoğumuzun kitaplığında en az bir adet Saramago kitabının olmasının ve herhangi bir kitapçıya girdiğimizde Saramago kitaplarını 100 metre öteden seçebilmemizin arkasında yatan nedenlerden biri de budur. Bu strateji tutunca ve Saramago ülkemizde tabir-i caizse 'lig atladığında' ise 6.90'a satılan bazı kitaplarının fiyatları da bir anda 20 TL seviyesine yükselmiş oldu...

Bu girişin ardından yavaş yavaş kitaba geçelim... Kabil, Saramago'nun son kitabı, benim ise okuduğum ilk kitabı oldu... Okumadan önce çeşitli mecralarda yorumlara kısaca göz attım. Yorumlar genelde birkaç noktada toplanıyordu: 'Müthiş bir sorgulama', 'Dini anlamda hassasiyeti olanlar hiç bulaşmasın', 'Edebiyat ve felsefenin dar koridorlarından geçiyor...' vs...

Tabii ki herkesin görüşüne saygı duymak ve ciddiye almak benim için temel bir prensip... Kitapların güzel tarafı, okuyan herkesin üzerinde farklı bir iz bırakması... Ancak ben bu kitapta ne derin bir felsefi sorgulama, ne zamanın ötesinde bir cesaret ne de dar koridorlar görebildim... Bana göre Kabil, başından sonuna belli bir kesimin tribünlerine oynayan, vıcık vıcık popülizme bulaşmış, sorgulamaya çalıştığı şeyin bilgisinden yoksun, sorgulama makyajı altına gizlenip inançlı insanlar için kutsal kabul edilen değerlere hunharca saldıran, tabirimi mazur görün, bir mastürbasyon kitabı...

Eğer Soren Kierkegaard'ın, İbrahim-İshak kıssasını felsefi açıdan sorguladığı "Korku ve Titreme" kitabını okumamış olsaydım, belki Saramago'nun 'derin sorgulama' gazına gelip daha yumuşak başlı yaklaşabilirdim kitaba... Ancak Tanrı'yı, tevhid inancını temel alan tüm kutsal kitaplarda adı geçen nebileri ve kıssaları ensest ve pornografi üzerinden sözümona sorgulamak; bence bir mesaj iletmek ya da bir konuyu tartışmaya açmak değil, insanların kutsal değerlerine açık savaş açmaktır. Ve bunun kesinlikle dini hassasiyetlerle falan alakası yoktur. Bir ateist de olsaydım, muhtemelen yaklaşımım buna benzer olacaktı... Eğer yazar, benim gibi sıradan bir okuru gerçekten ciddiye alsa ve bana bir mesaj iletmek isteseydi, benim için kutsi bir anlam ifade eden peygamberleri 3.sınıf bir pornografi üzerinden anlatıp bana saygısızlık yapmazdı. O yüzden benim de ne yazara ne de kitabına saygı duymam söz konusu olamaz...

Sanıyorum, kitabın bende bıraktığı ya da bırakamadığı etkiyi dilim döndüğünce ifade etmeye çalıştım. O yüzden burada yazıyı sonlandırmak en iyisi olacak. Herkese keyifli okumalar...

Dini inancınız ne olursa olsun ,müslüman,yahudi,hristiyan... ilkin bunu bir tarafa bırakın ve kitabı okuyun , ama ataistseniz bence tam size göre , ayaklarınızı yerden kesecek, orgazm olacağınız türden bir kitap,okurken neden Orgazm sözcüğünü kullandığımı daha iyi anlayacaksınız, Saramago öncelikle hristiyanlığin tanrı inancini eleştirmiş kitapta,metafizik inancıni kabul etmeyen Saramago , kitapta tanrıyı her yerde görebilirsiniz,hatta acaba bir yunan tanrılarından bir tanrı ile karşi karşıya mıyım diye de içinizden geçmeyecek değil.
Bir büyük günah işledi diye kara damga yiyen Kabil, masalımsı bir maceraya cıkar,ve gittigi yerlerde daha büyük günahlarinın alasının yaşandığına tanık olur, zaman ve makan kavramının hiçe sayıldığı kitapta bir an , acaba Kabil , aynı zamanda Hızır Aleyselam mı ,
Kitap ayrıca Ishak mı yoksa Ismail mi kurban edilecek, Hz Lut'un kizları gercekten de babasını bayıltip onunla birlikte oldular mı , Hz Harun'un emri ile mi Musa yokken buzağı yapılıp bazağıyı ilah edindiler ,Hz Musa halkına kardeşlerinizi ve dostlarınızi öldürün emrini verdi mi , Kabil, Adem'in Havva'dan önceki karısı olan Lilith ile birlikte olup ondan çocuk doğurtmuş mudur , gibi sorularla dinler arası bir tartışma yaratır Saramago.
Başta belirttiğim gibi , Tüm ilahi düsüncelerinizi bir kenara itin,kemerlerinizi bağlayın,masalımsı bir aksiyona hazır olun,
Not:Kitapta gördüğüm kadarıyla nokta ve virgülden baska noktalama işareti kullanılmamış, ben de bu stil bir yazma gereksinimi duydum.

Yazarın birçok romanını okuduğum Haziran ayı boyunca benim en çok dikkatimi çeken kitabı İsa'ya Göre İncil olacak sanıyordum. Fakat erken konuşmuşum. Çünkü bomba etkisi yarattı bende Kabil! Yazarın ölmeden önce yazdığı son roman olması da cabasıydı tabi.

Yasak elma ile başlayan cennetten kovulma serüvenini üç çocuk ile taçlandıran Adem ile Havva nasıl bilebilirlerdi çocuklardan birinin 'kardeş katili' olacağını!

Habil ile Kabil'i Saramago'dan okuyunca, yine kendisine göre bir hikaye yarattığını hemen anladım.
İsa'ya Göre İncil performansında da gördüğüm anlatım tarzı yine karşımdaydı. İsa'ya odaklanan Saramago, şimdi de başlangıcı bilinen olay örgüsünde 'kardeş katili' olduktan sonra Kabil'in neler yaşadığını hayal etmeye çağırmıştı bizi.

Kabil'in gözünden; Tanrı'yı, kabul görmemenin öfkesini ve buna karşılık duyulan kaçınılmaz nefreti harika bir kurguyla sunuyor Saramago.
Aynı zamanda Nuh, İshak, İbrahim, Lut ile de karşılaşan Kabil'i ve hepsinin efendisi olan Tanrı'nın geri dönülmez bir şekilde hayatlarına müdahalesini de gözler önüne seriyor.
(Yazdıklarını okumadan Saramago'nun hayatını okursanız, neden Katolik Kilisesi ile başının dertte olduğunu daha iyi anlarsınız.)

Sayfa sayısına bakarak kitap yargılanmamanın en iyi örneklerinden biri karşınızda diyebilirim. Kitap boyunca sorgulama yapıyor, olayları Saramago gözüyle anlamaya başlıyorsunuz.
Birçok soruyu da beraberinde getiren romanda benim en çok etkilendiğim Sodom hikayesi oldu. Tanrı'nın eşcinsel kişileri suçlu, sapkın ve günahkâr olarak adlandırıp, çocuklarla kadınları ise masum bulmasına rağmen gökten ateş yağdırarak öldürmesini uzun süre düşünüp, sorular sordum kendime; tıpkı Kabil'in sorduğu sorular gibi..

Saramago tarafından yapılan eleştiriler bununla da sınırlı değildi elbette. Haksız eleştiriler miydi peki? Bence üstüne uzun uzun konuşulacak, ders alınacak mükemmel noktalar yakalayan ve dozunu aştığını düşünenlere inat yerli yerinde yapılan eleştirilerle doluydu kitap.

Herkesin okuyamayacağı bir eser olduğunu düşünüyorum ben. Ya da yargılamadan okuyacak kişi sayısı az demek daha doğru olur. Ama tek taraftan bakmayı bir kenara bırakanlar keyif alarak, gülümseyerek, bu kadarı da olmamıştır diyerek okuyacak ve kesinlikle çok beğenecek.

Tanrı'nın varlığını bile büyük bir cesaretle sorgulayın; çünkü, eğer varsa, gözleri kör eden korkuya bağlılıktan ziyade akla bağlılığı daha çok onaylamak zorundadır.

THOMAS JEFFERSON
__________

Jose Saramago, Portekizli 1998 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi dünyaca ünlü bir yazardır. Körlük romanıyla tanıdığımız Saramago’nun farklı yazım stili, eserlerinde ustaca kullandığı metaforlar, mizahi ve eleştirel dili, dinlere yaptığı hicivler ve kara mizah kendisinin başlıca özellikleridir. 1991’de İsa’ya Göre İncil romanı yüzünden aforoz edilmiştir. Kabil romanı ise son kitabıdır. Bu kitabında İsa’ya Göre İncil’e benzer şekilde din tarihini, kurgu içinde eleştirmiştir. Baştan uyarmam gerekiyor: Dini inancında hassas olan insanların yer yer rahatsız olabileceği kısımlar bulunmaktadır. Bununla birlikte okurken unutulmaması gereken en önemli husus ise Saramago’nun Hristiyan bir coğrafyada büyümüş olmasıdır. Haliyle bir zamanlar kendisi bir Hristiyandı. Sonrasında dini terk etmiş ve hayatını bir ateist olarak tamamlamıştır. Bundan dolayı, kitapta din tarihi hakkında olayları ele alış şeklini, Kuran bazlı düşünmemek gerekir. Yazarın ele aldığı olayları Tevrat perpektifinden düşünmek elzemdir. Üç semavi din aynı peygamber ve anlatılara sahip şeklinde bir savla buna karşı çıkılabilir veya Tevrat değiştirildi, tahrif edildi savıyla keza karşı çıkılabilir. İlkine karşı şunu diyebilirim: Aynı peygamberler ve anlatılar var olsa da bunların üç dinin kaynaklarında geçme şekilleri birbirleriyle birebir aynı değildir. Kuran’da yüzeysel geçilen pek çok konu Tevrat’ta detaylı olarak geçmektedir. İkinci sava karşı ise şunu diyebilirim: Tevrat’ın değiştirilmesi veya tahrif edilmesi sadece bir iddiadır, yani herhangi nesnel bir kanıtla desteklenmemektedir. Tabi, bana göre baştan sona insan ürünü bir kitaptır. Farklı zamanlarda yazılmış ve nihayetinde bir dinin kutsal kabul ettiği bir kaynak haline gelmiştir. Gerçekte ise tarihsel, sosyolojik bir metinler bütünüdür. Bunlar dışında kitapta ele alınan başat konu, kötülük problemidir. Bundan sonra, insanın özgür iradesinin durumu, kutsal olduğu kabul edilen bu metnin ne kadar güvenilir olduğu gibi başka konular gelmektedir. Bu tarz konular daha çok felsefik konular olması sebebiyle salt kutsal metinler özelinde ele alınamayacağı için her inançtan veya inançsızlıktan insanın yorumuna, eleştirisine açıktır. O halde kitabın içeriğine geçelim.
__________

Tanrı, ya kötülükleri ortadan kaldırmak ister de kaldıramaz; veya kaldırabilir, ama kaldırmak istemez; ya da ne kaldırmak ister, ne de kaldırabilir; yahut da hem kaldırmayı ister hem de kaldırabilir. Eğer ortadan kaldırmak istiyor da kaldıramıyorsa, O her şeye kadir değildir; ki bu durum Tanrı’nın karakteriyle uyuşmaz; eğer ortadan kaldırabiliyor, fakat kaldırmak istemiyorsa, O kötü niyetlidir; ki bu da aynı şekilde Tanrı ile uyuşmaz; eğer O ne ortadan kaldırmayı istiyor, ne de kaldırabiliyorsa, hem kötü niyetlidir hem de her şeye kadir değildir; bu durumda da Tanrı değildir; eğer hem ortadan kaldırmayı istiyor, hem de kaldırabiliyorsa – ki yalnızca bu Tanrı’ya uygundur–, o zaman kötülüklerin kaynağı nedir? Ya da o kötülükleri niçin ortadan kaldırmamaktadır?

EPIKUROS
__________

Adem ile Havva mutlu mesut şekilde Cennette dolaşırken bir gün Tanrının kendilerine yasak ettiği bilgelik ağacının elmasından yerler ve mutsuzluğun kapısı ilelebet insanlık için açılmış olur. Bundan önce ise kitabın henüz ilk sayfalarında Saramago’nun dinsel metinlere ve tanrıya üç farklı eleştiride bulunduğunu görüyoruz. Bunlardan ilkinde “… kesinlikle kendine öfkelenmiş olmalı, çünkü cennet bahçesinde bu büyük mü büyük hatadan sorumlu tutabileceği başka kimse yoktur,” denilerek Tanrının Adem ile Havva’nın seslerinin olmayışlarına kızması ele alınır. Bunun üzerinden kör saatçinin işlerini yeterince yetkinlikte yapmadığını, unuttuğu şeyler olabileceğini ve bunlardan dolayı da sinirlendiğini dile getirir. Peki kime sinirlenir? Her şeyi an be an kendisi yaratmıyor ve kontrol etmiyor mudur; o halde tek sorumlu kendisidir. Yok eğer, tek bir noktayı tek bir an bile kendi kontrol etmiyorsa, kendi tanımıyla çelişmiş olur. Yok kontrol ediyorsa o halde eksiklikler, hatalar veya yolunda gitmeyen her bir nokta, onun sorumluluğundadır. Nitekim birkaç sayfa sonra Adem ile Havva’nın cennetten kovulmasına sebebiyet veren ağaçtan bir şey yenilmemesi isteniyorsa o halde “… ikinci olarak, efendinin öngörüsüzlüğü apaçık ortadadır, çünkü bu meyvenin yenmesini gerçekten istememiş olsaydı çare basitti: Ağacı hiç dikmemesi, başka yere yerleştirmesi veyahut dikenli tellerden bir çitle etrafını çevirmesi yeterli olurdu,” denilir. Sonra ilk alıntının geçtiği aynı sayfada “… biraz da tesadüfen kayda geçirilmiş yazılar …” denilerek aslında bu metinlerin mutlak bir plan çerçevesinde yazılan şeyler olmadığı işaret edilerek hemen ilerleyen satırlarda “… çaresizce sapkın hayal güçlerinin ürünü olan o uzak dönemlerin olayları …” denilerek metnin tarihsel ve insan ürünü olması, buna ek olarak ilerleyen kısımlarda daha detaylı ele alınarak görüleceği üzere içeriğinde nahoş olayların geçtiği vurgulanır.

Adem ile Havva’nın çocuklarını yüz otuz sene sonra yapması olayından hareketle aslında daha genel bir eleştiri yapılır: 13.5 ila 14 milyar yaşında olan evrende, dünyanın oluşumu 4.5 milyar yıldan fazla sürmüş, bu dünya üzerinde de çağdaş insan formu sadece son 200 bin yıldır dolaşmaktadır. Peki, aradaki bunca milyar sene ol deyince olduran tanrının inşaat ve yapım süreci miydi? Tanrı bir sürece giriyorsa zaten kendi tanımıyla çelişmez mi? Çünkü, süreç denilen kavramın öncesi, şimdisi ve sonrası olacak, Tanrı ise öncesiz, sonrasız bir iddiadır. Yok, o zamandan ve mekandan münezzeh ve onun için süreç yok ve kendisi adeta her şeyden üstte bulunuyor denilebilir. Ancak, süreci başlatmak için bile olsa zaman ve mekan sınırlamasına dahil olması gerekecektir. Melekler gibi aracılarla iş yapsa bile bu sefer kendi isteği ve takdirini buna dahil etmiş olacaktır. Öte yandan mükemmellik olan Tanrının bir şeyin olmasını istemesi aslında kendisinin mükemmelliğine zarar verecektir.

Adem ve Havva’nın henüz yaratılmamış cehennemle tehdit edilmeleri ve ortada henüz olmayan iyi ve kötü gibi yargılarla hesaba tutulmaları yine eleştiri konusu olur. İyi, kötü yargıları insan için vardır. Yani topluluk halindeki insanları bir düzene koyabilmek için, ama daha iki tane insan var ve onlar da her şeyin hoş olduğu cennetteler, haliyle bu iki insanın yargılandıkları iyi ve kötüden haberleri bile yoktur. Denilebilir ki, Tanrı onlara yemeyin diyerek kötüyü gösterdi ve iyi ile kötü Tanrının onlara iyilik ve kötülük atfetmesiyle olur. O halde insanlar nedenleri irdelemeden Tanrının talimatlarına uymakla yükümlü otomatlara döneceklerdir. Zaten Tanrının onların her yaptığı eylemi önceden biliyor olması gerekir. Biliyorsa yani özelde, bu ağaçtan ikisinin zaten yiyeceklerini biliyorsa onlara yasaklamanın bir anlamı kalmıyor. Ayrıca insanların en kılcal damarına ve zihninin en derin ucuna kadar dizayn eden de Tanrıdır. O zaman Tanrı adeta insanlarla oyun oynuyor gibidir. Başı belli, gidişatı belli, sonu belli olan bir oyun ama insanlar özgür(!)

Sonra, “üçüncüsü ise adem ile havva çıplak, çırılçıplak olduklarını tanrının emrine itaat etmedikleri için keşfetmiş değillerdir. Yatağa girdiklerinde de tamamen çıplak, çırılçıplaktılar ve eğer efendi böyle bir edep eksikliğini fark etmemişse, bunun kusuru, tohumluk olan kendisinin körlüğündendi; tedavisi olmayan bu aynı körlük, sonuçta bizim de öz evlatlarımızın başkalarının evlatları kadar iyi ya da kötü olduğunu görmemizi engelleyecektir,” denilerek yazarın baş yapıtındaki en önemli metaforu burada Tanrı için kullanır. Sadece kitaptan üç beş sayfayı ele alınca bu sorgulamalara ulaştım. Daha kitabın kahramanı Kabil’in adı bile geçmedi. Demem o ki, tabu haline getirdiğimiz cinselliği, bir yazar, mizahının içinde yer verdi diye, salt bu noktaya mercek tutup buraya takılı kalırsak, pek çok şeyi göremeyiz. Bak yine bir körlük… Saramago kurgusuna yerleştirdiği cinselliklerle 'kör' okurları ayıklıyordur belki de kim bilir ...
__________

Kimileri inandıkları şeyi anlamayı sever. Kimileriyse anladıkları şeye inanmayı.

STANISLAW JERZY LEC
__________

Kabil ile Habil herkesin bildiği üzere Tanrıya kendi yetiştirdikleri veya besledikleri şeylerden sunarlar. Tanrı Habil’inkiler kabul eder ama Kabil’inkileri reddeder. Sonrasında Kabil Habil’i öldürür. Bunun üzerine Tanrı Kabil’in alnına bir damga vurur ve onu yersiz yurtsuz olup ölene kadar dünya üzerinde gezgin olmakla cezalandırır. Bu esnada Kabil, Tanrıya kendisinin özgür iradesinin sakat olduğunu, çünkü istese kendi eylemini onun engelleyebileceğini ifade ederek kendini savunsa da kar etmez. Sonuçta kahramanımız kardeş katili Kabil’le büyülü bir yolculuğa çıkarız. Büyülü diyorum, çünkü Saramago onu farklı zaman dilimlerindeki Tevrat'taki çeşitli olayların içine sokar. Ancak bu olaylardan ilkinde normalde bir arada olmayan iki önemli figürü evli olarak gösterir: Nuh ile Lilith. Bu ikisinin çocuğu olmamaktadır. Lilith’ten kısaca bahsedecek olursak: İki dinin apokrif metinlerde Adem’in ilk eşi olarak geçen Lilith, Adem’le eşit olduğunu düşünür. Yani kendisine ilk feminist diyebiliriz. Adem’le ilişkiye girmeyi de reddeder, bundan dolayı da lanetlenir. Kökeni ise Sümerlere dayanır. Sonuçta katı ataerkil bir toplum olan İsrailoğulları, bu güçlü ve bağımsız kadın figürünü lanetli, kötü olarak efsanelerine dahil etmişlerdir. Saramago’nun birazdan göreceğimiz üzere iki lanetli, kötü karakteri sevgili yapması önemli bir noktadır. Yani, Lilith ile Kabil sevgili olurlar, uzun uzun sevişirler ve nihayetinde bir de çocukları olur. Ama halk çocuğu Nuh’tan bilir, her ne kadar işin aslının başka olduğunu fark etseler de, Kabil ise her ne kadar Lilith’in yanında keyfi yerinde olsa da kendi cezası gereği burada duramaz ve yolculuğa devam eder. Bundan önce, şunu belirtmem gerekiyor: Nuh, insanlığın ikinci babası olarak kabul edilir. Çünkü tanrı insanlara kızarak tufanla insanlığı ortadan kaldırınca Nuh ve onun soyundan gelenler dünyadaki tek insan soyunu oluşturmuşlardır. Saramago ise bu soyu kurgusunda Kabil’e bağlamış olur Lilith’le ikisini seviştirerek. Dikkat edilesi bir noktadır.

Kabil eşeğine atlar ve yolculuğundaki bir sonraki durağa gelir. Geldiği yerde bir adam oğlunu almış ve elindeki bıçağı onun boynuna indirmek üzeredir. Kabil yetişir ve buna mani olur. Bu adam İbrahim, oğlu ise İshak’tır. Bu sırada tanrının yani kitapta daha çok geçtiği ismiyle Efendinin gönderdiği melekler rötar yapmıştır. Bundan dolayı ilahi planını Kabil kurtarmış olur. İbrahim’in inancını sınamak için ondan oğlunu kesmesini buyuran Efendi hakkında şunlar denir: “… emirlerine uymayanlara felaket ya da hastalık gönderir, demek ki efendi kinci biri …” ve bir başka parafta bu sefer İshak’ın ağzından şunlar söyletilir: “sorun ölüp ölmediğimi bilmek değil, sorun şu ki, böyle bir efendi tarafından yönetiliyor olmamız, kendi çocuklarını yiyen Baal kadar acımasız bir efendi bu.” Tevrat'ta bizzat Efendinin kendisi Musa’ya, kendisinin kıskanç olduğunu, intikam almak istediğini söyler. Aynı Efendi bir başka yerde İbrahim'le güreşir hatta ona mağlup olur. Diğer tanrılarla rekabet içinde olan Efendi, İsrailoğullarını kendine seçer ve diğer tanrıları yok etmeye çalışır. Yani bu Efendi antropomorfiktir: insanlar onu kendilerinden hareketle dizayn etmişlerdir. Zira bu Efendi Tevrat'ta zamanla bu özelliğinden yavaş yavaş uzaklaşarak aşkınlaşacaktır. Bir nevi Efendi de evrim geçirmiştir. Öyle ki bir noktadan sonra kendisine insanların adıyla hitap etmemesini isteyecek, “ben benim” diye bunu kodlayacaktır. Life of Brian filminin şu sahnesinde Efendinin adını söyleyen birisi recm edilecektir. Bu esnada yanlışlıkla haham veya rahip de efendinin adını söyler ve kendisi de recm edilmekten kurtulamaz: https://youtu.be/bDe9msExUK8
__________

Bir insanın ahlaki davranışları anlayışa, eğitime ve sosyal bağlara dayanmalıdır; hiçbir dini temel gerekmez. İnsan, eğer ölümden sonra ceza korkusuyla ve ödül umuduyla kontrol altına alınmak zorundaysa, şüphesiz kötü bir yoldadır.

ALBERT EİNSTEİN
__________

Kabil bundan sonra İbrahim’in akrabası olan Lut’un yanına gider. Lut’un üç misafiri vardır, kapıya ise şehir halkı birikmiş ve Lut’tan o erkekleri istemektedirler. Çünkü bu şehrin halkı kadınları bırakıp erkeklerle cinsel ilişki yaşamaya tutkundur. Lut ise onlara şunları söyler: “Yalvarırım dostlarım, bu cinayeti işlemeyin, iki bekar kızım var, onları dilediğiniz gibi kullanabilirsiniz, ama bu adamlara kötülük etmeyin, çünkü onlar gelip benim çatımın altına sığındılar.” (#87296744) Alıntının yorum kısmında paylaştığım üzere Saramago bunları kafasından sallamıyor, Lut’a söylettiği bu sözleri kurgu içine aynen tevrattan alıp monte etmiştir. Devamında bu misafirlerin melek olduğunu anlarız. Bunlar, Lut’a bu şehrin helak olacağını, sadece kendisinin ve ailesinin kurtulacağını bildirir. Lut ve ailesi şehirden ayrılırken onun eşi meraktan helak olan şehre dönüp bakar ve tuzdan heykele dönüşür. Saramago ise bu durumu, Efendinin insanların doğalarının bir gereği olan merak duymalarina bile tahammül edemediği şeklinde yorumlar. Nitekim bilgelik ağacından Adem ile Havva da meraklarından elmayı yemiş ve cennetten kovulmuşlardı. Yani kendi yarattığı insanlardan mutlak itaat bekleyen Efendi, onların merak etmesine, bilgiye ulaşmasına karşıdır. Zaten bilgiye ulaşan birçok insan da asırlar sonra ondan uzaklaşacaklardır. Şehir helak olmadan evvel İbrahim Efendisine şehirde masumların olduğunu söyleyerek, ondan af diler ve Efendi de şu kadar masum varsa affedeceğim der lakin Efendinin nasıl biri olduğunu geçirdiği yolculuklar ve kendi deneyimleri sayesinde bilen Kabil ise Efendinin kafayı şehri yok etmeye bir kez taktığını, İbrahimle ancak görünüşte bir anlaşma yaptığını söyler. Nitekim Kabil haklı çıkar. Şehir yok olduktan sonra ikili arasında geçen konuşmada şunlar denilir: “Çocuklar, dedi kabil, oradaki çocuklar masumdu, Tanrım, diye mırıldandı İbrahim, sesi bir inilti gibiydi, Evet, o belki senin tanrın ama çocukların değil.” Sıkı bir dindar olan Dostoyevski’nin de Tanrı konusunda kafasını en çok kurcalayan konu yeryüzünde acı çeken çocukların durumu olmuştur hatta onun şunu söylediği veya bir karakterine söylettiği rivayet edilir: “Yeryüzünde tek bir çocuk dahi acı çekiyorsa, Tanrı yoktur!” Çocukların akli baliğ olmadığı için iyi ve kötüyü ayırt edemezler ve masumdurlar. Bundan dolayı onların cezalandırılması Tanrının iyi ve adil özelliğiyle çelişir. Tevrat'ta Efendinin, babalarının günahlarından dolayı çocuklarını da cezalandırabileceği geçer ancak o zaman İshak’ın dediği üzere böyle bir efendinin kontrolünde bir hayatın kendisi cehennemdir. Genellikle ölen çocukların doğrudan cennete gittikleri kabul edilir lakin buna dair kesin bir veri yoktur dinsel metinlerde ki olsa bile bu sefer de adalet aksar. Çünkü ben çocukluğu atlatarak sınava tabi tutulurken bir başkası Tanrının takdiriyle henüz çocukken ölüp ne olduğunu anlamadan doğrudan cennete gitmiş olur. Sonuçta bu konu insanlık ve Tanrıya inanç var oldukça tartışılmaya ve eleştirilmeye devam edilecektir.

Lut ve kızları kendilerini kurtardıktan sonra soluğu bir mağarada alırlar. “Bir gün, büyük kızı küçüğüne dedi ki, Babamızın hali harap, yakında burada ölecek, civarda evlenebileceğimiz tek bir erkek yok, bir fikrim var, babamızı sarhoş edeceğiz, sonra onunla yatacağız ki bize soy versin. Böyle yapıldı, lut farkına varmadı, kızının yatağa ne zaman girdiğini ne zaman kalktığını bile anlamadı, aynı şey ertesi akşam küçük kızla da tekrarlandı, yaşlı adam o kadar sarhoştu…” (#87305502) Yine yorumda paylaştığım üzere Saramago, kurgusunun içine Tevrat'tan ilgili olayı olduğu gibi monte etmiştir. Devamında ise Kabil, kendi cinsel deneyimlerine dayanarak Lut’un kızlarıyla cinsel ilişki yaşarken bilincinin yerinde olmadığı savının mantıklı olmadığını ifade ederek Efendinin sonradan yasaklayacağı ensesti insanlığın başlarında üremek adına serbest bıraktığını belirtiyor. Aynı şekilde eğer ilk insanlar sadece Adem ile Havva idiyse insan soyunun devamı bunların çocuklarının birbirleriyle cinsel ilişki yaşamalarından sağlanmıştır. Bu durumda insanlığın kökeni enseste dayanır. Bence ‘maymundan gelmek’ çok daha makbul ve güzeldir.
__________

İnsanlar kötülüğü hiçbir zaman, dini inançları uğruna yaptıkları zamanki kadar eksiksiz ve neşeli yapmazlar.

BLAISE PASCAL
__________

Kabil eşeğine atlayıp yolculuğunda yeni bir durağa gelir. Musa dağa Efendiyle görüşmeye çıkmış ve kırk gündür ortalıkta yoktur. Kardeşi Harun, halkın başındadır lakin onları kontrol etmekten uzaktır. Çünkü halk, Musa’nın geri dönmeyeceğini düşünmeye başlamış, kendilerinin yine korumasız kaldıklarından endişe duymaktadırlar. Bu endişe yerini öfkeye bırakır ve Harun’ndan kendilerine tanrı yapmasını isterler. Harun dirayetli davranamaz ve onlardan topladığı altınlardan bir buzağı yaparak onların eski alışkanlıklarına dönmesine neden olur. Sonunda Musa dağdan iner ama bu sürpriz manzarayla karşılaşır. Haliyle kardeşini azarlar. Bu duruma çekidüzen verdikten sonra Efendinin mesajını iletir. Bu mesajda Efendi, onların her birinin ellerine kılıç vesaire alarak falanca yere gidip kapı kapı dolaşarak kardeşlerini, dostlarını, komşularını öldürmelerini ister. Onlardan pek çoğu da bunları yaparlar. Nitekim daha sonra gelecek olan İsa’nın komşunuzu sevin mesajı bu olay üzerinden bir kat daha anlamlı hale gelir. Katliamlar bununla sınırlı kalmaz. Kabil, Yeşu’nun ordusuna nalbant olarak girer ve bu sayede İsrailoğullarının birkaç seferine tanıklık eder. Efendinin emriyle ele geçirdikleri şehirlerde kadın çocuk yaşlı demeden katliamlar yaparlar. Efendi için altınlar, gümüşler toplarlar. Kimi şehirlerden genç kadınları ganimet olarak aralarında pay ederler. Bu yapılanlara daha fazla katlanamayan Kabil buradan uzaklaşır ve İsrailoğulları Efendileri için daha pek çok şehri, kadın çocuk yaşlı demeden hatta içindeki hayvanlarla katletmeye devam ederler.

Bu noktada ahlakın, sorgulanmadan salt Tanrının sözüne bağlanmasının zararlarını görmüş oluruz. İyi ve kötü, doğru ve yanlış = Tanrının ise Tanrının masumları öldürün emri de iyi ve doğru olur. Tanrının öldür dediği masum olamaz, o kesin suçludur denebilir lakin bu da yine salt az önceki durumun ön kabul yapılmasından kaynaklanan bir savdır. Saramago bizzat Tevrat'tan aktardığı olaylar üzerinden kadınların, çocukların, yaşlıların ve hatta hayvanların bile Tanrının yok edin emriyle kötü ve yanlış olarak nitelenmelerine neden olabileceğini ortaya koymuş olur. Umberto Eco’nun bu konuyla ilgili şu sözleri de oldukça anlamlıdır: "Peygamberlerden ve hakikat için ölmeye hazır olanlardan korkun, çünkü onlar kendileriyle birlikte başkalarının da ölmesini bir kural olarak dayatırlar; sıklıkla onlardan önce, bazen de onların yerine."
__________

İddia ediyorum hepimiz ateistiz. Ben yalnızca, sizin inandıklarınızdan bir eksik tanrıya inanıyorum. Siz öteki tanrıları neden göz ardı ettiğinizi anladığınızda, benim de neden sizinkini göz ardı ettiğimi anlayacaksınız.

STEPHEN HENRY ROBERTS
__________

Kabil bundan sonra zenginliği, iyi ve dindar oluşuyla nam salmış Eyüp’ün yanına gider. Şeytan, efendiye Eyüp’ten bu kadar emin olmamasını, onun sahip olduğu her şeyi onun verdiğini, bunları kaybettiği veya başına felaketler geldiğinde kendisine beddualar yağdıracağını söyler. Efendi ise Eyüp’ü sınamasını söyler ona ve şeytan da Eyüp’ün başına felaketler yollar. Bu noktada Saramago, doğa olaylarına sadece Efendinin değil şeytanın de müdahale edebildiğine dikkatleri çeker. Sadece doğa olayları değil üstelik, Efendi Sodom üzerine felaket yollayabiliyor ama şeytan da aynılarını yapabiliyordur. O halde yoksa Efendi şeytanın ta kendisi midir? Ya da Efendinin şeytandan hiçbir farkı yoktur. Kabil ise şunu der: “Lucifer tanrıya isyan ettiğinde ne yaptığını iyi biliyordu, kimileri bunu hasetten yaptığını ileri sürer ama doğru değil, moruğun kötü doğasını bildiği için yaptı,” (#87304850) Sonuçta Eyüp biraz dirense de sonunda dayanamayarak beddualar yağdırır.
__________

"İnsanlardan sürekli "Ah, Tanrı korusun" diyen mektuplar alıyorum. Geçmişte hiç yapmamıştı, gelecekte yapacağına nasıl olur da inanıyorlar bilemiyorum."

BERTRAND RUSSELL
__________

Ve Kabil son durağına gelir. Yine Nuh’un yanındadır ama bu sefer başka bir zaman diliminde ya da kitaptaki tabiriyle şimdiki zamanların birinde. Nuh’a haber gelmiştir. Efendi kendi yarattığı insanlardan bıkmış ve onları toptan yok etmeye karar vermiştir. Bunun için çok yakında tufan yollayacaktır. Nuh’a ebatlarını bizzat kendisinin verdiği bir gemi yapmasını ve içine her hayvandan birer çift koymasını söyler. Tabi, bu ebatların pek çok açıdan kullanışlı olmadığını Kabil söyler ama dinletemez. Hazırlıklar meleklerin yardımıyla devam ederken Kabil geçirdiği onca yolculuktan sonra Efendiye ve onun düzenine karşı son derece öfke duymaya başlamıştır. Meleğin biriyle dertleşir. Yanlış olmasın bu aktaracağım konuşma Eyüp yolculuğu sırasında vuku bulur: “Dikkat, kabil, çok konuşuyorsun, efendi seni er ya da geç işitir, seni cezalandıracaktır, Efendi işitmez, sağır o, her yandan ona yakarıyorlar, yoksullar, bahtsızlar, talihsizler, dünyanın kendilerine çok gördüğü yardımlar için ona yakarıyorlar, ama efendi onlara sırtını dönüyor, ibranilerle ittifak kurdu, şimdi de şeytanla anlaşıyor, bunun için tanrı olmaya gerek yok,” Kabil artık Efendiden ne korkuyor ne de sözünü sakınıyordur zaten aslında baştan beri böyledir. Gemi yapılır ve Kabil de biner gemiye. Tufan da başlar. Bu esnada yine garip cinsel olaylar olur, Kabil daralmaya başlar. Nihayetinde sular çekilir ve Efendi onları karşılayacaktır. Lakin Efendi büyük bir sürprizle karşılaşacaktır. Gemiden ne Nuh ne de bir başkası iner, sadece Kabil iner. Efendinin geçirdiği şok, Lotr’un şu sahnesinde orkların geçirdiği şoka benzer: https://youtu.be/ZcuZsyLlB-0 (0.34-1.20 arası) Kabil gemiden Aragorn gibi iner ve Efendiyle şu konuşma geçer aralarında: “Nuh ve yakınları nerede, diye sordu efendi, Şurda burda öldüler, cevabını verdi kabil, Öldüler mi nasıl olur, öldüler ha neden, Nuh hariç, o özgürce, gönüllü olarak boğuldu diğerlerini ben öldürdüm, Katil, benim projeme karşı çıkmaya nasıl cüret ettin, habil’i öldürdüğünde senin yaşamını esirgemiş olmama böyle mi teşekkür ediyorsun, diye sordu efendi, Bir gün birisinin seni gerçek yüzünle karşı karşıya bırakacağı gün gelmeliydi, Ya ilan ettiğim yeni insanlık, Bir tane oldu, bir daha olmayacak ve kimse da buna üzülmeyecek, Sen Kabil’sin, kötüsün, alçak kardeş katilisin, Senin kadar kötü ve alçak değilim, sodom’daki çocukları hatırla. Büyük bir sessizlik oldu. Sonra kabil konuştu, Şimdi, beni öldürebilirsin …”
__________

Din, yaptığınız her şeyi, her günün her dakikasında izleyen gökyüzünde yaşayan görünmez bir insan olduğuna insanları gerçekten inandırmıştır. Ve bu görünmez adamın yapmanızı istemediği on maddelik özel bir listesi vardır. Ve eğer bu listedekilerden herhangi birisini yaparsanız, sizi yaşamanız ve acı çekip yanmanız ve boğulmanız ve çığlık atmanız ve sonsuza ve "zamanın sonuna kadar" ağlamanız için göndereceği özel bir yeri vardır, içi ateşle ve dumanla ve yanmayla ve işkenceyle ve ızdırapla doludur... Fakat O sizi sever!

GEORGE CARLİN
__________

Yeniden her şeyin başlangıcına gidelim mi? Yani Kabil’in habil’i öldürdükten sonra Efendi ile konuşmasına. Efendi ona kızar, Kabil ise “Evet, doğru infaz eden kol bendim, ama hükmü sen verdin,” der. Sonrasında Efendi Kabil’den açık olmasını istediğinde Kabil şunları söyler: “Basit, ben habil’i öldürdüm, çünkü seni öldüremezdim, ama benim niyetimde sen ölüsün.” Eğer böyle bir Efendi varsa Saramago’nun kurgusunda Kabil’in duruşu en asil duruştur. Baştan kendine kuklalar yapan, daha sonra kendi yarattığı bir başka kuklayı kendine rakip düşman olarak edinip insanlar üzerinden bahisler oynayan, çocukları bile katledebilen, kızan, kibirlenen, kıskanan, güvenmeyen, başka tanrılarla yarış halinde olan, insanları sevdiğini söyleyip onlara her fırsatta öfke kusup onlarla dilediği gibi oynayan, cinselliği tabu haline getirten, en büyük günahlar arasına ekleyen ama kendi seçtiği üst insanların her türlü cinsel ilişkilere girmesine serbestlik tanıyan, ensesti yasaklayan ama en baştan insanların soyunu enseste bağlayan, bir kesim insan topluluğunu kendine seçip diğerlerinin üzerine savaşa yollayan, buradan kendine ganimet isteyen … bir efendi varsa Kabil’e yapacak tek bir şey kalır ve o, başta da sonda da aynısını yapar. Ve, “Kabil, tanrı’dan nefret edendir.” (#87319261)

Ama yukarıda saydığım özellikler Tanrıdan ziyade insana benziyor öyle değil mi? İlginç, düşünmeye değer…
__________

SONSÖZLER:

Voltaire: Eğer Tanrı gerçekten yoksa, onu yaratmamız gerekir.
Mikhail Bakunin: Eğer Tanrı gerçekten varsa, onu yok etmemiz gerekir.
Nietzsche: Tanrı öldü!

NOT: Az önce sözünü alıntıladığım George Carlin’in o sözleri söylediği stand-up gösterisini buraya almak isterdim lakin bu kadar emek verip yazdığım incelemenin sırf ‘hassasiyet’ yüzünden şikayet edilerek kaldırılmasını istemem. Bence buraya koysam da kaldırılacak bir şey yok lakin malum 1k’nın garip bir şikayet değerlendirme ‘algoritma’sı var. Ama bu algoritmayı çok güzel örneklendiren bir şarkıyı paylaşabilirim: https://youtu.be/98plycP955Y

İyi okumalar..

Ateistler için kitap önerileri diye bi' liste yaparsam başa bu kitabı koyarım :D

İnceleme Videosu: https://www.youtube.com/...okjrnslsodfrk0h00410

Öncelikle bana bu kitabı hediye eden Beyza'ya teşekkür ederim :) Yıllar sonra kitap hediye ettiğini de gördüm artık rahatça ölebilirim :D

Linç yiyebilirim ya da kavga da çıkabilir incelememin altında, o yüzden incelemeye başlamadan önce yobaz ve cahilleri incelememi okumamaya ve mağaralarına geri dönmeye davet ediyorum :) Şimdiden iyi yolculuklar...

Şimdi bu kitabı neden okumanız gerektiğini ve neden sorgulamaya başlamanız gerektiğini anlatıyorum. Geçen gün felsefe dersine girdim. Sınıf 80 kişi ve çoğu kız :D Ders baya efsane geçiyor! 80 kişi birbirine laf atıyor tartışma çıkıyor falan ders nasıl güzel nasıl güzel.

Hoca ortayı kızıştıran kişi zaten :D Bu hafta da karşımıza bi' çıktı Din Felsefesi... Hadiiiiiiiiiii

Derse başlarken dedi işte bu derste sorgulamanızı sağlayacağım ama dinden çıkmanızı istemiyorum. Sadece sorgulayarak dininize mantıklı kanıtlar bulmaya çalışın.
Etrafı şöyle bi' kestim herkes doğuştan müslüman. Neden müslüman olduğunu bilmiyor sadece Türkiye'de ve müslüman bir ülkede doğduğu için müslüman olmuş.
Dedim ben hiç karışmayayım bu duruma ve tüm ders sustum. (Tamam tamam birkaç kere tartıştığım oldu :D )

Neyseeeee, felsefe tabii bu, adamı çiğ çiğ yer :D Hoca bi' sorular sormaya başladı herkes şok! Yerlere yatıp çığlıklar atanlar var hocaya bağıranlar var "Lütfen cevaplayınnnnnn hocaammmmmm!" diye :D

19-20 yaşamış ve hiç sorgulamamış. Sonra da hoca ufak bi' şey söylediği anda donup kalıyor. Hadi şimdi dinini savun bakalım derken tabii herkes ders sonunda şu noktaya geldi.
Hoca cevapları söylesin ve şüphelerimizden kurtulup müslüman olmaya devam edelim. Yoksa din elden gidecek :(

Şimdi kitabı neden okumanız gerektiğini kısa bir hikaye ile anlatmış oldum. Biraz mizahi bir dille ve biraz da dalgaya alınarak yazılmış bu kitap Adem ile Havva'nın yeryüzüne gelmeden önceki anlarında başlıyor.

Hikayeyi herkes biliyor zaten. İşte elma yeyip kovuluyorlar sonra dünyada çoğalıyorlar Kabil Habil'i öldürüyor. (Spoiler sayılır mı bu bilmiyorum :D ) Veeee böyle devam ediyor.
Burada çalışkan bir öğrenci olarak çok kaliteli bir din felsefesi dersi verebilirim ama Jose Saramago bu dersi hikaye şeklinde veriyor.

Sorgulamanızı ve düşünmenizi istiyor sizden. Yoksa bizim sınıftakiler gibi ortada kalıverirsiniz :)

Okumak isteyen, sorgulamak isteyen ve düşünmek isteyen herkese iyi okumalar dilerim.

"Nasıl? İnsan yalnızca tanrının bir hatası mı? Yoksa tanrı yalnızca bir hatası mı insanın?" Nietzsche

İlginç bir tutum ve bakış açısıyla; insan-tanrı sorunsalını, yaratılış bağlamında, tarihsel süreç içerisinde ele alan; eleştirel, sorgulayıcı ve düşündürücü; yer yer ironik bir hava içerisinde, aydın tavrı doğrultusunda işlenen bir inanç sistemi eleştirisi. Teolojik ve kimine göre mitolojik argümanların inanç temeline indirgenmesine karşı alaycı bir yaklaşım. İnsanlığın ve tanrının ne'liği üzerine felsefik aromada bir bakış. Sarsıcı, çarpıcı, etkileyici bir düşünce metni. Profesyonel bir kalem, bir ustalık örneği.

Kabil üzerinden Tanrı’nın adaletinin sert bir üslupla (bana göre) sorgulandığı oldukça ironik ve tuhaf bir kitap.
Saramago bu kitaptan sonra Portekiz’den ayrılıp Kanarya Adalarına yerleşmiş. Bu da yazdıklarıyla sorgulamak istediği şeyde biraz aşırıya kaçtığını gösterir.
Gerçeküstü bir imgelemi kullanarak masalımsı bir tad veren bu romanın kurgusu pek hoşuma gitmemiş olsa da kurduğu o kendine özgü yetenekle süslediği harikulade cümleleri için okunmaya değer bir kitap.

Kitabın yazım tarzı ile ilgili yorumlarıma geçeyim;
Öncelikle, kitabın inanılmaz güzel bir akıcılığı var. Yormadan keyifle okunacak bir kitap. Aynı zamanda bir masal havasında olmuş bu kitap. Yazar konuyu anlatırken araya girip oldukça komik ve esprili üslubu okuru gülümsetiyor, bazen sorgulatan yorumlarda bulunuyor. Bu kullandığı teknik ise okura alışılmışın dışında bizimle sohbet ediyormuş havası katıyor. Bazen sesli gülebilirsiniz. Bir de zaten Saramago’nun paragraf ve noktalama işaretlerini hiç kullanmıyor sağ olsun. Kendine göre etkileyici ve şaşırtan bir stili var.
Konusuna gelince;
Öncelikle kitabı dini anlamda hassas olan kesim sakıncalı görebilir ama zaten bunu edebi anlamda görmeliyiz. Yoksa çok farklı noktalara gidecek bir kitap. Eğer dini konularda hassas olanlar varsa hiç okumaya yeltenmesin elinden fırlatıp atabilir güzelim kitabı :) . Ben bile bu bazen "Hadi canım ! Bu kadar da olmaz ! " dediğim yerler oldu tabi ama şükür inancım kuvvetli bu yönde. Gelelim içeriğine.
Kabil Efendiyi (Allah'ı) sorguluyor. Bu durum ise oldukça ironik. Çıkar odaklı savaşlar, din ve inanç temeline oturtularak meşrulaştırılıyor. Tek tanrılı dinler tarihinde Kardeş katili olan, Kabil 'in Adem ve Havva’dan itibaren zamanda ileri ve geri giderek, bize yansıyan büyük olayların içinde girip farklı bir bakış açısı sunuyor. Kabil zamanda yolculuk yapıyor. Eyüp'ten, İbrahim Peygamber'e, Sodom ve Gomora'ya gidiyor. Lilith'ten oğlu oluyor ( Burada parantez açmak istedim. Bu bölüm oldukça erotik bir biçimde anlatılmış çok hoşuma gitmedi. ) , Nuh tufanına gidiyor. Bu zaman içinde edebiyatla felsefenin kesiştiği dar alanlarda dolaştırıyor okuru. Kitap dinler tarihini hicivli bir şekilde eleştirmiş. Yaradılış mitlerine, destanlarına farklı bir açıdan bakan bir kitap olmuş. Kitabı okurken lütfen ön yargılarınızı ve inançlarınızı bir kenara koyup ta okuyun. Saramago'nun vermek istediği mesaj bize sorgulamayı öğretmek. Sorgulamayı körü körüne bağlanmamayı inanılmaz güzel göstermiş. Mizahi anlatımları hem güldürdü hem düşündürdü. Eğer kitaptan doğru mesajı alırsanız hiçbir şeyi kayıtsız şartsız kabul edilmeyeceğini anlayabilir ve soru/sorular sormaya başlayabilirsiniz.
Tabuları sorgulayan, size güzel birkaç saat geçirtecek dolu bir kitap okumak isterseniz şiddetle tavsiyemdir. Bazı konularda hak verdim bazısında vermedim. Kişisel görüşüm kitap ne okunmalı ne de okunmamalı derim ama sorgulamayı öğretmek için yazılmış bir şaheser.

Jose Saramago favori yazarlarım arasına girmeyi başardı. Sanırım tüm kitaplarını okuyacağım.

Kitabın konusuna gelecek olursak, Kabil ile çıktığınız yolda bir çok olaya tanıklık ediyorsunuz. Ve bunu zaman ve mekan kavramı olmadan gerçekleştiriyorsunuz, süregelen bir şimdiki zaman kavramından farklı olarak. Her an her yerde olabilirsiniz. Örneğin; Adem ve Havva'nın cennetten kovuluşundan, Nuh'un gemisine, İbrahim'in oğlunu kurban etme olayına, Lilith'e daha sayamadığım konulara farklı farklı açılardan bakıyor. Okuyucuya insanlık panoraması sunuyor. Efendi (Tanrı) ile iletişim halinde. Kabil isyan edenlerin sesi ve size bir çok soru soruyor, Tevrat'tan birçok kesit yer alıyor. Tanrıya yönelttiği sorular bazılarını kızdırabilir. Edebiyat ve felsefeyi çok güzel harmanlamış. Kabil sanıldığı kadar kötü biri mi ? Tanrı neden bazı acıları duymaz ? Peki ya şeytan ? Ya melekler ? Benden bu kadar, kitaptan birkaç cümleyi sizle de paylaşayım;

Herkese keyifli okumalar dilerim.

...tanrıların, ve tüm diğerleri gibi senin de, yarattığınızı söyledikleriniz karşısında görevleriniz var...

İnsanların tarihi tanrıyla anlaşmazlıkların tarihidir...

Genellikle söylenenin tersine,gelecek önceden yazılıdır, ama biz bütün bunların yazılı olduğu sayfayı okumayı bilmiyoruz, dedi Kabil, bu devrimci fikri kendi kendine nereden bulduğunu düşünerek..

... Çocuklar, dedi Kabil, oradaki çocuklar masumdu, Tanrım, diye mırıldandı İbrahim, sesi bir inilti gibiydi, Evet, o belki senin Tanrın ama o çocukların değil.

...şeytan kesinlikle efendi'nin bir aleti, Tanrı'nın kendi adıyla imza atamayacağı pis işleri icra etmekle görevli.

‘’Sevmek sahiplenmenin en güzel yoludur herhalde, sahiplenmek ise sevmenin en çirkin yolu.’’

—————————————————
HEDİYE KİTAPLAR SERİSİ - 2
TAVSİYE KİTAPLAR DİZİSİ - 1
—————————————————

Bu, Kabil'in öyküsüdür..
Adem'in oğlu Kabil..
Kardeş katili Kabil..
Günahkar kul Kabil..
Dünyadaki ilk suçlu Kabil..

Peki sadece bunlar mıdır Kabil?.
Ya başka nedir Kabil?.
Bunlar dışında kimdir Kabil?.

José Saramago'nun ölmeden önce yazmış olduğu son romandır Kabil..
Yeryüzüne veda etmeden önce son armağandır Kabil..
Akıl sahiplerinin sorgusudur Kabil..
Yüreksizlerin dile getirmeye çekindikleridir Kabil..
Gizliden gizliye beyni kemiren kuşkular bütünüdür Kabil..
Farklı bir açıdan izlemektir yaşamı Kabil..
Saramago'nun insanlığın ortasına, kafasına, beynine atmış olduğu son bombadır Kabil..

Bu kitap, insanlık tarihinin bir tür alternatif anlatımıdır. Dini metinlerde yer alan yaratılış vd önemli sayılan konuların tanrısal olmayan bir pencereden bakışıdır. Dine bağlı kimselerin tabiriyle "Ateist" bir bakış açısıdır.

(Not; bu kitapta da yer alan birçok konu inanılanın aksine İslam dininde yer almamaktadır.. Doğrusu, pek az bu konulara değinir.. Örneğin bir Adem yaratılmıştır.. Ondan da bir kadın yaratılmış ve bu kadardır.. İnanılanın aksine geri kalan detaylar "Kadının adının Havva olması gibi" yer almamaktadır.. Veya bu kitapta anlatılan Adem'in iki oğlu anlatılmamaktadır.. Anlatılsa dahi bunların adı yoktur.. Geçmez ve bu kadar detaylı değildir.. Nuh zamanında tufan olmuştur ve gemi "Ağrı değil Cudi -yani Kur'an'da bu böyledir" dağına inmiştir.. Ama öte detay yoktur..)

Şimdi devam edecek olursak, bu kitapta anlatılan olayların kaynakları Tevrat ve İncil'dir.. Doğrusu bugün hangi akıl sahibi zat bu iki kitabı okursa Saramago'nun bu kitabında değindiği soruları soracaktır.. Çünkü olaylar dallandırılıp budaklandırılırken acayip derecede mantık hataları ortaya çıkmaktadır.. Burada İslam dini de istisna değildir.. Çünkü her ne kadar o da bu diğer dinler kadar detaya inmemiş olsa da öz itibariyle aynı olduklarından farklı sonuçlar beklenemez.. Diyebilir miyiz ki, bir adam girdiği bir yolun sonunda teröristler ile karşılaşıyor ve bu teröristler malına el koyuyor, fakat bu adam üçüncü kez bu yoldan giderse, bu teröristler ona dokunmayacaktır.. Bunu düşünmek mantık dahilinde değildir.. Elbette saflıktır, ki ilkinde olduğu gibi üçüncü ve hatta beşinci geçişinde de teröristlerin saldırısına uğrayacaktır.. Ta ki farklı bir yol takip etsin..

Saramago'nun bu eserinde ana karakter olarak ele aldığı kişi, dini metinlerde Adem ile Havva'nın iki oğlundan biri olan Kabil'dir.. Her ne kadar İslam kaynaklarında bu olay aktarılmıyor olsa da hepimizin bildiği o meşhur cennetten kovulma hadisesi ile başlar.. Yok yılan gelmiş de Havva'yı yoldan çıkarmış da o da kalkmış Adem'i yoldan çıkarmış vs vs.. İlk soru burada geliyor işte.. Peki Tanrı (veya Saramago'nun ifadesiyle Efendi) gerçekten o ağaca yaklaşılmasını istemeseydi buna engel olmaz mıydı?. Ağacı oraya koymamak, onlardan daha uzak bir yere yerleştirmek veya etrafını çitle örmek gibi tedbirler alınamaz mıydı?. Şimdi diyeceksiniz ki, bu dünya bir imtihan dünyasıdır.. Ben de diyeceğim ki, bu olay dünyada değil, imtihanın olmadığını söylediğiniz cennette olmaktadır.. Peki o zaman neden?. Sonra işte dünyaya gelip Habil ile Kabil olayını anlatır Saramago.. Tabii ki o klasik şekliyle değil.. Daha sonra bir şekilde (spoiler olmaması nedeniyle detaya girmiyorum) Kabil'i diğer önemli olaylara tanıklık ederken izleriz.. Ne gibi?. İbrahim'in İshak'ı kurban etmeye çalışması (evet, İslam kaynaklarında bu İsmail olarak geçse de Tevrat'ta kurban edilmek istenilen kişi İshak'tır..), Nuh tufanı, Lut kavminin helakı (Sodom ve Gomore şehirleri olayı), Musa'nın Mısır'dan çıktıktan sonra kavmi ile Sina dağında yaptıkları ziyaret, Babil'in Asma Bahçeleri ve dillerin meydana gelişi hadisesi gibi gibi olayları Kabil'in gözüyle izleriz.. Tabii bu olayların tümü kutsal metinde aktarıldığı şekline sadık kalınarak anlatılmakta yalnızca farklı bir perspektif ile değerlendirilmektedir.. Ki yukarıda da ifade ettiğim gibi, her akıl sahibi insanın Kitabı Mukaddes'i (Tevrat'ı) okuyunca aklında oluşan sorular ile yer alır olaylar bu kitapta..

Diyeceğim o ki, okuyun arkadaşlar.. Okumadan bilemezsiniz.. Belki de kendinize dahi itiraf etmediğiniz soruları soracakken bulursunuz kendinizi..

Aklın şüphesidir Kabil..
Mantığın sesidir Kabil..
Farklı bir penceredir Kabil..
İnsanlığın tarihidir Kabil..
Dinlerin tarihidir Kabil..
İnsan ile efendi arasındaki anlaşmazlıktır Kabil..
Yalanın kitabıdır Kabil..
Hakikatin resmidir Kabil..
Okunması şiddetle tavsiye edilen kitaptır Kabil..

"İNSANLARIN TARİHİ, TANRI'YLA ANLAŞMAZLIKLARIN TARİHİDİR; O BİZİ ANLAMAZ BİZ DE ONU ANLAMAYIZ." (Syf - 73)