Sûre‐i Yûsuf’ta 19 önemli şahıs sahnededir. İnsanın da 19 önemli özelliği vardır. Bu yüzden besmele, 19 harflidir. Ve Kurʹanʹda 19ʹun katları sistematiği kurulmuştur. Kurʹanʹdaki 19ʹlar hikmetini «Kurʹan Mûcizeleri» kitabımda etraflıca açıklamıştım. Sûre‐i Yûsuf’taki 19 önemli şahsa gelince; bunlar ve insanda delâlet ettiği özellikler şöyle tanımlanabilir.
1) Hz. Yaʹkub: İnsanda tekabül ettiği hususiyet: Ruh
2) Hz. Yûsuf: İnsanda tekabül ettiği hususiyet: Kalp (Gönül)
3) Züleyha: İnsanda tekabül ettiği hususiyet: Nefs
4) Kıftir (Züleyhaʹnın eşi): İnsanda tekabül ettiği hususiyet: Dünya
5) Mısır sultanı: İnsanda tekabül ettiği hususiyet: Akıl
6) Bünyamin: İnsanda tekabül ettiği hususiyet: İman
7) Şarapçı: İnsanda tekabül ettiği hususiyet: İlim
8) Kervancı: İnsanda tekabül ettiği hususiyet: Menfaat
9) Hapishane arkadaşı: İnsanda tekabül ettiği hususiyet: Mantık
10–19) Yûsuf’un diğer Kardeşleri: Gurur, kin, hisset, meskenet, reyb (şüphe), cebânet, ihtiras, şehvet, seyyâliyet, zulüm.
Nefs, daima gönlü zulme ve ihanete çağırır. Bu davette bedeni bahane eder.
O sahte mistikler mütemadiyen kendisini nefse eziyet etmek suretiyle bir yere götüreceğini zanneder. Bu derin nüansı da İmam-ı Rabbani halletmişlerdir. Nefse bu kadar şeriat dışı ceza vermek nefsi ters tarafından yine mükâfatlandırmaktır! Çünkü nefs hiçbir şey yapamayınca, bu defa o halin keyfine düşer. Ve o kadar incedir ki, bu mesele, nefse pay vermemek için namazı lezzetle kılmayı yanlışlık sayan büyükler bile vardır. Peki lezzetle kılmayıp da nasıl kılacağım?.. Vazife olarak yapmak lazımdır! Ne o, ne bu, her şeyin dışında, namaz, en büyük vazife... Bunlar halledilir nüasnlar değildir! Bedir, o Hind fakirlerinin, papazların hali?.. Evlenmemek, yememek, içmememek...
Ashab'dan biri ramazan'da gölgede oturmuyor. Hem oruçlu, hem gölgeyi istemiyor.
Allah'ın Resulü, hemen emrediyorlar:
"Orucunu tut ve gölgede otur!"
Ben uykularımı, rahat ve huzurumu terk ile din-i mübinin teyidine uğraşıyorum. Eğer İslamı ihya etmek maksudunuz (niyetiniz) değilse, benum de nefs-ül emirde saltanata kat'a hevesum yoktur. (Eğer bu yoldan hedefe gidemeyeceksem, sizinde böyle bir amacınız bulunmuyorsa padişahlıkta gözüm yoktur.)
Zümrüdüanka Efsanesi (Anka, Simurg, Cennet Kuşu)
Anka kuşu yanarak ölen ve küllerinden doğabilen bir canlıymış. Yaralara şifa, her derde deva olabilirmiş. Kaf dağının tepesinde yaşayan anka kuşunu görmek için bütün kuşlar bir olup yola çıkmışlar. Kaf dağına gidene kadarda yedi vadinin üzerinden uçmak zorundalarmış.
*
1. vadi “NEFS” vadisi
Vadiye
Bazı kişiler herkesin elini öpmek, sürekli eğilip bükülmek ve en ufak şeyler için aşırı depdebeli minnettarlık ifadelerine müracaat etmekle tasavvuf erbabı gibi davrandıklarını zannediyorlar... Bu davranışın temelinde nefs vardır. Bu tarz davranışlarda bulunan kişiler aslında herkesin kendilerini fark etmesini ve şişirilmiş nezaketlerine hayran olmasını istemektedirler.
Sayfa 163Kitabı okudu
İlk mertebe nefs-i emmare. Yoz, ham ve daima başkalarını suçlayan nefs merhalesi. Ne yazık ki pek çok insan ömür boyu bu aşamada takılıp kalır. Kurtulamaz cendereden. Dünyevi işlerden gayrısını düşünmeyen, paraya, iktidara, makama tamah eden, şişkin ve semiz bir "ben" zannıula yaşayan insan bu Makamdadır. Buraya demir atmış kişileri hemen tanırsın. Hep başkalarını suçlar, eleştirir, çekiştirip; nefes alır doğallıkla dedikodu ve iftira eder; katiyen kendilerinde kusur bulmaz; başkalarını yargılar, şüphe kuşku ve kibir ikliminde yaşarlar. Bilirsin onları. Kendinden bilirsin.
Sayfa 210Kitabı okudu
O (Nefs), ne "ben"dir, benliktir; ne zattır, şudur, budur; kalb hakikati içinde, ruhun mukabil kutbunu gösteren ayrı ve bambaşka bir mevcuttur. Her insanda bu mevcut; daima gizli ve bazen aşikar bir Allah düşmanı.
Allah düşmanı yola getirilmedikçe Allah'a yol açılmaz.
Sayfa 465 - Büyük Doğu YayınlarıKitabı okudu
Dünyada adaletsizliğin var olması dahi Allah'ın izniyledir. Ne şer ve ne şeytan, Cenab-ı Hakk'ın izni olmaksızın var olabilir. İnsanın aklına ister istemez Allah Teala'nın buna neden müsade ettiği sorusu gelebilir. Celal sahibi Rabbimiz güzlerimizi açmak için bizi meşakkatler yoluyla imtihan eder. Ama zaten öyle yada böyle her nefs bir gün ölümü tadacaktır.
İnsanlar aklın bizi yönlendirdiğini zanneder. Hakikatte ise aklı yönlendiren bir olumlu, bir de olumsuz müteharrik vardır: Gönül ve nefs. Aklımız gönlümüzün önüne düşünce insan kendi yaratılışına uygun şeyler üretir; nefsin önüne düşünce sapkınlık başlar. Bu dengeyi kurma noktasında insana irade gücü verilmiştir.
Nefis ve malını Cenab-ı Hakk'a satmak ve ona abd olmak ve asker olmak; ne kadar kârlı bir ticaret, ne kadar şerefli bir rütbe olduğunu anlamak istersen, şu temsilî hikâyeciği dinle:
Bir zaman bir padişah, raiyetinden iki adama, her birisine emaneten birer çiftlik verir ki; içinde fabrika, makine, at, silâh gibi her şey var. Fakat fırtınalı
