Eski dillerin galiba hepsinde “şehir” anlamına gelen kelime ile “devlet” ya da “egemenlik erki” anlamına gelen kelime aynı. Yunanca pólis esasen şehir (daha doğrusu “müstahkem yer”) demek iken devlet anlamını kazanmış; “devlet yönetme sanatı” olan politika oradan geliyor. Farsça şehr , şah ile aynı kökten: krallık anlamında. Şahlar Şahı şehinşaha bağlı olan irili ufaklı krallık ya da beylikler için şehr terimi kullanılmış, daha sonra her bir beyliğin idari merkezi de şehr adıyla anılmış. Latince civitas “devlet” ya da “vatandaşlık bağıyla bağlı olunan organizma” demek iken bilhassa Roma kenti için, daha sonra tüm kentler için bu kelime kullanılmış. Fransızca cité , İngilizce city oradan geliyor. Orta Asya Türkçesindeki ülüş sözcüğü de hem şehir, hem ülke anlamında. Almanca ise Stadt (şehir) ile Staat (devlet) kavramlarını imla farkı ile ayırmış.
Devletin oluşma bicimi
Devlet istilanın bir ürünüdür ve kazanan grubun yenilene egemen olmasından kaynaklanır. Ama salç silah gücüne dayalı bir devlet de uzun ömürlü olamaz. Çünkü insan doğası zora ve baskıya karşı inatla direnme eğilimindedir. Bu nedenle barış dönemlerinde de toplumları yönetme sanatı gelişmiş, devlet gücünün dolaylı ve hissettirilmeden uygulanabileceği çeşitli üst yapı kurumları oluşturulmuştur. Bunlar arasında okul, aile ve dinsel kurumlar sayılabilir. Bu kurumlar bireyin kendi toplumuna bağlılık geliştirmesini ve onunla gurur duyabilmesini sağlamıştır.
Sayfa 19Kitabı okuyor
#alıntı_03 Devlet
Gerçi devlet istilanın bir ürünüdür ve kazanan grubun yenilene egemen olmasından kaynaklanır, ama salt silah gücüne dayalı bir devlet de uzun ömürlü olamaz. Çünkü insan doğası zora ve baskıya karşı inatla direnme eğilimindedir. Bu nedenle, barış dönemlerinde de toplumları yönetme sanatı gelişmiş, devlet gücünün dolaylı ve hissettirilmeden uygulanabileceği çeşitli üstyapı kurumları oluşturulmuştur. Bunlar arasında aile, okul ve dinsel kurumlar sayılabilir. Bu kurumlar, bireyin kendi toplumuna bağlılık geliştirmesini ve onunla gurur duyabilmesini sağlamıştır
Sayfa 19 - MetisKitabı okudu
Siyasetname
Ömer, şöyle demeyi çok isterdi:
— Seninle Hasan'ın nice ortak yönleriniz var!
Bir davayı benimseyecek olursanız— ki o ister bir İmparatorluk kurmak, ister İmam'ı hükümdar kılmak olsun— sonuç elde etmek için öldürmeyeceğiniz adam yoktur.
Oysa benim için ölümle sonuçlanacak her dava, dava olmaktan çıkar. İstediği kadar güzel olsun, benim gözümde çirkinleşir, değersizleşir, bayağılaşır.
Ömer haykırmak istedi ama kendini tuttu, arkadaşını kaderi ile baş başa bırakmayı yeğledi.
Bu korkunç geceden sonra Nizam kaderine razı oldu. Artık var olmayacağı düşüncesine alışmıştı.
Devlet işlerinden uzaklaşmış, Siyasetname adını verdiği kitabına kendini vermişti.
Bu, dört yüz yıl sonra Batı için Machiavelli'nin Prens adlı eseri ne ise, Müslüman Doğu için aynı paralelde, yönetme sanatı ile ilgili eşsiz bir yapıttı.
Ancak ikisi arasında önemli bir fark vardı:
Prens, siyasette düş kırıklığına uğramış, iktidardan yoksun kalmış bir adamın eseriydi, oysa Siyasetname, İmparatorluk kurmuş bir insanın eşi olmayan deneyiminin meyvesi idi.
Sayfa 122
_Kadın üzerine yazı yazarken kalemi gökkuşağına batırıp, mürekkebi kelebek kanatlarının tozu ile kurulayacaksınız.
_Herkesin vardır bir köpeği. Bakan, kralın köpeği; memur, bakanın köpeği; kadın, kocasının köpeği, ya da adam karısının köpeği.
_Hakikati dinleyecek kadar güçlü olmadığınız için sıradan birisiniz.
_Yetenek ve erdemin insanlara bir
_Leviathan, her şeye egemen olan Devlet, büyük bir Ejderha, ölümlü bir Tanrı’dır. Leviathan, tüm bireylerin bedenselleşmiş biçimidir ama yapay bir bedendir. Devlet’in var olma amacı Güvenlik ve Barış’tır. Savaş gelmeden büyük bir Canavar yaratılır ve kanatları altına sığınılır. Bu büyük Leviathan‘ın doğması demektir. Herkes hemfikir olduğunda
_Kitle, ilkel insan topluluğunun yeniden dirilişidir. Kitle psikoloji ilkel insan psikolojisidir. Bilinçsiz davranışlar, düşüncesizce menfaatlerinin peşine takılmak ilkel insan özellikleridir. Kitle yasası: Gerizekalılar, üstün zekalıları kendi seviyelerine çekerler.
_Kitle, arsız bir çocuk gibidir. Özgüvenden, özsaygıdan ve sorumluk duygusundan
"60 yıllık istibdat, bir saatlik isyanda iyidir "
Osmanlı'da şeriat uygulayıcıları, sırf asayiş sağlasın ve anarşi olmasın bahanesiyle "60 yıllık istibdat, bir saatlik huzursuzluktan (anarşiden) daha evvaldır" formülünü devletin temel felsefesi yapmışlar ve bu nedenledir ki 1.400 yıllık dönem boyunca şeriat ülkelerinde despotik monerşi tipi dışında bir başak devlet ve hükümet sistemi görülmemiştir. Halkı köle ya da koyun sürüleri şeklinde yönetme sanatı şeriat devletlerinin başlıca özelliği olmuş ve bu uygulama şeriat halkının geri kalmaları sonucunu yaratmıştır.
Artık var olmayacağı düşüncesine alışmıştı. Devlet işlerinden uzaklaşmış, Siyasetname adını verdiği kitabına kendini vermişti. Bu, dört yüz yıl sonra Batı için Machiavelli'nin Prens adlı eseri ne ise, Müslüman Doğu için aynı paralelde, yönetme sanatı ile ilgili eşsiz bir yapıttı.
Salt silâh gücüne dayalı bir devlet de uzun ömürlü olamaz. Çünkü insan doğası zora ve baskıya karşı inatla direnme eğilimin dedir. Bu nedenle, barış dönemlerinde de toplumları yönetme sanatı gelişmiş, devlet gücünün dolaylı ve hissettirilmeden uygulanabileceği çeşitli üstyapı kurumları oluşturulmuştur.
