Yorumlar ve İncelemeler
Eylülden daha ne beklenir ? Eylül, malum ya, hüzün ve matem ayıdır…
Bilinen üzere 
Eylül ilk psikolojik roman olarak kabul edilir. Aslına bakarsanız bu tam yerinde olmuş diyebilirim.
Kitabı okumaya başladığımda, kitabın adının niye Eylül olduğunu uzun süre anlayamamıştım. Ta ki eylülün insanlar üzerindeki etkilerini anlatıp, karakterlere bağlayana kadar…
Kitaptaki karakterlerin isimleri de esasen bizim
“Aşk; bir kişiyle felaket, iki kişiyle saadet, üç kişiyle cinayettir. Aşksız hayat ise tam bir sefalettir.” 
Aleksandr Puşkin
İncelemeye bu alıntıyla başlamak istedim çünkü bu eserin hikayesine tam olarak uyuyor. Mehmet Rauf, üç aktörlü bir aşk hikayesini etkileyici ve psikolojik bir anlatımla bizlere sunuyor. Bu eseri lise yıllarımdan beri edebiyat
"...ikisine de aşk, insan iradesinin dışında kendine özgü bir hayata sahip, itaatten çok zalimce hükmeden bir canavar gibi geliyordu."
Bu öyle bir roman ki seveni çok sever, sevmeyeni ise nefret eder. Arada bir his yok. Konu itibariyle başta çok ilgimi çekmese de Türk edebiyatının ilk psikolojik romanı olma özelliğini taşıdığı için okumak istedim ve 
Mehmet Rauf 'un karakter tahlillerine, ruh dünyalarını ve duygusal fırtınaları yansıtma biçimine hayran kaldım. Karakterler acı çekerken kalbimin sıkıştığını; aşkla coşarken içimin kıpır kıpır olduğunu hissettim. Türk edebiyatında gerçekten de duygu durumlarını bu denli okura hissettirerek aktaran, duygu değişikliklerini bu kadar yumuşak geçişlerle hiç fark ettirmeden yansıtan bir yazara daha ender rastlanır. İşte tam olarak bu yüzden, bu duygusal betimlemelerin sıklığı ve fazlalığı nedeniyle bazıları bu kitaptan soğuyup sıkılacaktır. Ama benim gibi bu tarz karakter analizlerinden hoşlananlar için Necip ve Suat'ın yalnızca bakışarak yaşadıkları bu büyük aşk, müthiş bir keyif ve tatmin verecektir.
Türk edebiyatının ilk psikolojik romanı olan Eylül, Mehmet Rauf'un en başarı eseridir diyebiliriz. Kitapta yer verdiği psikolojik tahliller oldukça yerindedir. Ancak okurken bu durum sizi biraz sıkabilir ki ben yer yer sıkıldım.
Kitabın konusuna gelecek olursak, Süreyya Bey ve Suat Hanım'ın mutlu bir evlilikleri vardır. Yazı, aile yanında geçirmektense bir yalı kiralayıp, oraya geçerler. Süreyya'nın yakın arkadaşı Necip sık sık onları ziyarete gelir. Bazen Sürayya ile balığa çıkarlar, bazen evde kalıp Suat ile muhabbet edip, piyano çalarlar. Necip böyle Suat ile vakit geçirdikçe ona aşık olmaya başlar. En yakın arkadaşının karısına aşık olmayı ilk kendine yakıştıramaz ve bir çıkmaza düşer. İşte bu durumdaki karakterlerin iç dünyalarını görüyoruz.
Rivayet odur ki yazarımız Mehmet Rauf, Tevfik Fikret'in halasının kızı olan Sermet Hanımla evlendiğinde içgüveysi gider ve Tevfik Fikret'in eşine aşık olur. Bu ne kadar doğrulanmamış bir konu olsa da Mehmet Rauf'un romanda Necip'i çok iyi anlatması dedikoduları güçlendirmiştir.