Meselâ sevgi bahsini işlerken sevmek için önce bilmek gerektiğini anlattıktan sonra, mârifetullaha ulaşanların bu mertebeye iki yoldan ulaştıklarını belirtir.
Birincisi Allah hakkındaki bilgiden varlığın bilgisine gitmek olup bu güçlü zihinlerin yoludur. Onlardan birine, “Rabbini ne ile bildin?” diye sorulduğunda “Rabbimi bildim; çünkü eğer mevcut olmasaydı O’nu bilmem imkânsızdı.” şeklinde cevap vermiştir. Görüldüğü gibi bu, Gazzâlî’den beş buçuk asır sene sonra Descartes’ın, “Tanrı var olmasaydı O’nun varlığını düşünmem imkânsız olurdu.” şeklindeki ontolojik deliliyle aynıdır.
Gazzâlî bu delili şu ifadelerle açmaktadır: “Bil ki en güçlü ispat yolu, yüce Allah’ın varlığını O’nun dışındakilerin varlığına kanıt yapmaktır. Ama bu zor bir yöntemdir ve bu konuda söylenecekleri anlamak insanlardan çoğunun kavrama kapasitesini aşar.” Anlaşılması daha kolay olan yöntem ise yaratılmışların varlığından hareketle Yaratıcının varlığına götüren (felsefede kozmolojik delil denilen) kanıtlama şeklidir.
Gazzâlî, Kur’ân-ı Kerîm’in evren ve ondaki varlık ve olaylar üzerinde düşünüp taşınmaya çağıran birçok âyetinde bu yöntemin kullanıldığını hatırlatır; ardından da bu delillerden bazı örnekler verir
***
Sayfa 46Kitabı okudu
İlk iki faz deneyleri tamamlanan, son fazı da başarıyla geçerek toplumsal kırılmaları tespit etmek üzere yerini alan dergi 
İzdiham - Sayı 47 (Aralık 2020-Ocak 2021)’ın şimdilik son sayısı çıktı. Daha önce nereden alabiliyorsanız aynı yerlerde rahatlıkla bulabilirsiniz. Bu ay Belçika, Mısır ve Azerbaycan’da da olacak.
Az önce
İzdiham - Sayı 47 (Aralık 2020-Ocak 2021)İzdiham Dergisi · İzdiham Dergisi Yayınları · 2020369 okunma
Her ne kadar mümkün varlıktan hareketle Varlık kanıtlanıyor gibi gözükse de, İbn Sînâ. Varlık ya da 'ilk neden' fikrinden hareket etmektedir. Çünkü yokluğu bile Varlık olmaksızın düşünemeyeceğimize göre, âlemdeki her şeyi 'ilk neden'den hareketle izah edebiliriz. Tanrı'nın varlığını kanıtlama ile nefsin varlığını ispatlama çabasının kesiş- tiğine tanık oluruz. Zira İbn Sînâ, nefsin varlığını izah ederken de. onun etkilerinden ve sonuçlarından hareket etmez. Bizzat ispatlanacak olanı merkeze alır. İbn Sînâ, tam da bu bağlamda, Kur'an'da geçen dış dünyadaki ayetlerin. Allah'ın varlığından ziyade, Allah'ın onlarınvarlığına şahit olduğunu söyler: "İnsanlara, dış dünyada ve kendi nefislerinde ayetlerimizi göstereceğiz ki, onun gerçek olduğu, onlara iyice belli olsun. Rabb'inin her şeye şahit olması yetmez mi?" (41/53) İbn Sînâ, burada kozmolojik kanıtın esasında ontolojik kanıta döndüğünü söylemek istemektedir. Başka türlü söylersek o, son kertede ontolojik kanıta dayanmaktadır. Çünkü âlemi Tanrı'nın varlığına delil olarak göstermekle birlikte, hareket noktası, 'ilk neden' fikridir.
Sayfa 106Kitabı okuyor
VARLIKSAL (ONTOLOJİK) DELİL
Bu iki şekilde ifade edilebilir. Birincisi, mademki her şey Allah'tandır; mutasavvıflara göre O'nun isimlerinin ve sıfatlarının tecellisidir; O var olduğu için, varlıklar vardır; Allah'ın bir ismi de Yaşayan (Hayy)'dır; o halde bu ismin tecellisinin bütün varlıklarda da görülmesi gerekir. İşte, dolayısıyla Allah'ın Hayy ismiyle, her şey yaşayan ve hayat sahibidir.
İkincisi, mademki bütün varlıklar arasında tabii bağlar ve ilişkiler vardır ve bazılarının hayatı, diğerlerine bağlıdır; o halde bunlardan bir kısmını canlı kabul edip, diğer bir kısmını kabul etmemek pek mantıki değildir. Her şey öz bakımından aynıdır; tezahürleri ve ve görüntüleri değişiktir. Bunun için, bir kısım varlığı gerçekten canlı kabul edersek, tüm varlığı da canlı kabul etmek gerekir.
Sayfa 72 - İnsan
Meselâ sevgi bahsini işlerken sevmek için önce bilmek gerektiğini anlattıktan sonra, mârifetullaha ulaşanların bu mertebeye iki yoldan ulaştıklarını belirtir. Birincisi Allah hakkındaki bilgiden varlığın bilgisine gitmek olup bu güçlü zihinlerin yoludur. Onlardan birine, "Rabbini ne ile bildin?" diye sorulduğunda "Rabbimi bildim; çünkü eğer mevcut olmasaydı O'nu bilmem imkânsızdı." şeklinde cevap vermiştir. Görüldüğü gibi bu, Gazzâli'den beş buçuk asır sene sonra Descartes'in, "Tanrı var olmasaydı O'nun varlığını düşünmem imkânsız olurdu." şeklindeki ontolojik deliliyle aynıdır. Gazzâlî bu delili şu ifadelerle açmaktadır: "Bil ki en güçlü ispat yolu, yüce Allah'ın varlığını O'nun dışındakilerin varlığına kanıt yapmaktır. Ama bu zor bir yöntemdir ve bu konuda söylenecekleri anlamak insanlardan çoğunun kavrama kapasitesini aşar." Anlaşılması daha kolay olan yöntem ise yaratılmışların varlığından hareketle Yaratıcının varlığına götüren (felsefede kozmolojik delil denilen) kanıtlama şeklidir.
Sayfa 55Kitabı okudu
Gazali ve Nedensellik
Gazzâli'yi rahatsız eden bir diğer konu, felsefecilerin tabiatta ontolojik zorunluluk görmeleridir. Ona göre tabiattaki olağan akışı, olmazsa olmaz bir zorunluluk olarak değerlendirmenin hem mantıksal açıdan hem de dinî açıdan makul bir temeli yoktur; olaylar arasında nedensellik ilişkisini kabul etmenin temeli 'müşahede'ye
Râzî, ''burhanî deliller''i ikame ettiğini belirttiği kelâmî eseri Nihâyetü'l-ukül'de Cüveynî ve Gazzâlî'nin yaptığı gibi nazar ve istidlâlin bazı delillerine yönelik eleştirileri sürdürmüştür. Râzî, ''Zayıf Yolların Tezyifi'' başlığıyla kelâmcıların kullandığı dört delili tenkit etmektedir.
Sayfa 437Kitabı okuyor
_Az yemek, az uyku, az konuşmak ve herkesle düşüp kalkmamak. İşte doktora ihtiyaç olmaması için yapılması gerekenler bunlardır.
_Az ye! Yedikten sonra hazmoluncaya kadar başka bir şey yeme! Zira şifa yemeğin hazmolunmasındadır. İnsanın sağlığını bozan yemek üzerine yemek yemektir. Tıp ilmi ki beyte sığdırılmıştır. Ve söylemenin güzeli de kısa
Varlığın Ontolojik Delilleri:
Allah'ın varlığını, sonradan Kant tarafndan "Ontolojik Delil" diye adlandırılacak delillerle ispatlamaya çalışan ilk kişinin, Canterbury Başpiskoposu St. Anselm(1033-1109) olduğu kabul edilir.
St. Anselm'e göre:
1. Bir şeyin düşünce halindeki varlığına ait olan her şey, o şeyin gerçek varlığına da aittir. Çünkü ontolojik delili kullanan ve savunanlar, Allah fikri ve düşüncesi içinde, zorunlu olarak zorunlu bir varlığın yani Allah'ın varlığının yattığını söylerler.
2. Her yönden az yetkin olan, kendinden daha çok yetkin olanın varlığını hatırlatır. Zira yine ontolojik delilciler şu alemdeki daha az, daha çok mükemmel olan olaylar zincirinin bize en mükemmel yetkinin zorunlu olarak var olduğunu kabul ettirir, derler ki bu en mükemmel Allah'tır.
Sayfa 248 - Türkiye Diyanet Vakfı YayınlarıKitabı okudu
Ontolojik Delil
"Ressamın yaptığı resme, heykeltraşın yaptığı heykele imzasını atması gibi Tanrı benim zihnime mükemmel varlık kavramını koymuştur." Descartes.
