Kolera Günlerinde AşkGabriel Garcia Marquez

Kolera Günlerinde Aşk kitabım nihayet bitti. Oldukça uzun süren bir okuma serüveni oldu, o yüzden hakkında yazacak çok şey var aslında aklımda.
Yer yer sıkılsam ve beni yorduğunu hissetsem de muhteşem bir eser okudum. Marquez'in o muzipçe yaklaşımlarına, kalemini çekinmeden, edepsizce kullanmasına bayılıyorum. Öyle vıcık vıcık bir aşk romanı asla değil. 53 yıl, 7 ay, 11 günün sonunda kendini tamamen özgür hissedip, aşkını yaşamaya hazır olan Florentino'nun duygusal, bedensel, vahşi, çaresizlik, sadakat, ihanet ve hastalıklarla dolu aşk hikayesini anlatıyor. Hayatı boyunca tek bir kadını seviyor fakat sayısız kadınla da birlikte oluyor.
Karakterler ve olaylar inanılmaz derinlemesine anlatılmış. Bu kadar detaya ne gerek var diye düşünürken, kitabın sonlarına doğru kendimi çoook uzun bir yolculuğun sonunda buldum. Aldığım keyif ve huzur ise inanılmazdı.

SPOİLER!!!
Marquez ile Latin Amerika’dayız. Sömürge olan Karayipler’de dolaşıyoruz. Bu eserinde siyasi olaylardan çok toplumsal yapıyı ayrıntılı olarak işlemiş. Birçok geminin demir aldığı bu adaya doğal olarak farklı kültürler egemen. Bu sebepten belki de gerçek bir toplumsal yapı yok. Bireysel görünüyor her şey. Sanki her gemi farklı bir kültür getiriyor ve başkalaştırıyor adayı. Çarpık ve farklı ilişkilerin yaşandığı bir yer halini alıyor. Devamlı iç savaşın hüküm sürdüğü bir mekan. Bu doğal olarak etkiliyor yaşamı.
Marquez her zamanki gibi okuyanı dilinin büyüsüyle mest ediyor. Okuyanlar genel olarak kitabı sürükleyici bulmamışlar. Ama ben gayet akıcı buldum. Üstelik düşünce olarak ağır hissettiren kitaplardan sonra aşkın için dalmak çok iyi geldi. Florentino Ariza’nın elli üç yıl yedi ay on bir gün süren sadık aşkı. Fermina Daza onun büyük aşkı ve Daza’ nın soylu kocası Doktor Urbino. Karakterlerimiz bunlar. Bu kadar az karakterle bu kadar güzel bir romanı en Marquez yazardı sanırım. Sık sık geriye dönüşler var eserde. Bundan rahatsız olanlar çoğunlukta. Fakat şahsım adına bu yöntemi çok beğeniyorum. Çünkü kitaptan kopmadan geçmiş okumaları da canlı tutarak aralar vererek tekrar dönüşler yapmak okuru canlı tutuyor diye düşünüyorum.
Ariza ile Daza’nın aşkları Kolera günlerinde geçiyor. Şehir pis. İnsanları öldürecek kadar pis hem de. Tabi varsıllar etkilenmiyor bu hastalıktan ölüm uzak onlardan. Yoksul halk ölüyor ve tepeden şehre bakıldığında tüm sokaklar ölülerle kaynıyor. Bu konu beklediğim kadar eleştirilmemişti. Hükümete ve topluma bu hastalık ekseninde daha çok yüklenecek diye düşünüyordum. Yanıldım. Mesajlar örtüktü genelde.
Bir babaya sahip olmayan Ariza’nın annesi ile ilişkisi incelemeye değer. Daza’nın bir anda Ariza’dan vazgeçmesi Urbino ile evlenmesi ve kocasının ölümünden sonra Ariza ile “yaşlı” kafasıyla yaşadığı aşk üçgeni derin tahlillerle güzel işlenmişti. Sadık aşık Ariza insanda sevgi uyandırıyor, fakat bazen çarpık ilişkileri mide bulandırıyordu. Sömürge yıllarından kalma yıkık dökük otelde geçirdiği günler ve orada barınan kadınlar tablosu çok gerçekçiydi. Katolik kurallarına karşı çirkin bir yaşamı gözler önüne sermiş yazar. Bazen dostluk ortamında dertleşmeler bazen de çirkinlikler göze çarpıyor. Doğallar çıplak dolaşıyorlar. Şehirle otel arasında bir bağ kuramıyor insan.
Toplumda tabakalar göze çarpıyor. Fermina Daza yoksul bir ailede dünyaya gelmiş. Babasının kirli işleri ile zenginleşmiş fakat kendini alt tabakadan ayıramamış bir ailede büyümüş. Babası toplumun üst kesimi tarafından kabul görmüyor. Babasının derdi kızını kalbur üstü bir kısmet bulup onunla evlendirmek. İşte Doktor Urbino Kolera hastalarına bakan toplumun el üstünde tuttuğu üst sınıf bir kısmet. Baba için biçilmiş kaftan. Urbino ile evlenerek yüksek tabakaya geçen Fermina Daza bu duruma çok çabuk ayak uyduruyor. Saygın bir hanımefendi olarak toplumda yerini alıyor. Eşi ölünce aslında bu durumu ruhuna sindiremediğini , evliliği boyunca bu rolü oynadığını görüyoruz. Ariza ile yaşlılıkta yaşadığı aşkta özüne dönüyor. Bu arada yaşlılık da en güzel işlenen temalardan. Kendine has kokusu olan yaşlılıkların tasviri harika.
Söylenecek şeyler bitmiyor. Burada bitireyim en iyisi. Kesinlikle okunmalı bence.

Gabriel Garcia Marquez'in o kendine has üslubu, yer yer eğlenceli cümleleri ile kitap oldukça iyiydi. Fakat bazı kısımlarda kitapta kalmayı başaramadım. Sürükleyiciliği oldukça düşük bir kitap. Bazı cümleleri tek başına bir efsane... Okudukça okuyasınız geliyor.
Sakin kafa ile okunması gereken, her ne kadar aşk romanı diye geçse de aşk konusunda pek fazla değer bulundurmayan, içten bir kitap.

Kimin daha ölü olduğunu soruyordu kendi kendine üzüntüyle; ölenin mi, yoksa geride kalanın mı?
İnsanlar bir kere doğmazlar. Bu iş, annelerinin onları doğurduğu gün bitmez. Fakat hayat yeniden ve yeniden onları kendilerini doğurmaya mecbur eder.

Çok az malzemeyle ve çok az çeşitle ne kadar mükemmel bir yemek yapılabilir ? Veya bu yaptıklarınıza ne kadar, sevgi, özveri, alın teri katabilirsiniz ? Bir hayal dünyası kurdunuz kendinize, o sınırlı hayal dünyasında sınırsızlığa ulaştırmak için elinizde olması gereken sabra sahip misiniz ?. Eğer cevabınız hayır ama bunlara rağmen mükemmel bir yemek ortaya çıkıyorsa eğer muhteşem bir aşçı muhteşem bir ustasınızdır.

Edebiyatta da aynı şeyler geçerlidir diye düşünüyorum. Marquez bu kitapta az malzemeyle, az karakterlerle ve dar olaylar içinde 442 sayfalık felsefi nitelikte bir roman yazmış. Hayal gücünün sınırsızlığında faydalanmak, düşündüklerini, düşünmek istediklerini elle tutulur hale getirmek sadece usta yazarların işidir. Bu kitapta o ustalığı o işçiliği o emeği görüyorsunuz.
Marquez büyülü gerçekçiliğin dahisi, kelimelerin ve cümlelerin insan aklının alamayacağı gücünü avucunun içinde tutmayı başaran ve de hayallerinde tutmayı başaran, insanların sorgulamasını sağlayacak nitelikte bilgileri, kurguları kitaplarında sunan bir usta.

Kitap bir yerde şehvet kitabıdır, bir yerde felsefi, bir yerde sabır bir yerde de hipnoz kitabıdır. Floretina Ariza sabrın ve doyumsuz kösnüllük,aşkın ve de kafası karışık bir insan prototipidir. Fermina Daza mecburiyetin, benciliğin, zamanla olgunlaşan, olgunlaştıkça sorgulayan, sorguladıkça kabullenen insan prototipidir. Urbino çalışkanlığın, iktidarlığın, ve iktidarlığın sonucunda oluşan gücün kudretin ve de her şeye rağmen centilmenliğin prototipidir. Kitap temelde çok az kahramanlarla ve olaylar ilerlemesine rağmen daha önce aklınıza gelmeyen fikirleri, fikirleri aktaran cümlelerin kendi içindeki bütünlükleri, bütünlüğün içinde saklı hayal gücünü, hayal gücünün içindeki ihtirasları tekrar sorgulamanıza yardımcı olacak türden bir kitap. Marquezin hayal dünyasını, kelimelere ve cümlelere ettirdiği danslarını, sizi bazen sorgulayacak ve de sizin bazen sorgulamanızı sağlayacak olayların aktarış tarzına hayran olmamak elde değil. Velhasıl keyifle okuyabilirsiniz ama evet aması var ; çok yavaş ve sabırla okumak şartıyla.

Kolera Günlerinde Aşk kitabını, yazarın Kırmızı Pazartesi romanını yeterince ilgi çekici bulmuş olduğumdan okuma isteği uyandı içimde. Kitaba karşı beklentimin bayağı yüksek olmasına rağmen işleyiş tarzında bir karışıklık hissettiğim anda izlediğim bir film kopmuş gibi oldu... Gabrıel, Kolera Günlerinde Aşk romanında işleyiş tarzını gözlemlediğim kadarıyla ayrıntılara takılan bir yazarmış. Yazar, kitabında aşkı bayağı bir alışılmışın dışında ele almış. Terk edilmiş bir sevgilinin, gençlik döneminden yaşlılık dönemine kadar süren saplantılı aşkını anlatıyor. Terk edilen sevgili, aşık olduğu kadına sözde ayrı oldukları süre boyunca sadık kalıyor (sadık kaldığını ileri sürüyor sevgili) ama hiçte sadık kaldığı izlenimini vermedi bana. Çünkü kendini yalnız hissettiği, terk edildiği yılların çoğunda birçok beraberlik yaşamıştır. Zaten kitabı okurken ve hatta bitirdikten sonra da bu nasıl sadık kalma anlayışıdır diyerek erkek karakteri sorguladığım doğrudur. Gabrıel'in romanına yeni bir başlangıç yapmak istiyorsanız, Kolera Günlerinde Aşk kitabı ile tanımayın yazarın kalemini. Fazlaca yer verilen ayrıntılardan dolayı sıkılabilirsiniz. Kırmızı Pazartesi romanı ile tanıyabilirsiniz yazarın işleyişini...

nsan fiziken bir kez doğar, peki ya ruhen? Yaşadığımız ömür boyunca kaç defa hayal kırıklığı yaşadık, kaç defa düştük, kaç defa yeniden ayağa kalktık düşünsenize bir? İnsanoğlu böyledir çünkü defalarca yıkılsa da yeniden ayağa kalkmak zorundadır. Hani büyük alim Mevlana diyor ya “öldüm der durursun yine de yaşarsın” tam olarak böyledir hayat. Annemizden bir kez doğarız evet ama ölene kadar defalarca kez yeniden doğmak, yeniden ayağa kalkmak zorunda kalırız.

Belki de güçlü yaşama arzumuzla kendimize sormamız gereken şey,
“bir efendisi olmadan geride kalmış aşkla ne yapmamız gerektiği!” ...

Ne kadar da güzel bir ifade..

Aşka dair çok şey yazamam şuan belki, fakat aynı zamanda sabaha kadar da konuşabilirim..Sustuğum kadar yazabilir ve konuşabilirim..Aşk için.....

Bu romanda Marquez uzun soluklu bir aşkı anlatıyor.Daha çok erkeğin gözünden anlatılan bu aşk -biraz da kolera hastalığıyla özdeşleştirilerek- elli yıl kadar sürüyor .Konusu Türk filmlerindeki kavuşamayan aşıklara da benziyor.Ama burda farklı olan ;kahramanımız küçük yaşta görür görmez vurulduğu aşkına kavuşmayı sabırla beklerken, yüzlerce kadınla da cinsel deneyim yaşamayı ihmal etmiyor.Kitabı okurken toplumsal önyargılarımdan istesem de sıyrılamadığımı ve erkek kahramanı yargıladığımı farkettim.Yaşı yetmiş civarında olmasına rağmen genç bir kızla beraber olduğunda sempatim bitiverdi.Eşimse adamın sabırla beklemesine hayran oldu.Bana "Ben de seni beklerdim" deyince bu kitap en sevdiklerim arasına girdi.Şaka bir yana konusu sürükleyici gibi görünse de ağır bir anlatımı var.3-4 saat sakin ve huzurlu bir ortamda bulunma imkanınız varsa,o zaman okuyun derim.Öyle olunca kitabın içine girmek ve hakettiği şekilde okuyabilmek mümkün oluyor.Kitabı bitirdiğimde aşkın tensel değil tinsel bir duygu olduğu inancım pekişti.

Büyülü gerçekçilik akımının tabiri caizse piri olan, Borges ile birlikte bu akımın en başarılı eserlerini veren Gabriel Garcia'nın okuduğum üçüncü kitabı oldu, Kolera Günlerinde Aşk. Kitap Can Yayınlarından çıkma ve bendeki baskısı 442 sayfa. Eserin Türkçeye tercümesini Şadan Karadeniz yapmış ve oldukça da başarılı bir çeviri olmuş. Zira bana göre çeviri sanatı oldukça meşakkatli bir alan ve aslında her çeviri yeni bir eserdir.

Kitabın üslubuna dair tahlillerime gelince; Marquez'i daha önce okumuş kişiler yazarın dili kullanmada ne kadar usta olduğunu bilirler. Klasik eser akışının dışına çıkmayı seven ve ana olay etrafında küçük olaylar ile bilgiler veren Marquez'i okumak başlı başına bir sanat olmalı! Destansı ve yoğun diliyle okuru mental olarak yoran ama büyük bir ziyafeti yaşatan Garcia, bu eserinde de oldukça başarılı bir dil işçiliğine sahip.

Latin Amerika toplumundaki değişimleri, aksayan yönleri, iç savaşları ve sefaleti ince bir alayla eserlerine çok iyi şekilde taşımış. Adeta Florentino'nun yaşadığı aşk acısıyla birlikte okur, Latin Amerika toplumunun yaşadığı sancıları da yaşıyor.

Kitabın içeriğine dair birkaç cümle söyleyecek olursam; bu kitap ne tam anlamıyla bir aşk kitabı ne felsefe ne de psikoloji. Bu kitap derin bir bunalımın kitabı. Aşkın soyutluğuyla başlayan fakat eninde sonunda insan olmamızın acısıyla yoğrulan bir kitap.

Sindirilerek okunmasını tavsiye ederim.

Elli yıl sevdiği kadını evlendiği halde beklemek kime sorsanız çok büyük aşk denir denmesine de kitapta karakterimiz bu elli yılda inzivaya çekilip aşkını yaşamıyor malesef. Her gün farklı bir kadınla cinsel birliktelikleri olan bir adam hatta ahlaksızlık boyutuna ulaştırarak. Evet çok taktir ettiğim yerler oldu mesela sevdiği kadını gördüğü aynayı evine alması gibi ama aşkına başkalarıyla birlikte olarak sahip çıkılmaz ya da onu beklemiş olmazsınız ve bu çok büyük ikiyüzlülüktür bana göre. Bu yüzden çok kızdım kitabı okurken. Aşık olmak gerçekten sevmek galiba son zamanlarda insanlar bunları yanlış anlıyorlar ve böyle karakterleri yüceltiyorlar.