...Osmanlı hükümeti, 21 Temmuz 1914' te seferberlik ilan etmişti. Bu kanun ancak 31 Ekim 1923' te, yani Cumhuriyetin ilanının ikinci günü ve 365 sayılı kanunla kaldırılmıştı. Yani tam 10 yıl süren seferberlik! Evet Türk milletinin kaderi buydu ve kaldı ki, önce de memleket zaten ve fiilen seferberdi. Eski vekillerden Hilmi Uran' ın anılarında naklettiği ve vaktiyle kaymakamlık yaptığı Ege bölgesinde rastladığı bir köylüyle arasında geçen şu konuşma ne kadar düşündürücüdür: "- Hemşerim sen ne iş yaparsın?" "- Esaslı bir isim yoktur bey, ikide bir askere gel derler, gider gelirim..." Evet, Türklerin bütün yakın tarihinin hikayesi bi iki cümlede toplanır. İkide bir askere gel derler ve Türkler giderdi. Hem de yalnız Türk soyundan olanlar...
Birkaç yakın arkadaşıyla Anadolu'nun göbeğinde, Ankara'nın kara kışında, siyasetten izole bir biçimde olanları izlemekte olan Mustafa Kemal kim bilir kendisini ne kadar yalnız hissetmiştir?
Herkes ne diyecek? Bu ana kadar herkesten ne gördüm ki... Bana en yakın olanlar dahil olmak üzere, bu herkes dedikleri şey beni üzmekten, hayatımı manasız bir hale sokmaktan başka ne yaptı?
Devleti ne kadar yüceltirsen yücelt, o devleti koruyan bir iç mekanizma yoksa yahut başkalarının eline geçmişse, o devlet sadece göstermelik olur ve ölümü de yakın olur.
Aralık ayında yakın çalışma arkadaşlarıyla birlikte bu fakir Anadolu şehrine geldiğinde, Mustafa Kemal ömrünün büyük bir kısmını burada geçireceğinden muhtemelen bihaberdir.
Henüz tanışmasak bile
Doğduğun gün ne hissettiğimi
Unutmayayım diye
Adını kalbime yazdım.
Kalplerimiz birlikte atsın diye
Adını kalbime yazdım
Ve seni en özlediğim anlarda dokunuyorum
Her harfe her satıra
Birlikte olalım diye
Adını kalbime yazdım
Böylece sana yakın olabilecek
Ve seni hep orada saklayabileceğim.
Nasıl oldu da birkaç hafta içinde yıllardır birlikte yaşadığım babamdan daha yakın olabildik? Soruma kalbimin sesi cevap verdi: "Onlar beni kandırmadılar."