Rasyonalizmin kurucularına göre, lumen naturale'nin, yani doğal kavrayışın ya da akıl ışığının yaratılışa nüfuz etme gücü öyle büyüktü ki, bize insan hayatını hem dış dünyadaki hem de insanın kendi içindeki doğayla uyumlandırma imkânını veriyordu. Rasyonalistler, Tanrı'ya sahip çıkıyor, ama günlük hayatı belirleyen bir tanrısal irade kavramına karşı çıkıyorlardı; insanın kuramsal bilgi ve pratik kararlar açısından herhangi bir lumen supranaturale'ye (Lat., doğaüstü ışık —ç.n.) ihtiyacı yoktu. Geleneksel dini doğrudan karşısına alan, duyumcu epistemolojiler değil, rasyonalistlerin spekülatif evren tasarımlarıydı (yani, Telesio değil Giordano Bruno' ydu, Locke değil Spinoza'ydı), çünkü metafizikçilerin entelektüel kurguları, Tanrı, yaratılış ve hayatın anlamı doktrinleriyle deneyimcilerin kuramlarından çok daha yoğun biçimde ilgiliydi.
Sayfa 68Kitabı okudu
Alfred Jules Ayer (1910-1989)
Bilindiği gibi yirminci yüzyil neo-pozitivizmi, ampirist (denevch/sensüalist (duyumcu) yaklaşım tarzına dayanarak ve on dokuzuncu yüzyılın pozitiviz minden farklı olarak kesin ve güvenilir bilgi için biricik örnek say dig dogabilimsel bilginin dil-mantik iliskisi çerçevesinde analizine girisir
Sayfa 62
İdealizm ve Materyalizm
Platon daha çok diyalektik ve usçu bir düşünsel model geliştirmişken; Aristo ise metafizik ve duyumcu bir modele bağlı kalmıştır.
Duyumun kişi-ötesi deneyiminin en rahat görülebileceği mekânların kendisi, duyumsal değişimlere neden olan bir failliğe sahiptir. Her şeye karşın mekân, şeyler ve insanlar tarafından tanımlanır: Bir evin mekânı duvarları, pencereleri ve nesneleriyle; bir caddenin mekânı binaları, insanları, hayvanları, arabaları ve benzeri tarafından
Sayfa 137 - PdfKitabı okudu
Görüldüğü gibi ikincil
niteliklere ilişkin duyumlar, yani renk, ses, koku, tat duyumları nesnel
karşılıkları olmayan öznel duyumlardır. Atomların şekil ve büyüklük-
leri gibi niteliklerine gelince, onların nesnel olarak var olmalarına kar-
şılık, duyumlar tarafından algılanamadıklarını da biliyoruz. Çünkü
atomlar, görme duyusuyla algılanamayacak kadar küçüktürler. O hal-
de Demokritos'un bilgi kuramı açısından, kesinlikle duyumcu olmadı-
ğını söylemek zorundayız.
Ancak bu onun duyu verilerini veya algıları bir kenara iterek,
gerçeğe tümüyle akılsal, tümüyle spekülatif bir yöntemle yaklaşmak
gerektiğini savunan bir insan olduğu anlamına gelmemektedir. De-
mokritos, duyumların genel olarak aldatıcı olduklarını bilmekle birlik-
te, onların doğru yorumlandıkları takdirde bize doğruyu verecek gü-
venilir bilgi kaynakları oldukları görüşündedir. Duyuların aldatıcılığı-
nı öne sürerek, onları küçümsemek isteyen akla karşı şu sözleri söyle-
yen, daha doğrusu duyulara kendilerini savunmak üzere onları söyle-
ten yine Demokritos'tur: "Zavallı akıl, beni çürütmek için dayandığın
kanıtları yine benden alıyorsun" (B 125).
Sayfa 325Kitabı okudu
duyumcu
Hayatım daimi bir ateş , durmaksızın tazelenen bir susuzluk . Gerçek hayat , eyyamı bahur gibi bunaltır ki beni, bunda bir parça alçaklık da yok değil.
Sayfa 640Kitabı okudu
Tüm maneviyatı inkâr etmesiyle Marksist insan “ben” bilincini kaybetme noktasına gelir. Çünkü yüzyıllardır süren profan hümanistik vaazlara rağmen, bizzat bu vaazlar insanı ben bilincini kaybetmeye doğru götürür, çünkü bu vaazlar ölümsüz ruhumuz olan ben bilincinin kaynağından koparır insanı. Tıpkı Batı kapitalizmi gibi komünist sistem de güzel tertip edilmiş makinalarla, arılar kadar mükemmel çalışan işçiler ve ruhî beyhûdelikleri bir kenara bırakmış yaratıklarla birlikte çok güzel üretim yapabilir. Böyle bir sistemin kaçınılmaz sonucu, mekanik bir tarzda çalışan, bilgi alan, o bilgi üzerinde çalışan, sonra onu aktaran ama en sonunda hiçbir anlam ifade etmeyen insandır. Bu mekanik anlamsız insan, hayret verici bir şekilde Batı’nın ve Doğu’nun kesişim noktasındadır. Bu noktada kapitalist ve komünist dünyaları arasında prensip farkı yoktur, çünkü ger ikisi de eşitlikçi ve hakim insan doktrinine, sekülerleşmiş felsefeye dayanmaktadır. Katiyetle diyebiliriz ki, komünist rejim kapitalist dünyanın burjuva-liberal özgürlüğünü tatbik etmekte ve öğretmektedir. Yanlış ötekinde de berikinde de aynıdır yani. Total olarak sekülerleşmiş duyumcu varlık içinde “ben” bilinci er ya da geç enkaza dönüşmeye mahkumdur.
Sayfa 153Kitabı okudu
Marksizmin görmediği veya görmeyi reddettiği şey, Marksizmin kendi eserinin, metodolojik olarak tam da kendi temelini yıktığıdır. Maddesel dünya ile birlikte tamamen sekülerleşmiş duyumcu insan, gerçekte hâkim olduğunu sandığı duyumsal dünyanın yalnızca bir parçasıdır. Durum bu iken, bir parça içinde bulunduğu tüme nasıl hükmedebilir? İnsan hakikaten madde tarafından emilmiştir ve kendisini okyanusun ortasında boğulmak üzere olan ama hiç kimsenin yardımı olmadan kurtulabileceğini düşünen bir insanla aynı duruma düşürmüştür.
Sayfa 152 - 153Kitabı okudu
..özel bir gruba, seçkinlere, akıl ve sezgi sahibi insanlara, duyumcu-maddeci değil, akılcı-ruhçu insanlara tahsis edilmiş olan özel bir anlaşılma biçimi ve seviyesi vardır ki, bu, filozofların, bilginlerin anlama biçimi ve seviyesidir. İşte Farabi'ye göre felsefe, o halde, İslam'ın en üstün, en doğru, en mükemmel anlama biçimi ve seviyesidir.
SunuşKitabı okudu
NOTLAR:
Grekçe theoria, bakma, seyretme, geneli görme; pragma (praxis) ise, işler hale getirme, yürürlüğe koyma, eyleme geçirme, eylemde bulunma anlamlarına gelir (Özlem 2004; 14).
Teorik akıl, nesne ve olgulara yönelik olarak, bilen, seyreden, bağıntı kuran akıldır; pratik akıl ise, tasarımlar yapan, amaçlar koyan, seçim ve tercihlerde
“Duyumcu” H.K.
İnançların ölümüne, dinlerin toza toprağa karışmasına tanıklık eden, bilimlerin alacakaranlığa gömüldüğü bu devirde, duyumlarımız elimizde kalan yegâne gerçekliktir. Aklımızı kurcalayan tek sıkıntı, bizi tatmin edebilen biricik bilim, duyumlar bilimidir.
İçimizin donanımına özen göstermek – varlığımıza bir anlam katmanın üstün ve akılcı bir yolu varsa, o da budur bence. Hayatımı muhteşem dibalarla kaplı bir ruhta yaşayabilmiş olsaydım, şikâyet edeceğim dertlerim olmazdı.
Sayfa 639Kitabı okudu
Modern çağda Batılı adamın ufkunu kaplamış olan duyumcu ve tecrübî epistemoloji,gerçekliği, dışsal hislerle algılanan dünyaya indirgemiştir.
Sayfa 15Kitabı okuyor
Peygamberlerin Mesajlarının Üstünlüğünü
Duyumcu, akılcı ve mistik medeniyetler ve ögretilerin, vahiy medeniyetinin temel ilke ve prensipleriyle olan çelişkilerine dikkat çekmeye gerek duymuyorum; zira bu çelişki, detaylarında olduğu kadar, temel ilkelerinde de vardır. Bu durum, Arap topraklarında yetişen hurma fidani ile Hindistan'da yetişen hurma (temr hindi) fidanı arasında, hem
Sayfa 100 - MahyaKitabı okudu
Çileciliğin Sonuçları
Çileciliğin kaçınılmaz sonucu olarak insanda, bedenine ve onun ihtiyaçlarına karşı patolojik bir ilgisizlik, duyarsızlık oluşur; daha da ötesi, uzun yıllar kafeste kalan bir kuşun kafesine duyduğu nefret gibi, bir nefret hali gelişir.
Böyle bir kişi, dünyayı bir eziyet yeri, hayatı anlam sız ve ağır bir yük, dünyevi tüm ilişkileri esaret ilişki i
Sayfa 69 - MahyaKitabı okudu