Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Sinir sistemi güneşli, kuru ve durgun hava diye haykırıyordu.
Sayfa 87
Beyin dalgalarımız yavaşladığında bilincimiz düşünen neokorteksten çıkarak orta beyne, yani limbik (epifiz bezi) beyne gider, oradan da bedenin bilinçdışı işletim sistemi olan otonom sinir sistemiyle bağlantı kurar.
Reklam
Kadınlar biz erkeklere kıyasla çok daha batıl inançlı yaratıklardır ve bizim hakkında hiçbir fikrimizin olmadığı bir sinir sistemi onlara bahşedilmiş... daha doğrusu sırtlarına yük edilmiştir
Kasaba, koloni halinde yaşayan bir hayvan gibidir. Kasabanın bir sinir sistemi, bir başı, omuzları ve ayakları vardır. Kasaba, öbür kasabalara hiç benzemeyen apayrı bir yaratıktır, öyle ki dünyada birbirine benzeyen iki kasaba bulamazsınız. Kasabanın duyguları da bütünlük gösterir. Haberlerin kasaba sokaklarında nasıl yayıldığı kolayca çözümlenemeyecek bir gizdir. Sanki haber, seğirtip onu yetiştirmeye can atan küçük oğlanlardan da, çitlerden eğilip çığrışan kadınlardan da daha tez ayaklıdır.
Ve insan sinir sistemi -beynin her kısmı da dahil- güvenlik hissini (veya bozulmamış homeostazi) sever.
Bebek, ebeveyninin yakın gözlemi altında çevreyi keşfeder; neyin yenebilir olduğunu neyin olmadığını, neyin rahat olduğunu neyin acı verdiğini, neyin tehlikeli neyin güvenli olduğunu öğrenir. Edinilen bilgiler gelişen beynin hafıza bankalarında depolanır. Bağışıklık da bir öğrenme meselesidir. Hafıza, bağışıklık sistemi tarafından, daha önce karşılaşılmış her türlü tehdidi derhal hatırlamak üzere programlanmış hücrelerde depolanır. Ve tıpkı sinir sisteminin öğrenme potansiyelini yaşam boyunca sürdürmesi gerektiği gibi, bağışıklık sisteminin de özellikle her türlü yeni tehdidi tanımak üzere eğitilmiş bağışıklık hücresi klonlari oluşturarak yeni "hatıralar" yaratma kapasitesi bulunmaktadır.
Reklam
Basit bir eylemdir nefes almak. Bu eylemi bilinçli olarak yapmayız, nefes almak aslında hayata icabet etmekten ibarettir, fakat aynı zamanda –ve yine bilinçdışı düzlemde– tetikte olmamızı, etrafta tehlike, yiyecek, aile bireyleri veya olası bir eş olup olmadığını kontrol etmemizi sağlar. Tek bir nefeste bütün dünyayı tahlil ederiz. Evreni tahlil
Sayfa 99 - Metis BilimKitabı okudu
İnsan türünün sinir sistemi sayıları kaldıramıyordu.
Beslenme konusunda uzman olan iyi kalpli insanların sürekli dile getirdiği bir kavram vardır, “ağzınızdaki besini uzun uzun çiğneyin" diye. Bunu sizden istemelerindeki en önemli neden şudur. Siz ağzınıza bir şey atar atmaz başlayan, oldukça karmaşık bir hormon ve sinir sistemi etkileşimi sonucunda beyninize tokluk hissi ulaşmaktadır. İşin içine hormonlar girdiği için doygunluk hissinin beyne ulaşması biraz zaman almaktadır. O nedenle ağzınızdaki besinleri daha uzun süre çiğnemeniz yeme hızınızı yavaşlatacaktır. Doğal olarak, ilk tabağınızı bitirmeye yakın tokluk hissi de yavaş yavaş beyne geldiğinden, ikinci bir tabağı tercih etmeme şansınız oldukça yüksektir. Ama yemeği oldukça hızlı tüketen biriyseniz, bu durumda beyninize hiçbir sinyal ulaşmadan ikinci, belki de üçüncü tabağı gömmüş olacaksınız. Beyninize tokluk sinyali ulaştığında ise her şey için çok geçtir artık. Zira almanız gerekenden fazlasını yediğinizi, tokluk sinyalleri size çok net bir şekilde ifade eder. Yalnız siz bu sinyalleri etrafınıza "iyi yedik yalnız", "evet ya ne yedik arkadaş" gibi cümle kalıplarıyla ifade edersiniz. Bu sırada göbeğinizi sıvazlayan elleriniz, göbeğe bir-iki vurarak doluluğunu bir de bu şekilde test eder. O nedenle, bu kısmın altını özellikle çizmek isterim sevgili iyi yiyenler. Sadece yavaş yeme davranışını alışkanlık haline getirmeniz bile düzgün beslenme konusunda çok önemli bir adım olacaktır sizler için.
Plasebo etkisi (hissettiğimiz ağrının şeker tableti yutunca hafiflemesi) bu da sinir yolaklarıyla ilgilidir. İnsanların yaklaşık üçte biri, ağrılarının plasebo ilaç kullanınca ciddi oranda azaldığını hisseder. Fakat plasebo etkisi "zihnin maddeye galip gelmesi" şeklinde özetlenebilecek bir şey değildir. Plaseboya olumlu tepki veren insanlara kendilerinin haberi olmaksızın nalokson (eroin ve morfin gibi ilaçların etkisini tersine çeviren bir ilaç) verecek olursanız plasebodan gördükleri fayda da ortadan kalkar. Bu da açıkça gösteriyor ki plasebo bir şekilde kimyasal bir etki gösterir ve bu sürece insan vücudunun doğal olarak ürettiği, sinir sistemi içerisinde salgılanan opioidler, yani morfine benzeyen kimyasallar aracılık eder. Bu opioidlerin etkisini bloke ederseniz plasebonun etkisi de bloke olur. Aslında sinirbilimciler plasebo tepkisinin beyindeki yansımasını görüntüleyebiliyor da. Beyin tetkikleri beynin biliş (idrak), duygu, motivasyon ve daha da önemlisi acı gibi geniş bir yelpazede yer alan çeşitli işlevlerini denetleyen ve kimilerince "acı matrisi" olarak adlandırılan bölgesindeki belli opioid reseptörlerinin etkinleştiğini doğrudan gösterebiliyor. Dolayısıyla acının sihirli bir ilaç kullanınca hafifleyeceği yönündeki beklenti gerçekten de acı deneyimini hafifletir. Fakat bunun tam tersi de geçerlidir. Acı çekileceğine dair beklenti de acının şiddetini arttırır.
Sayfa 33 - Metis BilimKitabı okudu
Reklam
NÖRANLAR: SİNİR SİSTEMİ TEMEL YAPI TAŞLARI
Sinir sistemi vücudun elektrokimyasal iletişimini sağlayan devreleridir. Sinir sistemi be davranış arasındaki ilişkiyi veya başka bir deyişle bilişin altında yatan biyolojik süreçleri anlamaya çalışan disiplin bilişsel sinirbilim adlandırılmaktadır.
Dünya'da ilk yaşam, yaklaşık dört milyar yıl önce, arke (archaea) adı verilen tek hücreli mikroorganizmalar şeklinde ortaya çıktı. Var oldukları ilk üç milyar yıl boyunca, mikroplar gezegenin yaşayan tek sakinleri idi. Sayıları trilyonları buluyordu; galaksimizdeki yıldızlardan bile çoktular. Farklı şekil, renkvedavranışlara sahip olan bir
Serotonin mükemmel bir bağırsak-beyin sinyal molekülüdür. Serotonin içeren hücreler, bağırsaklarımızda bulunan küçük beynimi­ ze ve kafatasımızdaki büyük beynimize karmaşık bir şekilde bağlıdır. Bu bağırsak kaynaklı serotonin sinyalizasyon sistemi gıda, bağırsak mikropları ve bazı ilaçlarla ilgili bağırsaklarda geçen olayları sindirim sistemimizin çalışmasına ve hissettiğimiz duygulara bağlamada önemli bir rol oynar. Öte yandan, bağırsak ve beyinde bulunan sinirlerdeki az miktardaki serotonin de önemli işler görür: Bağırsaktaki serotonin içeren sinirler peristaltik refleksin düzenlenmesinde önemli rol oynar; beyin­ deki sinir hücresi kümeleri ise beynin çoğu bölgesine sinyal göndererek iştah, ağrı duyarlılığı ve duygu durumu gibi çok çeşitli yaşamsal işlevler üzerinde etki yaparlar.
Kasaba denen şey aslında sürü içinde yaşayan bir hayvana benzer. Kasabanın da sinir sistemi, kafası, omuzları ve ayakları vardır. Hiçbir kasaba diğerine benzemez, birbirinin eşi iki kasaba bulmak imkansızdır. Ayrıca kasabaların güçlü sezgileri vardır.
"Anksiyete, bedenin iç organlarındaki gerilimlerden kaynaklanan acı verici duygusal deneyimlerdir. Bu gerilimler, içsel veya dışsal uyarılmalardan ortaya çıkar ve otomatik sinir sistemi tarafından yönetilir. Örneğin, tehlikeli bir durumla karşılaşan bir kişinin kalbi daha çabuk atar, daha sık solur, ağzı kurur ve avuç içleri terler."
1.500 öğeden 1 ile 15 arasındakiler gösteriliyor.