" Bu dünyada onarma, yanlış gördüğümüzü düzeltme göreviyle vazifelendirilmişiz. Lan Dallas'ın Gariplerin kitabı diye bir dönem çok okunan bir kitabı vardı. Orada müslüman olmuş, dervişliğe başlamış adama, efendisi bir hadis aktarıyor : ' İslam garip başladı ve garip bitecektir' O da "Gariplik nedir?" diye soruyor. Şeyh Efendi, "Halkın bozduğunu onarmak, yıktığını yeniden imar etmektir" diye yanıtlıyor. Bu cevap bana çok ilginç gelmişti. Bazı şeyler zaman içinde bozulabilir, kadim gelenekler de bozulabilir, çürüyebilir. Siz onu yeniden imar etmeye mecbursunuz. İnsan, imar etmek ödevindedir.
Sayfa 41Kitabı okudu
“Aşk” ve “evlilik” sözcüklerini birbiriyle bağlayan sadece gelenekler. . Aşkı gökyüzünden alıp dünyanın sözleşmeye dayalı ilişkilerine ve terli gayretlere indirgeyen şey evliliğin ta kendisi.
Toplum iyi ve adil olanı belirler; o bunu kendisine yararlı olana dayanarak yapar. Dahası, tek bir toplum değil de pek çok ve çeşitli toplum olduğundan dolayı bir kimse toplumların bu şekilde hareket ettiğini söyleyecektir. İyi, bu yüzden tek ve insicamlı değildir, o "renk renk ve çeşit çeşit"tir. Başka bir ifadeyle, sadece değişen gelenekler ve adetler, değerler ve düzenler vardır; tüm bu çeşitlilik ve türlülüğün temelini oluşturan ve gerçekte bunu mümkün kılan, bizzat Varlıkta yerleşik, asli bir muvafakat ve muhalefet işlevi yoktur. "İnsan her şeyin ölçüsüdür" sözü Sofistleri en iyi şekilde özetler.
Yörelere göre farklılık gösteren renkli ve zengin toplumsal kimliklerimiz vardır. Bu kimliklerle ilgili masallarımız, deyişlerimiz, felsefemiz ve mizahımız gelişmiştir. Ben Çerkezim, Erzurumluyum, Rizeliyim, İzmirliyim, Diyarbakırlıyım, Elazığ lıyım, Baskilliyim, Denizliliyim, Arnavutum, Gürcüyüm diyen kişi içinde yetiştiği ailede yaşayan değerler, gelenekler, göreneklerle ilgili önemli sosyal mesajlar verir. Bu durumun artıları ve eksileri vardır. Yöresel farklılıklar bir toplumun sahip ola bileceği bir zenginlik olarak da algılanabilir, toplumsal bütünlüğü engelleyen ve ayırımcılığa götüren bir engel olarak da. Sosyal kimliğin bir yönü de kişinin köy kökenli ya da şehir li olması ile ilgilidir. Köy çocuğu olarak büyümüş birine bakışımız, şehirde apartman çocuğu olarak büyümüş birine bakış tarzımızdan farklıdır. 'Şehir çocuğu' ile 'köy çocuğu' tanımlamaları, farklı bakış tarzlarını, farklı değer sistemlerini çağrıştırır.
Bayramlar ve kutsal törenler yine cinsellikle doluydu; öyle ki -kültün temeli üreme ve seks ile gelecek berekete dayandığı halde- baş rahibe büyük bayramlarda kendisine anal seks yapılmasına bile izin verirdi; hatta tapınaklarda “erkekliği İştar tarafuından kadınlığa çevrilmiş” olarak nitelenen erkek fahişeler bile görev alırdı. Şimdi unutulmuş zamanlarda, yüzyıllarca sürdü bu dinsel gelenekler... sonra zaman modernleşti ve cinselliği sınırlayan, günah sayan Yahudilik doğdu. İbraniler, Yahweh tarafından “seçilmiş” bir kavimdi; bu nedenle Musa ve sonraki peygamberler ellerinden geldiği kadar onları “temiz” tutmaya çalıştı. Bu durumu Orhan Hançerlioğlu, İnanç Sözlüğü adlı eserinde şöyle özetlemekte: “Yahudi peygamberleri Yahudiliğin karşısında en büyük tehlike olarak İştar tapımını bulmuş ve onunla yüzyıllar boyunca savaşmışlardır”.
İstanbul gittikçe ağaçsız kalıyor. Bu hâl, aramızdan şu veya bu âdetin, geleneğin kaybolmasına benzemez. Gelenekler arkasından başkaları geldiği için veya kendilerine ihtiyaç kalmadığı için giderler. Fakat asırlık bir ağacın gitmesi başka şeydir. Yerine bir başkası dikilse bile o manzarayı alabilmesi için zaman ister. Alsa da evvelkisi, babalarımızın altında oturdukları zaman kutladığı ağaç olamaz...
Sayfa 156 - DergâhKitabı okudu
Gelenekler ve töreler insana koruyucu bir ortam sağlar, ama onun toplum içinde farklılaşmasını ve kişiliğine yeni boyutlar katabilmesini de önemli ölçüde kısıtlar.
Sayfa 22 - Birey ve Toplum
Dil bir gelenekler sistemidir; bir dili öğrenmek, geleneklerin belirlediği bir yaşama tarzını öğrenmektir.
Sayfa 32Kitabı okudu
"Özgürlük onun doğasında var ve bu özgürlüğü engelleyecek ne varsa; gelenekler, batıl inançlar ya da herhangi bir şekildeki sınırlamalar, tümü bir kenara bırakılmalıdır."
Sayfa 98Kitabı okudu
“ Nesiller boyu tüm dinler, bilgelik okulları ve peygamberliğe dayalı gelenekler, bilim adamları, araştırmacılar, filozoflar ve ermişler bir sonuca ulaşmak için boşu boşuna çabalamışlardı. Bu binlerce yıllık arayışın son halkası olan modern çağ insanını düşündüm; Sfenks'in önündeki Oidipus gibi, varlığını kuşatan bilinmezler karşısında hâlâ öylece, çıplak bir halde durmaktaydı.”
Körü körüne yaşatılan gelenekler, ölülerin yaşatıldığı anlamına gelmez; yaşayanların ölü olduğu anlamına gelir.
