7 Ciltlik “Kayıp Zamanın İzinde” Serisinden Alıntılar: Kibarlar Âlemi
“…okurlara kitabım sayesinde kendilerini okuma imkânı sağlayacaktım.” -Marcel Proust.
Kayıp Zamanın İzinde serisiyle dünya edebiyatının zirve noktalarından birini kaleme almış olan Fransız yazar 
Marcel Proust, 1871’de Paris’in yakınlarında doğdu. Küçük yaşlardan itibaren edebiyata ilgi duyan Proust okulda arkadaşlarıyla edebiyat dergisi çıkarır ve yazılar yayımlar. Bu süreç uzun yıllar çeşitli gazete ve dergilere makale ve deneme yazıları yazarak devam eder.
Homeros, 
William Shakespeare, 
Honore de Balzac, 
Fyodor Dostoyevski, 
Johann Wolfgang Von Goethe, 
George Eliot, 
Alexandre Dumas gibi yazarları keşfetmesi ve okumasının ardından kendi eserlerini üretmeye yönelik çalışmalara başlayan Proust, deneme, makale, eleştiri gibi yazın türlerine ayırdığı zamanı azaltarak not defterlerine gelecekte yayımlanacak olan eserlerinin taslakları sayılabilecek her türlü şeyi not düşmeye başlar. Böylece Kayıp Zamanın İzinde’ye gidecek olan süreç başlamış olur.
“…genelde görünmez olan Zaman, görünürlük kazanmak için bedenlerin peşine düşer ve rastladığı her bedeni ele geçirip üzerinde sihirli fenerini oynatır.” (sayfa 97)
Eserini ilk olarak 2 cilt şeklinde tasarlar Proust, ilk cildin adı “Kayıp Zaman”, ikincisinin adı ise “Yakalanan Zaman” olacaktır. Zamanla daha da genişler ve 7 cilde kadar çıkar fakat hayattayken yalnızca 4 cilt basılmış olur. Ölümünün ardından 3 cilt daha yayımlanır ve seri tamamlanmış olur.
Çocukluk yıllarından itibaren ağır astım krizleriyle baş etmeye çalışan ve dışarıya nadiren çıkabilen Proust, uzun yıllar kendisini eve kapatır ve roman projesini tamamlamaya gayret eder. Yıllar sonra bu zaman dilimi edebiyat çevrelerinin ilgi odağı haline gelir ve bu anların tek tanığı olan Marcel Proust’un ev işlerine bakan hizmetçi 
Celeste Albaret yoğun bir baskıya maruz kalır. Uzun yıllar sessizliğini koruyan Albaret nihayet sessizliğini bozar ve 
Monsieur Proust kitabını kaleme alarak bu büyük yazarın hayatına dair birçok sırrı açığa çıkarır. Proust’un eserine “son” sözcüğünü yazdıktan sonra “artık ölebilirim” cümlesini kurduğunu ifade eder.
“…büyük bir yazarın o temel kitabı, tek gerçek kitabı kelimenin yaygın kullanımıyla icat etmesi gerekmediğini, bu kitap zaten her birimizin içinde var olduğundan, onu tercüme etmesi gerektiğini fark ediyordum. Bir yazarın görevi ve işlevi, tercümanlıktır.” (sayfa 92)
Marcel Proust aynı zamanda mektup yazmayı çok seven yazarların başında gelir. Öyle ki, ölümünden sonra gerek ailesi gerekse de yayıncılar tarafından derlenip basılan mektuplarının tamamı 21 cildi bulur. Bunlardan Türkiye’de yayımlanmış olan 2 tanesi şöyledir:
Prenses'e Mektuplar (incelemesi için bakınız: #110533696) ve 
Üst Kat Komşusuna Mektuplar .
Proust’un Kayıp Zamanın İzinde harici yazdığı ve Türkiye’de yayımlanmış olan diğer kitapları ise şunlardır:
Vikont’un Ölümü (incelemesi için bakınız: #117649241), 
Hazlar ve Günler, 
Edebiyat ve Sanat Yazıları, 
Lemoine Vakası, 
Okuma Üzerine, 
Kalan Son Güzel Kağıdım, 
Swann'ın Bir Aşkı, 
Kıskançlık ve 
Sainte-Beuve'e Karşı .
7 ciltlik Kayıp Zamanın İzinde serisi ise sırayla şu şekildedir:
Swann'ların Tarafı, 
Çiçek Açmış Genç Kızların Gölgesinde, 
Guermantes Tarafı, 
Sodom ve Gomorra, 
Mahpus, 
Albertine Kayıp ve 
Yakalanan Zaman .
Seri, Fransız sosyetesi içinde yaşanmış ve yaşanabilecek tüm olayları içeriyor. Marcel Proust’un üstün gözlem yeteneğiyle bir ömür aralarında bulunarak en ince ayrıntısına dek yazdığı “kibarlar âlemi”, eleştirel bir üslupla kaleme alınıyor. Onun zihninde âdeta yeniden yaratılan tüm bu camia ete kemiğe bürünerek kitap sayfaları arasındaki yerini alıyor ve okurlar olarak bizim de hayalimizde canlanıyor.
“Dünya her birimiz için bir hamlede baştan sona yaratılmamıştır. Yaşadıkça, hiç aklımızdan geçmeyen şeyler eklenir dünyamıza.” (sayfa 85)
Serideki en önemli olaylardan biri ise şüphesiz bir dönem Fransız siyasetini meşgul eden "
Dreyfus Olayı"dır. Konu hakkında Fransız romancı 
Emile Zola'nun "
Suçluyorum" ismini taşıyan açık mektubu, Fransız aydınlarının seslerini daha yüksek perdeden duyurmaları için cesaret verici bir eylem olmuştur. Marcel Proust ise bu davayı elinde not defterleri ile takip ederek 7 kitaptan oluşan serisinin hemen her kitabında (çoğunlukla da serinin 3. kitabı "Guermantes Tarafı"nda) uzun uzun olaya ve sonuçlarına ilişkin gözlemlerini aktarır. Kendisi, kardeşi ve annesiyle birlikte bir Dreyfus destekçisidir ve baba Proust ise Fransız milliyetçisi olduğundan, Dreyfus karşıtıdır.
7 kitap boyunca yüzlerce karakter çıkıyor karşımıza. Bunlardan birçoğu Proust’un gerçek hayatındaki kimi isimlere karşılık gelirken, kimileri de hayal ürünü olarak yaratılıyor ama bu romanın gerçekçi diline herhangi bir zarar vermiyor, aksine daha da güçlendiriyor. Proust’un üstün betimleme gücü birçok yazarı kıskandıracak cinste olduğundan, anlatılan hiçbir olay ve karakter zihnimizden uçup gitmiyor.
“Acılarının dineceği umudu, ıstırabına katlanma metaneti verir hastaya.” (sayfa 16)
Virginia Woolf’un “Asla Proust gibi yazamayacağımı biliyorum” gibi bir cümleyi neden sarf ettiğini anlamak için seriyi baştan sona okumak gerekir zira ne kadar anlatılırsa anlatılsın asla tam olarak anlaşılamayan bir seridir Kayıp Zamanın İzinde ve hakkında ne kadar spoiler verilirse verilsin bir anlam ifade etmez çünkü seride anlatılanlardan daha önemli bir şey varsa o da anlatım dilidir. Böyle bir dili daha önce hiçbir yazarda görmediğiniz ve Marcel Proust’un ardından okuyacağınız başka hiçbir yazarda da göremeyeceğiniz garantidir. Eşsiz bir anlatım tekniğiyle kelimelerle dans eden Proust, uzun ve kıvrımlı cümleleriyle akıldan çıkmayacak kalitede bir anlatıya imza atıyor.
“
Kibarlar Âlemi - Kayıp Zamanın İzinde” ismini taşıyan bu kitap, Proust’un 7 ciltlik devasa serisinin içinden alınmış seçme alıntılardan oluşuyor. 
Roza Hakmen’in eşsiz çevirisiyle Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanan seriyi okumuş olan okurların özledikleri zaman dönüp okuyabileceği kısalıkta hoş bir derleme olduğunu söylemek mümkün. Fakat daha önce hiç Marcel Proust okumamış okurların da okuması için herhangi bir engel bulunmuyor. Gerçi seriye dair oldukça önemli birkaç olayın alıntılarla açığa çıktığının altını çizmekte yarar var. Bunları bilmenin kitaplardan alınan hazzı azaltmadığını düşünsem de, nihai kararı okurun kendisine bırakmak gerekir elbette.
“…sanki bir dostumu kaybetmiş gibi, kendi kendimden uzaklaşmış gibi, bir ölüye ihanet etmiş gibi, bir tanrıyı reddetmiş gibi kederliydim.” (sayfa 42)
Bu kitabı derleyen 
Mehmet Rifat’ın bir Marcel Proust uzmanı olduğunu söylemek yanlış olmaz. Yazara ve seriye dair önemli çalışmalarda bulunan Mehmet Rifat, birçok kitap yazdı. İşte onlardan bazıları: 
Ruhların İletişimi Proust ve Müzik, 
Marcel Proust ya da Bir Roman Yaratmak, 
Otantik Snoplar ve 
Barthes, Proust, Baudelaire ve Ötekiler .
Kelimeleri kullanma becerisi, dildeki ustalığı, anlatım tekniği gibi birçok unsuru eşsiz bir şekilde kullanan büyük yazar Marcel Proust'un edebiyat tarihine unutulmaz bir armağanıdır Kayıp Zamanın İzinde serisi ve her edebiyatsever günün birinde bu seriyle karşılaşmalıdır. Türün zirve noktalarından birine tanıklık etmeden edebiyatla ilgilenmeye devam etmek her zaman biraz eksik kalacaktır.
Keyifli okumalar dilerim.
“Gerçek hayat, nihayet keşfedilip açıklığa kavuşturulan hayat, dolayısıyla dolu dolu yaşanan tek hayat, edebiyattır.” - Marcel Proust
··
6,2bin görüntüleme
Öyle hoş, öyle nitelikli, öyle yerinde tespitlerle dolu bir değerlendirme yazısı olmuş ki, iki defa okudum. Emeğinize sağlık Doğukan Bey. Tüm yazdıklarınıza katılmakla beraber bir cümlenize aykırı düştüğümü belirtmek isterim. Seriyi okumayanlar, bu kitabı okumasın bence, lakin seçme cümlelerden oluşuyor demişsiniz, bence önce Proust bütünüyle tadılsın, hatmedilsin. Sonra özledikçe açıp bu esere bakılsın. Hiçbir söylemi, kelimesi kaçırılmasın Proust'un... Tekrar teşekkür ediyorum incelemeniz için..
Seriye dair söylenecek çok şey var ve elimden geldiğince özet geçmeye çalıştım. Sayfalarca yazılabilir hakkında ve az kalır…
Çok teşekkür ederim, mutlu oldum yorumlarınızı okuyunca. :) Aslında evet seriden sonra okunmalı bu kitap ama çok hacimli olduğundan gözü korkan okurlar belki denemek ister diye o şekilde ifade ettim.
Rica ederim efendim. ^^ ☘️
Bu yorum görüntülenemiyor
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.